معنای سجده و تسبیح موجودات چیست؟

 حجت‌الاسلام والمسلمین کاوس روحی‌برندق، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و از شاگردان آیت‌الله بهجت، در هشتمین بخش درس‌گفتارهای صحیفه سجادیه می‌گوید:
دعای ششم صحیفه سجادیه، دعایی است که امام سجاد(ع) هر روز و هر شب آن را می‌خواندند، به خصوص ابتدای روز که می‌فرمودند: «وَ هَذَا يَوْمٌ حَادِثٌ جَدِيدٌ وَ هُوَ عَلَيْنَا شَاهِدٌ عَتِيدٌ»؛ یعنی خدایا این روز جدیدی است و حاضر و آماده و گواه بر ما است. از این‌رو، گواهان الهی، فقط انسان‌ها نیستند، بلکه خداوند به زمان، مکان و تمام اسباب یک نوع هوش داده که ما از آنها مطلع نیستیم و در قرآن کریم هم به این نکته اشاره شده است. همه موجودات زنده هستند، البته نه به این معنا که راه بروند، بلکه به معنایی که در قرآن آمده است که خدا می‌فرماید: «وَ إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَكِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ»؛ یعنی هر چیزی که بتوانید روی آن اسم شیء بگذارید، اعم از هوا، روز، شب، سنگ و ... ، تسبیح خدا را می‌کنند. به این معنا که خود را پست و خدا را پاک می‌بینند و همه می‌فهمند این چیزی که دارند، برای خودشان نیست، بلکه به آنها داده شده و از این حیث، دستشان خالی است و خاکسار هستند.

استاد ما آقای پهلوانی، نقل می‌کردند که از استادشان علامه طباطبایی پرسیده بودند، سجده و تسبیح موجودات چیست؟ علامه طباطبایی به دلیل ضعف اعصاب یا دلیل دیگر، سیکار می‌کشیدند. جعبه سیگار را بالا بردند و بعد رها کردند. جعبه پایین افتاد و سپس گفتند این پایین افتادن معنای سجده جعبه سیگار است. یعنی می‌گوید از خودم چیزی ندارم و کسی باید من را بالا نگه دارد. این نکته را هم اضافه کنم که این نقل بدآموزی نداشته باشد و نگویید علامه طباطبایی سیگار می‌کشید، پس ما هم بکشیم. خیر، شما خدماتی که ایشان در طول عمرش ارائه کرده را داشته باشید، آن‌وقت اگر خواستید سیگار هم بکشید.

پس تمامی موجودات از خود هیچ ندارند و شاهد بر ما هستند. بنابراین اینها هوشیار و هوشمند هستند و باید حواس ما جمع باشد که علیه ما شهادت بد ندهند. آدم اگر اینطور باشد، حواسش جمع می‌شود و خیال نمی‌کند هیچ کس چیزی نمی‌فهمد، بلکه متوجه است که همه فهمیده‌اند. به تعبیر شاعر «ما سمیعیم و بصیریم و هُشیم، با شما نامحرمان ما خامُشیم». خداوند این هوشیاری را به ما عنایت کند تا حواسمان در توجه و مراقبه به خدا بیشتر جمع باشد.