خسوف و کسوف به گناه بندگان ارتباط دارد؟

امام صادق(ع) فرمود: «هرگاه پروردگار عالم بخواهد بندگانش را بیم دهد و به آنان ترک گناه را یادآوری کند خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی می‌شود، هرگاه چنین شد با ادای نماز آیات به او پناهنده شوید». آیا خسوف و کسوف با گناهان مرتبط است؟ آیا خواندن چند باره‌ی نماز آیات برای بیشتر دور شدن از آثار بلا موقع واجب شدن نماز آیات، موضوعیت دارد؟

پاسخ اجمالی
همان‌گونه که در پرسش گفته شد، در منابع حدیثی از امام باقر(ع) و امام صادق‌(ع) نقل شده است:

 «هرگاه پروردگار عالم بخواهد بندگانش را بیم دهد و به آنان ترک گناه را یادآوری کند خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی می‌شود، هرگاه چنین شد با ادای نماز به او پناهنده شوید».

با قطع نظر از سند روایت، محتوای روایت، قابل پذیرش است؛ یعنی همه‌ی پدیده‌‌های جهان طبیعت علاوه بر این‌که علل و عوامل طبیعی دارند، معلول عوامل غیرمادی هم هستند، و بین علل مادی و عوامل فرامادی، تنافی و تعارضی وجود ندارد؛ بلکه اینها مکمل یکدیگر بوده و در طول هم هستند؛ یعنی پروردگار متعال و خالق جهان، پدیده‌‌های مادی جهان طبیعت را بر اساس مصالح و مفاسدی که خود می‌داند، از طریق اسباب و مسببات متعدد از جمله اسباب مادی پدید می‌آورد. بنابراین، منافاتی ندارد که کسوف و خسوف در عین حال که علل مادی دارند؛ یعنی در اثر نحوه‌ی قرار گرفتن وضعیت زمین و ماه و خورشید پدید می‌آیند، برای اصل وجود چنین رخدادی به صورت مرتب، علل معنوی نیز وجود داشته باشد و خداوند متعال برای توجه دادن انسان‌‌ها به ضعف ناتوانی آنان و محکوم بودنشان در برابر قوانین طبیعت و توجه به مدیریت جهانی خداوند، این پدیده‌ها را ایجاد ‌کند تا انسان‌ها دچار غرور نشوند و ارتباط خود را با خالق هستی که منبع و سرچشمه‌ی حیات و زیبایی است بر قرار کنند.

این هشدارها می‌تواند با استفاده از حوادث طبیعی غیر منتظره مانند زلزله و طوفان نیز رخ دهد.

به عبارت دیگر، خداوند مسیر طبیعت را به گونه‌ای تنظیم کرده است که با حوادث قابل پیش‌بینی و نیز رخدادهای غیر منتظره، انسان‌ها به صورت مرتّب به یاد خدا، مرگ و آخرت افتاده و در مسیر زندگی خویش، تحولی ایجاد کنند.

بدین جهت دستور دادند که در موقع گرفتگی خورشید و ماه، زلزله و ... نماز آیات خوانده شود.

اما این مطلب که آیا روایت یاد شده، توصیه‌ای به خواندن چند باره‌ی نماز آیات است، باید گفت: واژه‌ی «صلاة» در این روایت، معنایش عام بوده و شامل هر دعا و نمازی می‌شود و هرچه دعا و تضرع بیشتر باشد، به یقین پاداش و اثرش بیشتر خواهد بود و انسان را به خدا نزدیک‌تر می‌کند و نیازی به تکرار نماز آیات نیست.

به هر حال، معنای روایت آن نیست که اگر نماز بیشتری بخوانیم و هرچه بیشتر دست به دعا برداریم، خواهیم توانست از بروز کسوف و خسوف‌ها در آینده جلوگیری کنیم، بلکه این اتفاقات تنها به عنوان زنگ خطری است که در طول تاریخ باقی خواهد ماند.

منبع: اسلام کوئست