پای منبر ولی/ اهميت اربعين از نگاه امام خامنه ای
پايگاه اطلاع‌رساني دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب گزيده اي از سخنان ايشان درباره اهميت اربعين حسيني را منتشر كرده است كه بخشي از آن به شرح زير است:
اهميت اربعين از كجاست؟
صرف اينكه چهل روز از شهادت شهيد مي‌گذرد، چه خصوصيتي دارد؟ اربعين خصوصيتش به خاطر اين است كه در اربعين حسيني، ياد شهادت حسين زنده شد و اين مسأله بسيار مهمي است. شما فرض كنيد اگر اين شهادت عظيم در تاريخ اتفاق مي‌افتاد، يعني حسين بن علي و بقيه شهيدان در كربلا شهيد مي‌شدند، اما بني اميه موفق مي‌شد همان طور كه خود حسين و ياران عزيزش را از صفحه روزگار برافكند و جسم پاكشان را در زير خاك پنهان كرد، ياد آن‌ها را هم از خاطره نسل بشر در آن روز و روزهاي بعد محو كند، آيا در اين صورت اين شهادت فايده‌اي براي عالم اسلام داشت؟ يا اگر در آن روزگار اثري داشت، آيا اين خاطره در تاريخ، براي نسل‌هاي بعد، براي گرفتاري‌ها و سياهي‌ها و تاريكي‌ها و يزيدي‌هاي دوران آينده تاريخ هم اثري روشنگر و افشا كننده داشت؟ اگر حسين شهيد مي‌شد، اما مردم آن روز و مردم نسل‌هاي بعد نمي‌فهميدند كه حسين شهيد شده، آيا اين خاطره مي‌توانست اثر و نقشي در رشد و سازندگي و هدايت و برانگيزانندگي ملت‌ها و اجتماعات و تاريخ بگذارد؟
مي‌بينيد كه هيچ اثري نداشت. بله، حسين كه شهيد شد، به اعلي عليين رضوان خدا رسيد، شهيداني كه در غربت و سكوت شهيد شدند، به اجر خودشان در آخرت رسيدند، روح آن‌ها فتوح و گشايش را در درگاه رحمت الهي به دست آورد؛ اما چقدر درس شدند، چقدر اسوه شدند؟ آن شهيدي درس مي‌شود كه شهادت و مظلوميت او را نسل‌هاي معاصر و آينده‌اش بدانند و بشنوند. آن شهيدي درس و اسوه مي‌شود كه خون او بجوشد و در تاريخ سرازير شود.
مظلوميت يك ملت وقتي مي‌تواند زخم پيكر ستم كشيده ملت‌ها را شفا بدهد و مرهم بگذارد كه اين مظلوميت فرياد بشود؛ اين مظلوميت به گوش انسان‌هاي ديگر برسد. براي همين است كه امروز ابرقدرت‌ها صدا توي صدا انداختند كه صداي ما بلند نشود. براي همين است كه حاضرند پول‌هاي گزاف خرج كنند تا دنيا نفهمد كه جنگ تحميلي چرا و با چه انگيزه‌اي به وجود آمد. آن روز هم دستگاه‌هاي استكباري حاضر بودند هر چه دارند خرج كنند تا نام و ياد و خون حسين و شهادت عاشورا مثل درس در ذهن مردم آن زمان و ملت‌هاي بعد نماند و شناخته نشود. آن‌ها در ابتدا نفهميدند كه چقدر مطلب با عظمت است و هر چه بيشتر گذشت، بيشتر متوجه شدند.
در اواسط دوران بني عباس، حتي قبر حسين بن علي (ع) را ويران كردند، آب انداختند؛ خواستند هيچ اثري از او نماند. نقش ياد و خاطره شهيدان و شهادت اين است. شهادت بدون خاطره، بدون ياد، بدون جوشش خون شهيد، اثر خودش را نمي‌بخشد و اربعين آن روزي است كه برافراشته شدن پرچم پيام شهادت كربلا آغاز شد و روز بازماندگان شهداست؛ حال چه در اربعين اول، خانواده امام حسين (ع) به كربلا آمده باشند يا نيامده باشند. اما اربعين اول روزي است كه براي اولين بار زائران شناخته شده حسين بن علي، جابربن عبدالله انصاري و عطيه از اصحاب پيغمبر، به كربلا آمدند.
