ما دنبال قرآن هستیم یا قرآن را دنبال خودمان می‌کشیم؟
مراسم رونمایی از کتاب «درآمدی بر قرآن‌پژوهی» اثر سیدمجتبی حسینی، عصر روز دوشنبه چهارم بهمن‌ماه در مجتمع فرهنگی زیتون برگزار شد.
در ابتدای نشست حجت‌الاسلام والمسلمین بهشتی، کارشناس مذهبی اظهار کرد: یک وقت بررسی می‌کردم انتظارات قرآن از ما چیست و در برنامه‌هایمان به کدام موارد از آن توجه کردیم. قرآن ده انتظار از ما دارد. سه انتظار نسبت به خواندن قرآن است. انتظار اول قرائت، انتظار دوم تلاوت و انتظار سوم ترتیل است. قرائت، صرف خواندن است، تلاوت، خواندن قرآن با نظمی است که در اختیار ماست، ترتیل، هم یعنی با دقت خواندن. چهارمین انتظار قرآن تدبر است یعنی در پس این الفاظ چه مفاهیمی هست. قرآن یک انتظار دیگر دارد که استماع است یعنی کس دیگری قرآن بخواند و ما گوش دهیم.
انتظارات قرآن از مخاطبان خود
وی افزود: انتظار بعدی این است که قرآن را به دیگران تعلیم دهیم. انتظار دیگر این است که از قرآن تاثیر بپذیریم. انتظار بعدی این است به قرآن عمل کنیم. انتظار بعدی این است که این کتاب را تبلیغ کنیم. انتظار آخر هم این است که به ایمان خودمان نسبت به این کتاب توجه کنیم. من چند سال در آموزش و پرورش مسئول نماز و قرآن بودم. آموزش ما در مدارس بیشتر حول قرائت و روخوانی و روان‌خوانی و صوت و لحن و تجوید است. دارایی بچه‌های ما در این حد است. البته در اهداف دوره‌های تحصیلی آمده است دوره اول روخوانی آموزش داده شود، دوم روان‌خوانی و دوره سوم تدبر ولی در عمل چنین چیزی نمی‌بینیم.
وی با تاکید بر اینکه در این چهل و چند ساله کار زیاد شده ولی بیشتر در سطح است، افزود: برای اینکه یک جوان دانشجو به سمت عمق برود سازوکاری لازم دارد. این کتاب کمکی است که جوان ما بتواند خودش را آماده کند تا از قرآن استفاده کند. این کتاب کمک‌کار خوبی در این زمینه است. باید خود جوانان فعال شوند و با قرآن انس بگیرند. باید در این زمینه فعالیت‌هایی انجام شود ولی الگو نیاز دارد تا کسی که سراغ قرآن می‌روند دچار اشتباه نشود. قرآن از روز اول دشمن داشته است. دشمن می‌خواهد از این کتاب دست برداریم لذا مضامینش را تضعیف می‌کند، در آن تناقض پیدا می‌کند، القا می‌کند این کتاب حرف نو ندارد. دشمن لیستی از اهداف را برای خودش تعریف می‌کند که در پایان جوان ما را نسبت به قرآن بی‌رغبت کند. به نظرم این کتاب گام خوبی در این زمینه است و برای دانشجویان علاقه‌مند مفید است.
ضرورت مخاطب‌شناسی در مباحث قرآنی
در ادامه نشست سیدمجتبی حسینی، نویسنده کتاب در سخنانی گفت: جلسات رونمایی یک حسنی که دارد این است که افراد را از یک اتفاق مطلع می‌کند. در گذشته چنین نبود ولی چند وقتی است این کار رایج شده است. خیلی وقت‌ها از جهت اینکه اطلاع‌رسانی نشده است از یک کتاب یا پیام محروم می‌شویم. بنابراین از این جهت این کار، کار جالب و شایسته‌ای است.
وی در ادامه درباره اهمیت مخاطب‌شناسی سخن گفت و اظهار کرد: یک موقع طرف یک تابلوی هنری می‌کشد، به او می‌گویند برای چه این تابلو را کشیدی می‌گوید برای دلم کشیدم اما یک وقت کسی کتابی می‌نویسد یا سخنرانی می‌کند و دارد با مخاطب حرف می‌زند و نمی‌خواهد حدیث نفس کند. ما ناخودآگاه تصور می‌کنیم مخاطب باید همانی باشد که من فکر می‌کنم. لذا طرف اصلا توجه نمی‌کند دارد با چه کسی صحبت می‌کند و وقتی مخاطب حرف او را قبول نمی‌کند هزار اتهام متوجه او می‌سازد و به او فحش و ناسزا می‌دهد که چرا متوجه حرف ما نشدی.
