بهترین دعا از نظر امام حسین(ع) چیست؟

حجت‌الاسلام والمسلمین جواد محدثی، استاد حوزه علمیه، شامگاه ۱۵ شهریور در نشست علمی «بررسی ادعیه امام حسین(ع)»، از سلسله درس‌گفتارهای تخصصی عاشوراپژوهی که از سوی مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام خمینی(ره) برگزار شد، به شرح برخی دعاهای امام حسین(ع) پرداخت که متن سخنان وی به شرح زیر است:

قبلا تصور می‌شد احادیث منقول از امام حسین(ع) نسبت به سایر ائمه(ع) اندک است ولی چند سال قبل گروهی از پژوهشگران پژوهشکده باقرالعلوم(ع) در قم که موسوعه و مجموعه احادیث معصومین(ع) را تحقیق کرده‌اند مجموعه روایات امام حسین(ع) را با عنوان موسوعه امام حسین(ع) منتشر کردند.

همچنین فرهنگ جامع سخنان حسین بن علی(ع) هم برگرفته از همان موسوعه به فارسی چاپ شد. این کتاب حدود هزار صفحه است و بخش عمده آن سخنان امام، به ترتیب سیر تاریخی یعنی از طفولیت تا لحظه شهادت است. بخش دیگر هم احادیث اخلاقی، اعتقادات، احکام شرعی، ادعیه و اشعار آن حضرت است.

در بخش دعا ۱۱۵ دعا از آن حضرت در این کتاب آمده است که برخی دعاها دو سه خطی و برخی ۱۰ تا ۱۵ خط و چند دعای طولانی مانند دعای عرفه هم هست. دعاهایی که مختصرا شرحی از آن خواهد آمد براساس کتاب فرهنگ جامع سخنان امام(ع) است.

دعای قنوت
یکی از دعاها، دعای آن حضرت در قنوت نماز است که فرمود: «خدایا آغاز هر چیز از توست و مشیت برای توست و حول و قوه هم از آن توست (لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم)، تو آن معبودی هستی که یگانه‌ای و جز تو معبودی نیست؛ دلهای اولیای خودت را مسکن مشیت خود و مامن اراده خودت قرار دادی». اگر قلب انسان محل و مسکن مشیت الهی باشد انسان جز آنچه خدا بخواهد طلب نمی‌کند و جز آنچه خدا اراده بکند از انسان سر نمی‌زند.

«خدایا تو عقل‌ها و خردهای اولیا و بندگان خودت را محل اوامر و نواهی خودت قرار داده‌ای. خدایا هر گاه تو اراده بکنی در ضمیر و سویدای آنها آنچه که تو خواسته‌ای و اراده کرده‌ای قرار می‌دهی. با همه اینها من به حول و قوه تو پناهنده می‌شوم و آنچه را در علم ازلی خودت درباره من جاری کرده‌ای به آن راضی هستم و هر کجا تو مرا جاری سازی در همانجا جاری هستم و در آن مسیر حرکت می‌کنم. یعنی خواسته‌ای جز خواسته تو ندارم».

دعای دیگری از دعاهای قنوت آن حضرت این فرمایش است: خدایا هر کسی به مامن و پناهگاهی پناه می‌برد و تو پناهگاه من هستی، هر کس به هر ملجایی رو بیاورد ملجا من تو هستی، خدا دعای مرا بشنو و آن را اجابت کن و معاد و سرانجام مرا نزد خودت قرار بده. مرا در بلاها و آزمونها از لغزش‌ها حفظ کن و در حراست خودت قرار بده.

دعا در نماز شب
دعای دیگری را در نماز شب و قنوت وتر می‌خواندند. به خدا عرض می‌کند: «خدایا تو می‌بینی و دیده نمی‌شوی، تو بر منظر اعلا هستی جایی که بسیار بلند و والاست و نظر و توجه بندگان به سوی توست و بازگشت هم به سوی توست که مضمون همان آیه شریفه «انا لله و انا الیه راجعون» است. دنیا و آخرت و آغاز و انجام و اول و پایان همه برای توست. امروز ملک و فرمانروایی از آن توست. بعد از این عرائض از خدا درخواست می‌کنند: «خدایا از اینکه ذلیل و خوار شویم به تو پناه می‌بریم». درخواست عزت از خدا در ادعیه زیاد مطرح شده است و از اینکه انسان در دنیا و آخرت گرفتار خزلان و خزی شود امام به خدا پناه برده است.

دعای دیگری را کفعمی از آن امام(ع) نقل کرده است که امام(ع) خداوند را در هر لحظه و صبح و شب تسبیح می‌گوید، خدایی که حق مبین و صاحب کبریاست، خدایی که مهیمن و لایموت و له المک، قدوس، قائم، اعلی، قدیم و دائم و عالم به غیب است.

امام در فراز دیگری از دعاهاشان می‌فرمایند: «خدایا من روزم را آغاز کردم در حالی که از جانب تو در عافیت و خیر و برکت هستم. برکت این است که انسان هر چه دارد دارای خیر جاوید و ماندگار باشد. اگر در روز و عمر من برکت وجود دارد تو آن را قرار داده‌ای و اگر گرفتار بلا نیستم این عافیت هم از ناحیه توست. برمحمد و آل محمد درود فرست.