جابربن عبدالله نابينا بود و آن طور كه در نوشته‌ها و اخبار آمده، عطيه دستش را گرفت و روي قبر حسين بن علي گذاشت و او قبر را لمس كرد و گريه كرد و با او حرف زد و خاطره حسين بن علي را زنده كرد و سنت زيارت قبر شهدا را پايه گذاري كرد. اربعين چنين روزمهمي است.
هدف از حركت امام حسين (ع)
حركت امام حسين عليه السلام براي اقامه حق و عدل بود: «انّما خرجت لطلب الاصلاح في امّة جدّي اريد ان امر بالمعروف وانهي عن المنكر…» ۱
در زيارت اربعين كه يكي از بهترين زيارات است، مي‌خوانيم: «و منح النّصح و بذل مهجته فيك ليستنقذ عبادك من الجهالة و حيرةالضّلاله». آن حضرت در بين راه، حديث معروفي را كه از پيامبر (ص) نقل كرده‌اند، بيان مي‌فرمايند: «ايهاالنّاس انّ رسول اللَّه صلّي اللَّه عليه و اله و سلّم قال: من رأي سلطانا جائرا مستحلّا لحرم اللَّه ناكثا لعهداللَّه مخالفا لسنة رسول اللَّه صلّي اللَّه عليه و اله و سلم يعمل في عباداللَّه بالاثم والعدوان فلم يغير عليه بفعل و لاقول كان حقّا علي اللَّه ان يدخله مدخله» ۲
تمام آثار و گفتار آن بزرگوار و نيز گفتاري كه درباره آن بزرگوار از معصومين رسيده است، اين مطلب را روشن مي‌كند كه غرض، اقامه حق و عدل و دين خدا و ايجاد حاكميت شريعت و برهم زدن بنيان ظلم و جور و طغيان بوده است.
غرض، ادامه راه پيامبر اكرم (ص) و ديگر پيامبران بوده است: «يا وارث ادم صفوةاللَّه يا وارث نوح نبي اللَّه…» ۳ و معلوم است كه پيامبران هم براي چه آمدند: «ليقوم النّاس بالقسط»؛ اقامه قسط و حق و ايجاد حكومت و نظام اسلامي.
اهميت اربعين
اساساً اهميت اربعين در آن است كه در اين روز، با تدبير الهي خاندان پيامبر (ص)، ياد نهضت حسيني براي هميشه جاودانه و اين كار پايه‌گذاري شد. اگر بازماندگان شهدا و صاحبان اصلي، در حوادث گوناگون از قبيل شهادت حسين بن علي (ع) در عاشورا به حفظ ياد و آثار شهادت كمر نبندند، نسل‌هاي بعد، از دستاورد شهادت استفاده زيادي نخواهند برد.
درست است كه خداي متعال، شهدا را در همين دنيا هم زنده نگه مي‌دارد و شهيد به طور قهري در تاريخ و ياد مردم ماندگار است؛ اما ابزار طبيعي كه خداي متعال براي اين كار مثل همه كار‌ها قرار داده، همين چيزي است كه در اختيار و اراده ماست. ما هستيم كه با تصميم درست و بجا، مي‌توانيم ياد شهدا و خاطره و فلسفه شهادت را احيا كنيم و زنده نگه داريم.
رمز زنده ماندن واقعه عاشورا
اگر زينب كبري (س) و امام سجّاد (ع) در آن روزهاي اسارت چه در همان عصر عاشورا در كربلا و چه در روزهاي بعد در راه شام و كوفه و خود شهر شام و بعد از آن در زيارت كربلا و عزيمت به مدينه و در طول سالهاي متمادي كه اين بزرگواران زنده ماندند مجاهدات و تبيين و افشاگري نكرده بودند و حقيقت فلسفه عاشورا و هدف حسين بن علي و ظلم دشمن را بيان نمي‌كردند، واقعه عاشورا تا امروز، جوشان و زنده و مشتعل نمي‌ماند.
چرا امام صادق (ع) طبق روايت فرمودند كه هر كس يك بيت شعر درباره حادثه عاشورا بگويد و كساني را با آن بيت شعر بگرياند، خداوند بهشت را بر او واجب خواهد كرد؟ چون تمام دستگاه‌هاي تبليغاتي، براي منزوي كردن و در ظلمت نگه داشتن مسأله عاشورا و كلاً مسأله اهل بيت، تجهيز شده بودند تا نگذارند مردم بفهمند چه شد و قضيه چه بود. تبليغ اين گونه است. آن روز‌ها هم مثل امروز، قدرت‌هاي ظالم و ستمگر، حداكثر استفاده را از تبليغات دروغ و مغرضانه و شيطنت آميز مي‌كردند.
