آیا همه انسان‌ها وارد جهنم خواهند شد؟

آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، استاد سطح خارج حوزه علمیه، ۱۲ اردیبهشت ماه در ادامه تفسیر سوره مبارکه حضرت مریم(س)، با اشاره به آیه «وَإِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا كَانَ عَلَى رَبِّكَ حَتْمًا مَقْضِيًّا»،گفت: علما درباره این جمله بحث کرده‌اند که آیا وَإِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا شامل همه انسان‌ها هستند یا افراد غیرمؤمن و آیا اشراف پیدا کردن بر آن است یا ورود و دخول؛ علامه طباطبایی و شیخ طوسی معتقدند که مِنْكُمْ همه افراد مؤمن و غیرمؤمن هستند و دلیل آن هم در آیه بعد بیان شده است یعنی مؤمنان را نجات می‌دهیم ولی افراد غیرمؤمن در جهنم دوزانو می‌زنند.

وی اضافه کرد: شیخ طوسی مراد از ورود را رسیدن و اشراف می‌داند نه دخول؛ بنابراین معنای آیه این نیست که همه انسان‌ها وارد جهنم می‌شوند بلکه منظور این است که همه به جهنم می‌رسند و آن را می‌بینند و شاهد این مدعا هم در داستان موسی(ع) و فرعون بیان شده است. آنجا که فرمود: ولما ورد ماء مدین» یعنی به آب رسیدند و علامه هم معتقد است که ورود به معنای حضور و اشراف است.

ورود همه انسان‌ها به جهنم؟
استاد حوزه علمیه بیان کرد: به تعبیر علامه طباطبایی آیه «ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوْا وَنَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيهَا جِثِيًّا» دلالت بر این دارد که کلمه ورود به معنای دخول نیست. صدوق در کتاب اعتقادات دارد که اعتقاد ما به صراط، حق است و آن پلی به سمت جهنم است و همه مردم از آن عبور می‌کنند و سپس به آیه مورد بحث اشاره کرده است. وی بر این باور است که صراط اسمی برای حجت‌های الهی است و کسی که از خداوند و حجت‌های او تبعیت کند از این پل به راحتی عبور می‌کند.

آیت‌الله هادوی تهرانی تصریح کرد: در روایتی از پیامبر(ص) آمده است که یا علی من  و تو و جبرئیل بر پل صراط می‌نشینیم و کسی از آن عبور نمی‌کند مگر کسی که سندی دال بر ولایت تو داشته باشد در غیر این صورت نمی‌تواند عبور کند؛ همچنین در روایت آمده عبور از صراط برای برخی مانند چسم برهم زدن و برای برخی طولانی است و جهنمی‌ها هم از آن داخل جهنم خواهند افتاد.

وی اظهار کرد: ملاصدرا هم در شرح اصول کافی به این آیه اشاره کرده است؛ خداوند در این آیه قصد دارد بفرماید طبیعت انسان طبیعتی است که باید جهنم را تجربه کند، علامه طباطبایی این احتمال که آیه ناظر به طبیعت انسان است را رد کرده است زیرا در آیه تاکید دارد که این کار حتمی است یعنی خدا باید انجام دهد و ربطی به انسان ندارد ولی به نظر می‌رسد این فرمایش درست نباشد زیرا هر چیزی که در طبیعت انسان هم هست باز خالق آن خداوند است.

صراط از منظر ملاصدرا
وی اضافه کرد: ملاصدرا اضافه کرده که مراتب موجودات نسبت به خداوند متفاوت است و بعد فرموده است هر موجودی یک سری تحولاتی دارد مثلا معادن به اجسام نبات تبدیل و حیات نباتی می‌گیرند سپس حیات نباتی هم به حیات جانوری و در نهایت حیات جانوری به انسانی تبدیل می‌شود. از منظر وی، صورت نباتی و صورت حیوانی صراط‌هایی دارند و صورت انسانی هم خودش صراط مستقیمی بین بهشت و جهنم ولی در متن جهنم است.

هادوی تهرانی با اشاره به ایه شریفه در سوره انبیاء، ادامه داد: این آیه منافاتی با «ان منکم الا واردها» ندارد زیرا آیه سوره انبیاء برای یک سری افراد خاصی است که گرچه حضور در جهنم دارند ولی حتی صدای آتشش جهنم را هم نمی‌شنوند و سختی آن را تحمل نمی‌کنند. اینها علمای ربانی هستند که از این راه‌ها می‌گذرند و به حسب مراتب به نعیم مقیم می‌رسند. البته علمای ربانی منظور تحصیل‌کردگان حوزه و دانشگاه نیستند گرچه برخی از این علما هم در زمره ربانیون هستند ولی ممکن است کسی باشد که تحصیلاتی هم ندارد ولی به علم نورانی رسیده‌اند. العلم نور یقذفه الله فی قلب ما یشاء.

وی تصریح کرد: برای افرادی مانند ما علم، حجاب است نه نور و ممکن است کسی سال‌های متمادی در حوزه و دانشگاه درس بخواند و ده‌ها مدرک دانشگاهی و غیر آن را داشته باشد ولی عالم ربانی هم نباشد و یا علم نورانی در قلب او ورود نکرده باشد. کسی ممکن است اعراب و معنای قرآن را به خوبی بداند ولی به حقیقت قرآن نرسیده باشد.

آیت‌الله هادوی تهرانی اظهار کرد: آیه «وَإِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَيُّ الْفَرِيقَيْنِ خَيْرٌ مَقَامًا وَأَحْسَنُ نَدِيًّا» هم بیان داشته است که ظالمین کسانی هستند که مؤمنان را در دنیا تمسخر کرده و می‌گویند جایگاه کدام یک از ما بهتر است.

وی با اشاره به اینکه همه پدیده‌های هستی آیه و نشانه بر وجود خداوند هستند، اضافه کرد: بنابراین هر کسی که علم بیشتری دارد و با آیات خداوند آشنایی بیشتری دارد باید ایمان بیشتری هم داشته باشد ولی متاسفانه اینطور نیست. کشورهای پیشرفته و افراد ثروتمند غالبا توجهی به این نعمات ندارند و از عجایب عالم این است که افرادی هستند که بسیار ثروتمند هستند ولی هنوز خانه برای خود ندارند و مدت زمان زیادی از شبانه روز را کار می‌کنند.
منبع: ایکنا