مسئولیت انسان در قبال خوردن و آشامیدن

مراسم سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدباقر علوی تهرانی ظهر امروز، بیست و یکم فروردین‌ماه مصادف با هشتم ماه رمضان در مسجد حضرت امیر(ع) برگزار شد.

گزیده مباحث این جلسه را در ادامه می‌خوانید؛

بحث ما درباره دومین عامل گناه یعنی زبان بود. یکی از گناهان زبان ناسپاسی و کفران نعمت است. یک زمان می‌گویند شکر هر نعمتی واجب است، یک زمان نعمت را نمی‌شناسم که بخواهم شکرش کنم. من فکر می‌کنم نعمت آن چیزی است که باعث شادی زندگی من شود مثل پول، زن خوب، بچه خوب. یک چیزهایی هست که در مکتب دین نعمت است ولی ما آن را نعمت حساب نمی‌کنیم. شما در زیارت عاشورا می‌خوانید: «اللهم لک الحمد حمد الشاکرین لک علی مصابهم». ما مصیبت را نعمت نمی‌دانیم که در برابر آن شکر کنیم. گاهی آنقدر ذهن آدم تعطیل است که حتی نعمت را تشخیص نمی‌دهد. گاهی آنقدر نعمت کثرت دارد که انسان فراموش می‌کند این چیز نعمت است تا بخواهد در برابر آن شکر کند.

من مکررا گفته‌ام پدرم نقل می‌فرمودند قبل از انقلاب از خیابان سیروس به خیابان امیرآباد می‌آمدم، یک آدم منظم و متشخص دیدم که پستانک دهنش بود. می‌گفت من به طور طبیعی ترشح بزاق ندارم و یک مقدار می‌گذرد حلقم کوره آتش می‌شود یعنی این آب دهن حرارت را کنترل می‌کند. ما این را نعمت نمی‌دانیم لذا برایش شکر نمی‌کنیم. افرادی که پرتودرمانی هم می‌کنند به جهت پرتودرمانی دچار این عارضه می‌شوند.

حرف زدن بدون علم و یقین
گاهی بینش ما آنچنان است که نمی‌فهمیم چه نعمت است و گاهی کثرت نعمت آنقدر زیاد است که انسان نعمت‌ها را فراموش می‌کند. همین که شما جلوی من نشستید و تعادل دارید نعمت است. اگر تعادل نداشتید نمی‌توانستید بنشینید. اگر یک پزشکی برای ما عجایب خلقت انسان را توضیح بدهد می‌فهمیم چقدر به خدا بدهکاریم. پس یکی از گناهان ما ناشکری است یا به خاطر عدم شناخت نسبت به نعمت‌ها و گاهی به جهت بمباران نعمت‌ها.

یکی از گناهان زبان حرف زدن بدون علم و یقین است. به طرف می‌گویید این حرف را چه کسی گفته می‌گوید مردم می‌گویند. از جمله گناهان زبان آبروی دیگران را بردن، افراد را به کار زشت وا داشتن، وعده غیر قابل وفا دادن یعنی حرفی می‌زنیم که نمی‌توانیم انجامش بدهیم است. البته این مورد آخر بیشتر متوجه مسئولین است.

هم‌سخن شدن با دروغگو‌ها، همکار شدن و هم‌سخن شدن با ظالمان، هم‌سخن شدن با مغرضان در دین، هم‌سخن شدن با اهل گناه از دیگر گناهان زبان است. شما در ذهنت می‌آید شاید با این افراد هم‌صحبت شویم و آنها را جذب دین کنیم. پاسخ این است شاید هم تو جذب آنها بشوی. در برابر آنها چقدر می‌توانی از دینت دفاع کنی؟ برخی در این زمینه احساس تکلیف می‌کنند و در فضای مجازی با گروه‌های مغرض مذاکره می‌کنند. این ارتباطات مجازی افرادی که دور از هم هستند را به هم نزدیک می‌کند ولی انسان‌هایی که به هم نزدیک هستند را از هم دور کرده است.

حلال‌خوری دستور خدا و پیغمبر است
سومین عاملی که لقمان گفت رعایت کردم تا حکیم شوم این بود که تلاش کردم غذای حلال بخورم. پاک بودن لقمه یکی از تلاش‌های من بود. در این رابطه دو بحث مطرح است یکی روزی، دو روزی حلال. شاید کسی به اندازه من به طور تفصیلی درباره روزی حلال صحبت نکرده باشد به اندازه‌ای جزئی و مصداقی صحبت کردم که نکته‌ای باقی نمانده است. پس ما یک بخش به نام روزی داریم و یک بخش به نام روزی حلال داریم.

حلال‌خوری دستور خدا و پیغمبر است. همینطوری که لازم است نماز بخوانیم و روزه بگیریم و حج به جای آوریم و خمس بدهیم، لازم است لقمه حلال بخوریم. این دستور خدا است. آیه ۱۶۸ سوره بقره می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ» آیه خطاب به همه مردم می‌گوید اولا چیزی را بخورید که حلال باشد ثانیا چیزی بخورید که طیب و پاکیزه باشد. ممکن است چیزی حلال باشد ولی با طبع انسان سازگار نیست. لجن حلال است ولی طیب نیست. آدمی که طبعش سالم باشد لجن نمی‌خورد.

مسئولیت انسان در قبال خوردن و آشامیدن
خوردن یک امر طبیعی است ولی برای انسان آنقدر هم طبیعی نیست لذا قرآن دستور می‌دهد باید حلال بخوری. همچنین کنار خوردن مسئولیت وجود دارد. حیوانات این مسئولیت را ندارند ولی ما مسئولیت داریم. در آیه ۶۰ سوره بقره می‌خوانیم: «كُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ» فساد نکردن در کنار خوردن و نوشیدن اشاره به مسئولیت انسان است. در آیه ۱۶۸ سوره بقره می‌خوانیم: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ» این دومین مسئولیت انسان در قبال خوردن و آشامیدن است. اگر خوردی و از شیطان پیروی کردی نمک خوردن و نمکدان شکستن است. آیه دیگری می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَاشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ». اگر از شما پرسیدند فرق انسان با حیوان چیست همین است. رفتارهای طبیعی انسان هم طبیعی نیست. گاو و گوسفند می‌خورند ولی در کنار خوردنشان مسئولیتی وجود ندارد اما انسان در کنار خوردنش مسئولیت دارد.
منبع: ایکنا