حسینی ادامه داد: پیامبر هم برای خودش حالاتی داشتند که برای ما قابل فهم نیست ولی آن مربوط به رابطه خودش با خدا بوده ولی وقتی خواسته با مردم صحبت کند قدر عقول مردم صحبت کرده است. در فرمایشات ائمه و ارتباطات ائمه با مردم این امر را خیلی خوب می‌بینیم. یک نفر از امام سوال می‌کند حضرت جواب می‌دهد، یکی نفر دیگر همان سوال را می‌کند و حضرت جواب دیگری می‌دهد. بعد راوی اعتراض می‌کند حضرت می‌گوید آن جواب آن فرد بود، این جواب این فرد بود. مخاطب آدم است و باید به اقتضائات او توجه کرد.
حسینی در ادامه به مهجوریت و مظلومیت قرآن اشاره کرد و گفت: قرآن مظلوم است، بین ما شیعیان یک طور مظلوم است، بین اهل سنت یک طور مظلوم است. چقدر ملاک ما قرآن است، چه فردی و چه اجتماعی؟ البته با آن کاسبی می‌کنیم. تدبر ما هم تدبر نیست و مثل سمسار می‌گردیم آن چیزی که دوست داریم را از قرآن دربیاوریم. پس ما همچنان تدبر در قرآن نداریم. اگر می‌خواهیم در قرآن شناوری کنیم اولین شرطش برهنگی است. ما می‌خواهیم همه عنوان‌ها و ملاک‌ها را حفظ کنیم و در قرآن شنا کنیم. باید یک چیزهایی که در ذهنت هست را کنار بگذاری بعد سراغ قرآن بیایی. اگر صادقانه سراغ یک آیه بروی به تو جواب می‌دهد. ممکن است موجب یک تحول در تو شود که یک کتابی را بخوانی یا یک سخنرانی گوش کنی. لذا قرآن می‌فرماید: «لَقَدْ كَانَ فِي يُوسُفَ وَإِخْوَتِهِ آيَاتٌ لِلسَّائِلِينَ». اول تو باید سائل باشی. تویی که سوالی نداری نمی‌توانی از قرآن استفاده کنی.
قرآن را دنبال خودمان می‌کشیم
وی تصریح کرد: خوب است در جلسات و مراسم رونمایی از کتاب‌های قرآنی این را تکرار کنیم که چقدر دنبال قرآنیم و چقدر می‌خواهیم قرآن را دنبال خودمان بکشیم. «مَنْ جَعَلَهُ أَمَامَهُ قَادَهُ إِلَى الْجَنَّةِ وَ مَنْ جَعَلَهُ خَلْفَهُ سَاقَهُ إِلَى النَّارِ». یک کسی قرآن را جلویش گذاشته است و بر اساس آن عمل می‌کند و اشتباهات خود را اصلاح می‌کند، ولی یکبار ما راه خودمان را می‌رویم و قرآن را پشت سر خودمان می‌کشیم و می‌گوییم سند کاری که ما می‌کنیم این آیه است. ما باید ادب و خضوع‌مان را نسبت به قرآن بیشتر کنیم، حتی ادب ظاهری یعنی وقتی قرآن خوانده می‌شود سکوت کنیم چون این کار ناخودآگاه در وجود انسان اثر می‌گذارد.
وی در پایان گفت: فرض کنید یک باغی درست شده است من را هم دعوت کردند به آن باغ بروم. دست بر قضا من زیست‌شناس هستم. وقتی به باغ می‌روم و درختان باغ را می‌بینم باید آن را زیر ذره‌بین قرار دهم و آزمایش کنم. آیا من را برای این کار به باغ دعوت کرده بودند؟ سرم کلاه رفته است. غیر از عقلت، ساحت‌های دیگری از تو نیاز دارد که در این باغ قدم بزنی. ما چیزهایی کم داریم و نمی‌دانیم چه چیزی کم داریم. درد ما یک جای دیگر است. بله، باید در قرآن تدبر کنیم ولی نباید افراط و تفریط داشته باشیم. قرآن چنین باغی است. خدا ما انسان‌ها را دوست داشته و این باغ را برایمان گذاشته است ولی کفران نعمت می‌کنیم. باید بهترین استفاده را از قرآن بکنیم. مقصود از بهترین استفاده همان گشت عمومی در این باغ است. قرآن همه ساحت‌های وجود ما را تغذیه می‌کند که یکی از آن ساحت‌ها عقل و نفس است.
منبع: ایکنا
افزودن دیدگاه جدید