بدون "دست گردان" تصرف در همه اموال حرام است
حال اگر در زمان فعلی توان پرداخت خمس را در نداریم چه باید کرد؟
به تصریح برخى، کسى که خمس بدهکار است و نمى تواند یکباره آن را بپردازد، مى‌تواند با دست گردان کردن آن با حاکم شرع -در صورت صلاحدید- آن را از وى قرض بگیرد و سپس به تدریج بپردازد.
اما دست گردان به چه معناست؟
دست گردان این است که حاکم شرع (مجتهد جامع شرایط) یا وکیل او و یا فرد مستحق، وجوه شرعى، از قبیل زکات و خمس را از مالک بگیرد و آن را دوباره به وى برگرداند.
فتوای مقام معظم رهبری در این راستا چنین است:
«صرف عدم توانایی یا دشواری پرداخت خمس، موجب فراغت ذمه و سقوط تکلیف نمی شود، بنابراین افرادی که خمس بر آنها واجب است ولی تاکنون آن را نپرداخته‌اند و در حال حاضر هم توانایی پرداخت آن را ندارند و یا بر آنها دشوار است واجب است هر زمانی که توانایی پرداخت بدهی بابت خمس داشتند آن را بپردازند. این افراد می توانند با دست‌گردانِ مبالغ بدهی خود با ولی امر خمس یا وکیل او، آن را به تدریج بر حسب استطاعت خودشان از جهت مقدار و زمان ادا نمایند.»
سه نکته در این رابطه:
* مجتهد یا نماینده اش
دست گردان باید با مجتهد جامع شرایط یا نماینده وى صورت گیرد.
** نحوه دست گردان
دست گردان خمس دو گونه متصوّر است:
۱- آنکه شخص تمامى مبلغ خمس را به حاکم شرع بپردازد و سپس آن را به قرض بگیرد.
۲- آنکه مقدارى از خمس را که نزدش موجود است به حاکم بپردازد وحاکم پس از قبول ، آن را به وى قرض دهد، و سپس شخص براى بار دوم همان مبلغ را به حاکم بپردازد و حاکم دوباره آن را به وى برگرداند و همین طور تا پرداخت همه مبلغ بدهکارى. در این صورت نیز تمامى مبلغ خمس، به عنوان قرض به ذمه شخص، منتقل مى شود و او بدهکار خمس به حاکم مى گردد.
*** دست گردان چه فایده ای دارد؟
ممکن است گفته شود ما دست گردان نمی کنیم و در عوض هر وقت شرایط پرداخت خمس داشتیم آن را پرداخت می نماییم. این سخن غلطی است زیرا بدون دست گردان، تصرف در اموالی که خمسش داده نشده حرام است. حال آنکه فایده دست گردان این است که خمس مى تواند در اموالى که خمس به آنها تعلّق گرفته تصرف کند و با آن تجارت کند و بعداً با سود آن خمسش را بپردازد.
منبع: تراز
/س.ب215