پیامبران خدای زنده را به مردم معرفی کردند

نشست «آنان که گفتند خدا زنده است» به مناسبت مبعث رسول مکرم اسلام، شب گذشته دهم اسفندماه با سخنرانی ناصر مهدوی، پژوهشگر دین در صفحه خانه آشنا برگزار شد. گزیده متن سخنان مهدوی را در ادامه می‌خوانید؛

من موضوعی را مطرح کردم که شاید نو باشد یا از یک زاویه دیگری به قصه بعثت پیامبران خصوصا پیامبر اسلام(ص) توجه کند و ما را به یک نگاه تازه‌تری دعوت کند. گفت‌وگو را از سخن نیچه آغاز می‌کنم. در صفحات اول کتاب «چنین گفت زرتشت» می‌خوانیم وقتی زرتشت از سفر برمی‌گردد در جنگل، سالکی را می‌بیند و این دو با هم صحبت می‌کنند. سالک زرتشت را دعوت می‌کند که از مردم فاصله بگیرد. اتفاقا روحیات نیچه هم همینطور بوده و اصالت را در دوری از جماعت می‌دانسته است، زرتشت به سالک می‌گوید تو در جنگل چه کار می‌کنی، سالک می‌گوید به دنبال خدا هستم. بعد از مقداری گفت‌وگو زرتشت می‌گوید این بی‌نوا نمی‌داند که خدا مرده است.

وقتی زرتشت این سخن را می‌گوید خداناباوران طعنه می‌زنند؛ خدا کجا بوده که حالا مرده است ولی درد نیچه این نیست و اتفاقا ناراحت است که خدا مرده است و خودش را از آن جماعت جدا می‌کند. گویا این خدایی که او را کشتیم مبنای تولید ارزش‌هایی بوده که می‌توانسته به زندگی آدمی معنا ببخشد. اگر این خدا از بین برود خدایان جدید بر سر کار خواهند آمد. اگر خدا بی‌جان و بی‌نفس باشد مشکلات بسیاری برای بشر به وجود خواهد آمد. بعد از مرگ خدا انسان‌ها به زندگی بی‌محتوا می‌رسند. نگرانی زمانی است که خدا باشد ولی مرده باشد. در این صورت جانشین خدا ادعای خدایی خواهند کرد و جهان چه بلوایی پیدا خواهد کرد. اگر خدا بمیرد باید برایش جانشین پیدا شود. غیر از موبدان و عالمان که خود را جانشین خدا خواهند دانست، نوبت به انسان‌ها می‌رسد که با رویکرد اومانیسم احساس خدایی کنند. جنگ جهانی اول و دوم، فاشیسم، حمله به عراق و افغانستان و حمله به اوکراین، حرف نیچه را به اثبات رساند که اگر خدا بمیرد انسان خدا می‌شود.

گویا اینجا یک پرسش مطرح است؛ وقتی نیچه می‌گوید خدا مُرد؛ منظورش نفی خدا از جهان هستی نیست بلکه معرفی خدای مرده است که انسان‌ها از او می‌ترسند و نمی‌توانند با او رابطه صمیمانه برقرار کنند. وقتی خدا بمیرد چنین اوصافی پیدا می‌کند. مراد از اینکه خدا مرده است این نیست که خدا در آفرینش نیست. او می‌گوید شما خدا را کشتید و خودتان جانشین خدا شدید. خدای مرده خدای ترسناکی است و بین او و انسان‌ها شکاف عمیقی وجود دارد. انسان‌ها نمی‌توانند با او راز و نیاز کنند. اگر خدا بمیرد عشق مرده است و جای آن خشونت می‌نشیند. انسان اگر انسان باشد زیبا است ولی اگر ادعای خدایی کند بسیار خطرناک است.

حال پرسش این است که چه کسانی خدا را کشتند؟ کسانی قاتلان خدا هستند که عموما خدایی را معرفی می‌کنند که ترسناک است و بالندگی آدمی را برنمی‌تابد و مایل نیست آدمی اخلاقی زندگی کند. از نظر این خدا عقیده مهمتر از خود انسان است. اینها قاتلان انسان هستند. اگر می‌گوییم خدا مرد یعنی اینها خدا را از بین بردند و غایب شدن خدا به سود انسان تمام نشد. اگر شما خدا را از زندگی حذف کنید با چالش‌های زیادی مواجه خواهید شد. اگر دلایلمان برای اثبات خدا کافی بود، اگر تبیین اینکه جهان با خدا حضور دارد تبیین نیرومندتری بود، چرا با این واقعیت ستیز کنیم.

پیامبران، پیام‌آور خدای زنده
پیامبر(ص) برخلاف دیگران دنبال خدای زنده بود. به همین دلیل برای من قابل احترام است و به او مهر می‌ورزم. وقتی به پیام او نگاه می‌کنم خودم قانع می‌شوم که او را ستایش کنم. دلیلی که به او عشق می‌ورزم علاوه بر شخصیت فردی خودش به خاطر تاثیری است که پیامش در منش انسان دارد. خدایی که پیامبر(ص) معرفی می‌کند یک خدای زنده است.

پیامبران خدای زنده‌ای را معرفی کردند که دارای چند ویژگی است؛ یک اینکه خدای خشم نیست، خدای ترس نیست، بلکه خدای زیبایی است، منشا زیبایی او است، با او می‌توان مفهوم زیبایی را فهمید. خدایی که پیامبران معرفی کردند سراسر خیر است. وقتی آدم به او فکر می‌کند گویی در جهانی از خیر غوطه‌ور شده است. تجربه عرفا این بود وقتی به اشراق می‌رسیم هاله نور و معنویتی در ما رخ می‌دهد. ویژگی دوم خدایی که پیامبران معرفی کردند این است که درد تنهایی آدمی را درمان می‌کند. اگر بخواهیم یک مصداق نشان دهیم که موجودی هست ما را به خاطر دلمان بخواهد و دوست داشته باشد حتی اگر تیره و زخمی باشد، خداوند است ولی خدایی که پیامبر(ص) معرفی می‌کند. آدم با وجود خدا کمتر احساس تنهایی می‌کند. سومین ویژگی خدایی که پیامبران معرفی کردند این است که به زندگی آدمی معنا می‌بخشد. اگر انسان خوب بیندیشد تکیه‌گاهی در زندگی ندارد و شاید با خود بگوید چنین زندگی چه ارزشی دارد. هنوز هم افرادی به جهت نیافتن پاسخ این پرسش خودکشی می‌کنند ولی با وجود خدا این زندگی معنا پیدا می‌کند. چهارمین ویژگی خدای پیامبران این است که زمینه‌بخش اخلاق است. اساسا بدون عشق به پروردگار اخلاقی بودن بسیار سخت است.
منبع: ایسنا