حدیث امامت؛ سه خاصیت مهم خورشید امامت اهل بیت

 حدیث امامت امام رضا علیه‌السلام از مهم‌ترین احادیث شیعه درباره معارف امامت است. امام در این حدیث، امامت را منصبی الهی معرفی می‌کنند نه به اختیار و انتخاب مردم؛ بعد استناد به آیه‌ای می‌کنند که خداوند ابراهیم نبی را امام قرار داد و این مقام را در ذریه پاک ایشان تا رسول خدا صلی الله علیه و آله تداوم بخشید.

امام رضا علیه‌السلام در ادامه فرمود «الْإِمَامُ‏ کَالشَّمْسِ الطَّالِعَةِ الْمُجَلِّلَةِ بِنُورِهَا لِلْعَالَمِ وَ هُوَ بِالْأُفُقِ حَیْثُ لَا تَنَالُهُ الْأَبْصَارُ وَ لَا الْأَیْدِی؛ امام همانند آفتاب فروزانى است که نورش گیتى را در برگیرد و کرانه‏‌ای است که نگاه‌‏ها و دست‏‌ها به آن نرسد.

در این فراز، خورشید عالم‌تاب، مثالی از امام است؛ یعنی همچنان که نور خورشید تمام آسمان‌ها و زمین را فرا می‌گیرد، امام نیز تمام عالم را با نورش تحت تأثیر قرار می‌دهد. ما این تعبیر را در زیارتنامه‌های منسوب به اهل بیت علیهم‌السلام مشاهده می‌کنیم؛‌ به عنوان نمونه خطاب به امام معصوم می‌گوییم  «السَّلَامُ‏ عَلَیْکَ‏ یَا نُورَ اللَّهِ فِی ظُلُمَاتِ الْأَرْض‏» یعنی سلام بر تو ای نور خسه دا در ظلمات زمین. یا در تعبیری دیگر می‌خوانیم «السَّلَامُ‏ عَلَیْکَ‏ یَا نُورَ اللَّهِ فِی سَمَائِهِ وَ أَرْضِه‏» یعنی سلام بر تو ای نور خدا در آسمان و زمینش. یا در زیارت آل‌یس خطاب به امام عصر عجل‌الله تعالی فرجه می‌گوییم «السَّلَامُ‏ عَلَیْکَ‏ یَا نُورَ اللَّهِ الَّذِی یَهْتَدِی بِهِ الْمُهْتَدُون‏» یعنی سلام بر تو ای نور خدا که هدایت‌یافتگان به واسطه او هدایت می‌یابند. همچنین در تفسیر آیه اول سوره شمس، «وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها»، ائمه علیهم‌السلام خورشید را یک بار در مصداق رسول الله صلی الله علیه و آله و یک بار نیز در مصداق امیر مؤمنان تأویل فرمودند. در حدیث مشهور به «انتفاع»، خود وجود مقدس امام عصر عجل الله تعالی فرجه نحوه بهره شیعیان از وجود مقدس‌شان را به خورشید مثال زدند آن هنگام که ابر آن را از دیدگان پنهان می‌کند. «أَمّا وَجْهُ الاِْنْتِفاعِ بی فی غَیْبَتی فَکَالاِْنْتِفاعِ بِالشَّمْسِ إِذا غَیَّبَتْها عَنِ الاَْبْصارِ السَّحابُ.» (اما چگونگى استفاده از من در غیبتم، همانند استفاده از خورشید است هنگامى که ابرها آن را از دیدگان پنهان نگاه دارد.)

اما برخی درس‌هایی که می‌توان از جنبه نورانیت عترت گرفت، شامل موارد ذیل است:

1. نور و آب دو عامل حیات هستند؛ امام نیز عامل حیات عالم است، چنانچه در حدیث آمده اگر خدا لحظه‌ای وجه امام را از زمین بردارد،‌ زمین اهلش را فرو می‌برد. امام باقر علیه‌السلام فرمود  «لَو أنّ الإمامَ رُفِعَ مِنَ الأرضِ ساعةً لَماجَتْ بأهْلِها کَما یَمُوجُ البَحْرُ بأهلِهِ»؛ یعنی اگر امام از زمین بر گرفته شود، مانند آب مواج، اهل خود را مضطرب می‌کرد چنان که دریا ساکنانش را اینچنین کند.
2. نور، عامل رشد و نمو نباتات است؛ شیعیان نیز در پرتو نور امام،‌ در درجات فضل رشد می‌کنند و آسمانی می‌شوند. در آیات سوره نور می‌خوانیم «فی‏ بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ»؛ یعنی در این خانه‌های (نورانی) خداوند اذن رفعت و رشد داده است؛ یعنی هرکه وارد بیوت اهل بیت شود و ساکن این خانه‌ها شود، رشد می‌یابد. یکی از مصادیق بیوت اهل بیت علیهم‌السلام، حرم‌های مطهر ائمه است.

3. انسان‌ها با نور خورشید، مسیر خود در روشنایی را راحت‌تر پیدا می‌کنند و سهل‌تر طی طریق می‌کنند. مؤمنین نیز در پرتو نور ائمه علیهم‌السلام از ظلمات به نور وارد می‌شوند، طریق صحیح را می‌یابند و در نهایت به صراط مستقیم هدایت می‌شوند که نمونه آن را در فراز زیارت آل‌یس دیدیم.
منبع: تسنیم