تغذیه مطلوب برای شهریورماه از نگاه امام رضا علیه السلام

مطابق این توصیفات امام رضا(ع) می فرماید: ماه ششم آب است و سی و یک روز می باشد. در این ماه باد های مضر برای بدن شدت پیدا می کند و زکام در شبها زیاد می شود و باد خشن شمال می وزد، مزاج را باید با غذا های سرد کننده مزاج اصلاح نمود. در این ماه خوردن غذاهای سبک و زود هضم و شیر جوشیده شده خوبست،در این ماه ورزش را باید کم کرد و نباید مسهل خورد و بو کردن گلهای سرد مزاج دوغ و ماست مفید است. (1)

بادهای مضر برای بدن!
یکی از توصیه های امام رضا (ع) این است که باید در این ماه مواظب بادهای مضر برای بدن بود. حقیقت آن است که برخی بادها در مواقعی از سال برای بدن ناراحتی ایجاد می کند و بدن را به زحمت می اندازد. حقیقتی که قرآن هم به آن اشاره داشته و می فرماید: وَلَئِنْ أَرْسَلْنَا رِیحًا فَرَأَوْهُ مُصْفَرًّا لَّظَلُّوا مِن بَعْدِهِ یَکْفُرُونَ. ؛ مطابق این آیه بادها، دارای گونه های مختلفِ مفید و مضرّ است و انسان ها، به هنگام مشاهده وزش بادهای مضر و نابودکننده مزارع، به ناسپاسی می گرایند. در صورت وزش بادهای مخرّب، گیاهان، سرسبزی خود را از دست داده و به زردی می گرایند. در واقع همانطور که بادهای این موقع ازسال گیاهان را به زردی می کشاند می تواند برای بدن انسان هم مضر بوده و باعث خشکی بدن شود.(2)

مواظب زکام باشید!
در اواخر تابستان که هوا رو به سردی می گراید، به جهت خنکی هوا اشتهای زیادی به غذا پیدا می شود، در شب به جهت خنکی هوا اشتها کاملا مهیا است و هوای سرد شب زمینه سرماخوردگی را فراهم می نماید که نیزا به استراحت دارد و از بخور گشنیز و عناب استفاده می گردد. به طور کلی در آخر این فصل مزاج بدن در ضعف آشکار و اشتهای زیاد نیاز بدن است و با غلبه خشکی مزاج ، ‌اختلالات روحی و روانی افزایش می یابد. از این رو امام رضا (ع) نسبت به ابتلا به زکام هشدار می دهد و می فرماید: ویهیج الزکام باللیل؛ زکام در شبها زیاد می شود.(3)
امام رضا(ع) در بیانی دیگر برای پیشگیری از این بیماری در فصل تابستان می فرمایند: مَن أرادَ دَفَعَ الزُّکامِ فِی الشِّتاءِ أجمَعَ ، فَلیَأکُل کُلَّ یَومٍ ثَلاثَ لُقَمِ شَهدٍ ؛ هر کس مى‏خواهد در همه زمستان از زکام ایمن بماند ، هر روز ، سه لقمه عسل با موم آن بخورد .(4)
و همچنین می فرماید: وإذا جاءَ الزُّکامُ فِی الصَّیفِ ، فَلیَأکُل کُلَّ یَومٍ خِیارَةً واحِدَةً ، وَلیَحذَرِ الجُلوسَ فِی الشَّمسِ ؛ امّا اگر زکام در تابستان پیش آید ، در هر روز ، یک خیار بخورد و از نشستن در آفتاب ، خوددارى ورزد .(5)

گل درمانی در شهریور
امام رضا علیه السلام علاوه بر تجویز استفاده از غذاهای سبک، شیر کم چرب ، ماست و نیز پرهیز از مسهل ها و فعالیت بدنی زیاد برای این ماه، بوییدن گلهای خنک و سرد را مفید دانسته و می فرماید: ویقل من الریاضة ، ویشم الریاحین الباردة ....، در این ماه ورزش را باید کم کرد و نباید مسهل خورد و بو کردن گلهای سرد مزاج دوغ و ماست مفید است. البته مطابق توصیه آن حضرت بوییدن گل نرگس خود خاصیت ایمنی در برابر زکام را هم داراست. امام رضا (ع) می فرماید: وَلیشُمَّ النَّرجِسَ ؛ فَإِنَّهُ یأمَنُ الزُّکامَ ، وکذلِک الحَبَّةُ السَّوداءُ،؛ گل نرگس ببویید؛ زیرا از زکام، ایمنى مى‏بخشد و همچنین است سیاه دانه.(6)
یکی از گلهای با طبیعت سرد بنفشه است و امروزه ماساژ پوست برای زیبایی با روغن بنفشه توصیه می شود و مالیدن روغن بنفشه بر سینه برای تنگی نفس، رفع سرفه و رفع خشونت سینه را مفید می دانند. شاید به همین دلیل است که امام رضا (ع) آن را بهترین روغن در میان روغن ها و عطرهای گیاهی دانسته و می فرماید: ادهنوا بالبنفسج فانه بارد فی الصیف و حار فی الشتاء؛ با روغن بنفشه خود را خوشبو کنید زیرا در تابستان سرد و در زمستان گرم است.( 7)

پانوشتها:
1. طب الرضا ، ص150
2. تفسیر راهنما، ذیل آیه 51 از سوره روم
3. کتاب الرسالة الذهبیة المعروفة بطب الإمام الرضا علیه السلام ص 21 ـ ص 38
4. بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 324
5. دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 110
6. طبّ الإمام الرضا علیه‏السلام ، صفحه 38 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 324
7. عیون اخبارالرضا(ع)، ج 2، ص 30، حدیث 74