درآمد حاصل از قرعه مشروع نیست!
از امام موسى بن جعفر(ع) درباره‌ی موضوعی سؤال کردم، حضرت فرمود: در هر امر و موضوع نامعلومى، حکم قرعه جارى است. گفتم: قرعه ممکن است خطا کند و ممکن است به صواب برسد، حضرت فرمود: آنچه را که خداوند خود دستور آن را داده، خطا نخواهد کرد.
داستان از این قرار بود که مادر مريم پس از وضع حمل نوزاد خود را در پارچهاى پيچيد و به معبد آورد، و به علما و بزرگان بنى اسرائيل خطاب كرد كه اين نوزاد براى خدمت خانه خدا نذر شده است، سرپرستى او را به عهده بگيريد و از آنجا كه مريم از خانواده اى بزرگ و معروف به پاكى و درستى (خانواده عمران) بود، عابدان بنى اسرائيل ، براى سرپرستى او بر يكديگر پيشى مى گرفتند، و به همين جهت چاره اى جز قرعه نيافتند. لذا به كنار نهرى آمدند و قلمها و چوبهايى كه به وسيله آن قرعه مى زدند حاضر كردند و نام هر يك را به يكى از آنها نوشتند، هر قلمى در آب فرو مى رفت برنده قرعه نبود، تنها قلمى كه روى آب باقى ماند، قلمى بود كه نام زكريا بر آن نوشته شده بود، و به اين ترتيب سرپرستى زكريا نسبت به مريم مسلم شد و در واقع از همه سزاوارتر بود زيرا علاوه بر دارا بودن مقام نبوت شوهر خاله مريم بود.
در آیه ۴۴ سوره آل عمران می خوانیم:
«ذَلِكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيكَ وَمَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُون أَقْلاَمَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ وَمَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يَخْتَصِمُونَ.»
«اين (داستانها) از اخبار غيبى است كه به سوى تو وحى مىكنيم و (گرنه) آن گاه كه آنها قلمهاى خود را (به عنوان قرعه كشى در آب) مىافكندند كه كداميك از آنان مريم را كفالت كند، در نزد آنها نبودى و نيز در آن حال كه آنها با هم (براى نگهدارى مريم) در جدال و ستيز بودند در نزد آنان نبودى.»
سه نکته کوتاه:
قرعه، یک قاعده فقهی
از اين آيه و آياتى كه در سوره صافات درباره يونس آمده استفاده مى شود كه براى حل مشكل و يا در هنگام مشاجره و نزاع و هنگامى كه كار به بن بست كامل مى رسد و هيچ راهى براى پايان دادن به نزاع ديده نمى شود مى توان از قرعه استمداد جست همين آيات به ضميمه روايات پيشوايان اسلام سبب شده كه قاعده قرعه به عنوان يكى از قواعد فقهى در كتب اسلامى شناخته شود و از آن بحث گردد اما همان طور كه در بالا اشاره شد، قرعه مشروط به وجود بن بست كامل است بنابراين هر گاه طريق ديگرى براى حل شكل پيدا شود از قرعه نمى توان استفاده كرد.
چگونگی قرعه کشی شرعی
طرز قرعه كشى در اسلام صورت خاصى ندارد بلكه مى توان از چوبه هاى تير يا سنگ ريزه يا كاغذ و مانند آن طورى استفاده كرد كه تبانى و زدوبند در آن راه نداشته باشد. روشن است كه در اسلام از طريق قرعه كشى نمى توان برد و باخت كرد. زيرا اين موضوع مشكلى نبوده كه براى حل آن متوسل به قرعه شويم و چنان درآمدى مشروع نيست.
قرعه خطا نمی کند!
محمد بن حکیم می گوید: «از امام موسى بن جعفر(ع) درباره‌ی موضوعی سؤال کردم، حضرت فرمود: در هر امر و موضوع نامعلومى، حکم قرعه جارى است. گفتم: قرعه ممکن است خطا کند و ممکن است به صواب برسد، حضرت فرمود: آنچه را که خداوند خود دستور آن‌را داده، خطا نخواهد کرد.» (من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۹۲)
این امر نشان می دهد اگر قرعه در جای صحیح خود استفاده شود کاشف از حکم خدا خواهد بود کما اینکه در آیه فوق هم می بینیم که نتیجه قرعه همانی بود که مورد رضایت خداوند متعال قرار داشت.
البته قرعه موارد غلط و باطلی هم دارد که می تواند به قمار منجر شود که ان شاء الله در آینه به آن می پردازیم.
منبع: تراز
/ف.م214
منبع: تراز
/ف.م214