مداحی که جلوی شاه چرخ نزد

حاج علی انسانی متولد ۱۳۲۶ در کاشان است از ھفت سالگی به تھران می آید پس از مدتی تحصیل، به شغل آزاد روی می آورد و از طریق فروش فرش و سپس برنج فروشی در بازار تھران، امرار معاش می کند و به عبارت ساده تر، امور زندگی اش از کاسبی در بازار تأمین می کند.

انسانی در گفتگو با خبرنگار ما در مورد سابقه ادبی خود می گوید از شانزده سالگی شروع به سرودن شعر کرده است اما تا ۹ سال کسی از ذوق و قریحه ی او اطلاعی نمی یابد ولی در این حال در آن دوران از استادان مشھوری چون زنده یادان محمد علی فتی، (مولّف کتاب تحفه سرمدی)، خوشدل تھرانی، استاد قدسی مشھدی، مھرداد اوستا، ریاضی یزدی، آذر، ھم چنین استاد مشفق کاشانی بھره برده است.

این مبارز دوران انقلاب تقویت بنیه ادبی خود را مرھون زحمات اساتید بزرگی چون امیری فیروزکوھی، ابوتراب جلی، خلیل سامانی (موج) و پارسای تویسرکانی می داند و معتقد است که تمام زندگی خود را در وهله اول مرهون عنایت خاصه خاندان عصمت و طهارات است.

به سر زبان افتادن عامل پیاده نظام کودتا سیاه سال ۱۳۳۲ یعنی شعبان جعفری موجب شد تا بار دیگر پای سخن این استاد کامل ادبیات آئینی بشینیم و این بار جدا از تخصص وی یعنی موضوعات مذهبی و ادبی به مرور خاطرات گذشته این مبارز قبل از انقلاب در مورد فعالیت های انقلابی اش قبل از سال ۵۷ بپردازیم.

در ادامه گفتگوی رویکرد با حاج علی انسانی را از نظر می گذرانیم که به راوی گری از آن دوران پرداخته است:

– سال ۱۳۴۴ من قهرمان ورزش باستانی کشور در چرخ زور خانه ای شدم، همین افتخار موجب شد که شعبان جعفری که آن روز ها متولی این ورزش بود برای مراسم چهارم آبان و سالگرد تولد محمدرضا شاه من را به این فستیوال دعوت کند. البته اگر درست تر بخواهیم بگویم بنده را مجبور کردند که در این مراسم شرکت کنم تا جلوی دیکتاتور سابق چرخ زورخانه ای بزنم.

– در روز موعود در وسط زمین ورزشی بودم که احساس کردم نوبت چرخیدن من مقابل شاه نزدیک است به همین دلیل برای نچرخیدن از محوطه ورزشی خارج و به جایگاه تماشاگران رفتم. در همین حال بود که شعبان خان متوجه عدم حضور من در میان ورزشکاران می شود و به جلال پیشوائیان بازیگر سینما می گوید که من را پیدا کند و به میان ورزشکاران بیاورد. جلال پیشوائیان در نهایت با تلاش زیاد، من را در میان تماشگران پیدا کرد من که نوجوانی بیشتر نبودم با دیدن این بازیگر سینما خودم را به دل درد زدم و گفتم که به "آقا”(لفظی که طرفداران و نوچه های شعبان برای وی به کار می بردند) بگوید که دچار دل درد شده ام و توان چرخیدن در زمین ورزش را ندارم. جلال پیشوائیان که از بازگشت من بعد از اصرارهای زیادش به گود ساخته شده در ورزشگاه امجدیه، قطع امید کرده بود به شعبان جعفری می گوید وی تمارض کرده و قصد فرار از این کار را دارد.

حاج علی انسانی با زبان ساده تر می گوید که من با صفا و پاکدلی به وی اطمینان کردم و به جلال پیشوائیان گفتم که دلم درد می کند اما این بی انصاف خیلی ناجوانمردانه من را لو داد.

-دو هفته بعد به دفتر شعبان احضارشدم، بعد از معطلی زیاد وقتی وارد اتاقش شدم درب را محکم بست و بدون توقف یک ربع ساعت شروع کرد با باتون من را به باد کتک گرفتند، در این حال با از الفاظ رکیک و فحاشی های زیاد از من پذیرایی می کرد و می گفت فکر کردی زرنگی می اندازمت یک جایی که عرب نی انداخت.

– من هم مجبور بودم چیزی نگویم ولی او با کمال وقحات هرچی از دستش بر می آمد به من ضربه زد، آخرش هم خسته شد و من را به گوشه ای رها کرد. تا آن موقع شاگردانش جرات ورود به اتاق را نداشتند وقتی کار پائین گرفت یکی یکی وارد اتاق شده و به قولی زمینه وساطت را فراهم کردند و به من گفتند که از "آقا” عذر خواهی کن. القصه که این عذرخواهی جزء مدت کوتاهی حبس و  محرومیت از هرگونه فعالیت ورزشی ثمره دیگری برای من نداشت.

– ماجرای بازداشت من باز می گردد به مراسم ختم سالگرد شهادت آیت الله سعیدی؛ جدا از این که حضور در مراسم برای فعالان انقلابی تقریبا ممنوع بود، بنده ضمن مداحی در مجلس ختم، در این مراسم برای سلامتی و توفیق امام خمینی (ره) دعا کردم. پیش تر هم چند بار به من تذکر داده شد بود که از هرگونه خواندن اشعار کنایی و دعا برای امام خمینی در جلسات روضه صرف نظر کنم. بعد از مراسم متوجه شدم که در تور ماموران ساواک قرار دارم به همین دلیل با تغییر لباسم متواری شدم و مجبور شدم برای مدت مدیدی مخفیانه زندگی کنم. بعد از چند مدت احساس کردم آب ها از آسیب افتاده دوباره به اجتماع بازگشتم.نگو که این یک خطا بود و ماموران ساواک در سال ۱۳۵۲ من را بازداشت و به کمیته مشترک ضد خرابکاری منتقل کردند و ماجراهای بعدی…

عکس: حاج علی انسانی در زندان شاه

تصویر زیر مربوط به حاج علی انسانی مداح و شاعر پیشکسوت است . وی سابقه بازداشت در کمیته مشترک ضدخرابکاری را در دوران ستم شاهی دارد.