صلوات بر پیامبر؛ ترجیع‌بند ادعیه
به این نکته توجه دارید که در ادعیه سایر ائمه(ع) ترجیع‌بند دعاها، صلوات بر محمد و آل محمد(ص) است. و این جنبه اجتماعی و سیاسی دارد زیرا در عصر خفقان اموی و عباسی، انتساب به اهل بیت(ع) جرم محسوب می‌شد و ائمه(ع) پیوسته صلوات را بیان می‌کردند تا ثقلین هرگز از یادها نرود. در این دعا هم بعد از توصیفات، درخواست درود بر پیامبر و آل ایشان دارد و ادامه داده است: «این نعمت‌هایی که بر من فرستادی آن را بر من تمام کن. کمال اسلام و دین به ولایت و رهایی از آتش دوزخ است».

نجات از جهنم؛ بهترین دعا
در دعای امام در عرفه که این همه خواسته و راز و نیاز مطرح است در بند آخر دعا فرموده است که «خدایا من از تو چیزی می‌خواهم که اگر آن را به من ندهی هر نعمتی که به من داده‌ای هیچ است و اگر آن را به من بدهی هر چیزی دیگری را ندهی باز نعمت بر من تمام کرده‌ای و آن نعمت این است که مرا از آتش دوزخ نجات دهی». یعنی کمال نهایی این است که انسان اهل بهشت باشد و از دوزخ نجات یابد.

«خدایا به نور تو هدایت شدم و با فضل تو به بی نیازی رسیدم و با نعمت تو صبح و شام می‌گذرانم». این نگاه توحیدی باید در هر کدام از ما هم باشد و همه چیز را از خدا بدانیم و اینکه او انسان را در مسیر حق و نورانی قرار می‌دهد و کسی را که بخواهد هدایت کرده و کسی را که نخواهد اسباب هدایت از او سلب خواهد کرد. قرآن کریم فرموده است: كَلَّا إِنَّ الْإِنْسَانَ لَيَطْغَى؛ حقا كه انسان سركشى مى ‏كند؛ أَنْ رَآهُ اسْتَغْنَى؛ همين كه خود را بى ‏نياز پندارد؛ إِنَّ إِلَى رَبِّكَ الرُّجْعَى؛ انسان همین که احساس بی نیازی کرد سر به طغیان برمی‌دارد، کسی که فکر می‌کند زور و قدرت و هوش و فکر دارد و خودش می‌تواند معیشتش را تامین کند و بر خود می‌بالد که تولید مال می‌کند؛ اینها اشتباه است، ما اگر عقل معیشت و تولید ابزار و ... داریم همه از آن خداست و ما به نور الهی هدایت می‌شویم و با فضل و احسان خدا به بی نیازی می‌رسیم.

«خدایا من تو را شاهد می‌گیرم و تو از هر کسی برای گواه بودن بهتری؛ تو و ملائکه، انبیا و رسولان و حمله عرش و ساکنان آسمان و زمین و همه مخلوقات و کائنات را شاهد می‌گیرم که تو یکتا هستی، تو تنها معبود حق و سزاوار هستی. تو بر هر چیز توانا هستی، تویی که زنده می‌کنی و میمیرانی، حیات و مرگ کلا در اختیار تو هست و شهادت می‌دهم بهشت و جهنم و حشر و نشر حق است و قیامت حتما خواهد آمد و در آن تردیدی نیست و خدا همه خفتگان در گورها را برمی‌انگیزاند».

دعای تداعی‌گر عدیله
بعد درخواست دارند که خدایا این شهادت را برای من بنویس و منظور کن و تو از من راضی باش زیرا تو بر هر چیزی قادر و توانا هستی. در اینجا انسان به یاد دعای عدیله می‌افتد که توصیه شده آن را به خصوص در لحظات آخر زندگی بخوانید، در دعای عدیله انسان باورها و عقاید خود را نسبت به دین و خدا و پیامبر(ص) عرضه می‌کند و از خدا می‌خواهد که خدا این عقاید درست را بدون کم و کاست در هنگام مرگ به او برگرداند و طوری نشود که ما از دنیا برویم در حالی که اعتقادات خود را از دست داده باشیم.

«خدایا حمد و سپاس تو را، حمدی ابدی و همیشگی و بی پایان، خدایا حمد برای توست که بخشش گناهان به دست تو هست و توبه را قبول می‌کنی، عقاب و کیفر تو شدید هست و دارای فضل و نعمت و احسان هستی. خدایا حمد برای تو هست وقتی که شب همه جا را فراگرفته است و حمد و ثنا بر تو هست وقتی روز تابان و درخشان می‌شود. حمد به اندازه تعداد ستارگان و فرشتگان بر تو باد و تو را حمدمی‌کنم. به اندازه شمارش همه سنگها و خاکها تو را حمد و ستایش می‌کنم».

در انتهای دعا هم آمده است که ده مرتبه بگویید یا الله، یا رحمان، یا رحیم، یا بدیع السموات والارض، یا ذی الجلال و الاکرام، یا منان، یا حی یا قیوم، یا حی لا اله الا انت، لا اله الا انت، بسم الله الرحمان الرحیم، ده بار صلوات بر پیامبر و آل او و بعد خواسته خود را مطرح کنید و ده بار بگویید خدایا آنچه را تو اهل آن هستی در حق من ادا کن. آمین. آمین.آمین یار رب العالمین. 
منبع: ایکنا