در چنين فضايي، مگر ممكن بود قضيه عاشورا كه با اين عظمت در بياباني در گوشه‌اي از دنياي اسلام اتفاق افتاده با اين تپش و نشاط باقي بماند؟ يقيناً بدون آن تلاش‌ها از بين مي‌رفت. آنچه اين ياد را زنده كرد، تلاش بازماندگان حسين بن علي (ع) بود. به همان اندازه كه مجاهدت حسين بن علي (ع) و يارانش به عنوان صاحبان پرچم، با موانع برخورد داشت و سخت بود، به همان اندازه نيز مجاهدت زينب و امام سجّاد (ع) و بقيه بزرگواران دشوار بود. البته صحنه آن‌ها، صحنه نظامي نبود، بلكه تبليغي و فرهنگي بود. ما به اين نكته‌ها بايد توجه كنيم.
درس اربعين
درسي كه اربعين به ما مي‌دهد، اين است كه بايد ياد حقيقت و خاطره شهادت را در مقابل توفان تبليغات دشمن زنده نگه داشت. شما ببينيد از اول انقلاب تا امروز، تبليغات عليه انقلاب و امام و اسلام و اين ملت، چه قدر پرحجم بوده است. چه تبليغات و توفان‌هايي كه عليه جنگ به راه افتاد؛ جنگي كه دفاع و حراست از اسلام و ميهن و حيثيت و شرف مردم بود.
ببينيد دشمنان عليه شهداي عزيزي كه جانشان يعني بزرگ‌ترين سرمايه‌شان را برداشتند و رفتند و در راه خدا نثار كردند، چه كردند و مستقيم و غيرمستقيم، با راديو‌ها و روزنامه‌ها و مجله‌ها و كتاب‌هايي كه منتشر مي‌كردند، در ذهن آدمهاي ساده‌لوح در همه جاي دنيا، چه تلقين‌هايي كردند.
حتّي افراد معدودي از آدمهاي ساده دل و جاهل و نيز انسان‌هاي موجّه و غير موجّهي در كشور خودمان هم، در آن فضاي ملتهب جنگ، گاهي حرف‌هايي مي‌زدند كه ناشي از ندانستن و عدم احاطه به حقايق بود. همين چيز‌ها بود كه امام عزيز را برمي‌آشفت و وادار مي‌كرد با آن فرياد ملكوتي، حقايق را با صراحت بيان كند.
اگر در مقابل اين تبليغات، تبليغات حق نبود و نباشد و اگر آگاهي ملت ايران و گويندگان و نويسندگان و هنرمندان، در خدمت حقيقتي كه در اين كشور وجود دارد، قرار نگيرد، دشمن در ميدان تبليغات غالب خواهد شد. ميدان تبليغات، ميدان بسيار عظيم و خطرناكي است. البته، اكثريت قاطع ملت و آحاد مردم ما، به بركت آگاهي ناشي از انقلاب، در مقابل تبليغات دشمن بيمه هستند و مصونيت پيدا كرده‌اند. از بس دشمن دروغ گفت و چيزهايي را كه در مقابل چشم مردم بود، به عكس و واژگون نشان داد و منعكس كرد، اطمينان مردم ما نسبت به گفته‌ها و بافته‌ها و ياوه گويي‌هاي تبليغات جهاني، به كلي سلب شده است.
دستگاه ظالم جبار يزيدي با تبليغات خود، حسين بن علي (ع) را محكوم مي‌ساخت و وانمود مي‌كرد، او كسي بود كه بر ضد دستگاه عدل و حكومت اسلامي و براي دنيا قيام كرده است! بعضي هم، اين تبليغات دروغ را باور مي‌كردند. بعد هم كه حسين بن علي (ع)، با آن وضع عجيب و با آن شكل فجيع، به وسيله دژخيمان در صحراي كربلا به شهادت رسيد، آن را يك غلبه و فتح وانمود كردند. اما تبليغات درست دستگاه امامت، تمام اين بافته‌ها را عوض كرد. حق، اين گونه است.
پي نوشت:
۱ و ۲ مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۲۹ و ۳۸۲
۳ شيخ عباس قمي، مفاتيح الجنان، زيارت وارث.
/زع 212