بهترين سوغات سفر عمره چيست؟
وارث: سالانه جمعيتي بالغ بر ۸۰۰ هزار زاير ايراني در موسم حج و عمره راهي سرزمين وحي مي‌شوند كه يكي از دغدغه‌هاي آنان در اين سفر معنوي تهيه سوغات است كه باعث مي‌شود آنان وقت زيادي را در بازارها و بازديد از فروشگاه‌ها تلف كنند و هزينه بالايي را در بازارهاي كشور ميزبان صرف نمايند.
زايران در مدت زمان اقامت در مدينه معمولاً هنگام رفتن به زيارت بقيع با حضور دست فروشاني در بين الحرمين مدينه (فضاي بين مسجد النبي و بقيع) روبرو مي‌شوند، دست فروشاني كه كالاهاي ارزان و عموماً بي كيفيتي را عرضه ميكنند. ساعت مچي، تسبيح، سجاده، عطر و ادكلن بيشتر كالاهايي است كه توسط اين فروشندگان عرضه مي‌شود.
فروشگاه‌هاي متعددي كه در پايين هتل‌هاي محل اسكان زايران و همچنين در اطراف حرم نبوي (ص) وجود دارد از جمله مكان هايي است كه توجه زايران را به خود جلب ميكند. نكته جالب اينجاست كه همه اين فروشنده‌ها و دستفروش‌ها حداقل تا حدودي كه گليم خود را از آب بكشند، با زبان فارسي و ذائقه و سليقه ايراني‌ها آشنايي دارند.
دست فروش‌ها حتي زايران را در زيارت دوره مكه و مدينه نيز تنها نمي‌گذارند
در مكه مكرمه در مقابل هتل‌ها و همچنين در اطراف حرم با اتومبيل هايي مواجه مي‌شويد كه مي‌خواهند شما را مجاني به بازار ببرند! در اطراف حرم نيز علي رغم سخت گيري‌ها حضور دست فروشان به چشم مي‌خورد، در واقع خيلي بايد مراقب باشيم كه ناخواسته فرصت سفر و فضاي معنوي كه در آن قرار گرفته ايم را به بهانه خريد سوغات از دست ندهيم.
** زايران براي تهيه سوغات چه كالاهايي را انتخاب ميكنند؟
تسبيح، سجاده، انواع پارچه بويژه پارچه چادري، البسه و اسباب بازي بيشترين كالاهايي هستند كه زايران ايراني به سراغ آنها مي‌روند كه اغلب اين اجناس محصول كشور چين يا هند و اندونزي و… هستند.
تعدادي از عمره‌گزاران نيز خرماي مدينه را به عنوان سوغات به كشور مي‌آورند. آب زمزم نيز يكي از بهترين و با ارزش‌ترين سوغاتي است كه زايران همراه خود به ايران مي‌برند.
خريد سوغات بيش از اندازه معمول، علاوه بر مشكل بار و تخريب برخي از اين كالاها در مسير انتقال، بعضاً زايران را با پرداخت هزينه جريمه اضافه بار نيز مواجه ميكند.
لازم بذكر است اتوبوس‌هاي نقل درون شهري كه براي انتقال زايران از هتل‌هاي محل اسكان تا مسجدالحرام و بالعكس تعبيه شده در مقابل بازار و مراكز خريد توقفي ندارند و زايران براي رفتن به خريد بايد بصورت پياده و يا با وسايل نقليه ديگر اقدام كنند. متذكر مي‌شود زايران بويژه بانوان از سوار شدن به اتومبيل‌هاي شخصي با توجه به بروز خطرات احتمالي جداً خودداري كنند. دقت داشته باشيد كه روي تاكسي‌هاي عربستان كلمه «أجره» نوشته شده است.
** خريد كالاهاي ايراني براي سوغات پيش از اعزام به سفر
در سالي كه از سوي رهبر معظم انقلاب «سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملي و مديريت جهادي» نامگذاري شده است و همچنين با توجه به اينكه ايشان بر سياست «اقتصاد مقاومتي» تأكيد فرموده اند، آيا بهتر نيست به جاي اينكه پول خود را براي خريد كالاهاي بي كيفيت در كشور ميزبان صرف كنيم، پيش از اعزام به سفر با خريد سوغات از داخل كشور با هزينه كمتر و با كيفيت بالاتر سهمي در پويايي اقتصاد كشور داشته باشيم و وقت كوتاه سفر را تنها به زيارت و امور عبادي و معنوي صرف كنيم؟ !
رهبر معظم انقلاب اسلامي در ۱۱ مهرماه سال ۹۰ در ديدار با كارگزاران حج فرمودند: «… من با سوغاتى خريدن مخالف نيستم، اما با اين بازارگردى‌ها چرا؛ خيلى بد است. يك عده‌اى عطش بازارگردى دارند؛ اينها ملت شما را، مردم شما را سبك ميكند؛ حيف است. مي‌روند يك جنس‌هائى را ميخرند، غالباً هم جنس‌هاى بى‌كيفيت از كشورهاى دوردستِ سودجو كه با همان كمپانى‌هاى داخل آن كشور ميزبان بندوبست دارند.
براى حجاج جنس بدلى و بى‌كيفيت درست ميكنند مى‌آورند توى اين بازارها ميريزند، شما هم ميرويد اين ارز خودتان را و عِرض خودتان را ميريزيد براى اينكه اين كالاهاى بى‌كيفيت را خريدارى كنيد. امروز در كشور ما خوشبختانه كالاهاى داخلى با كيفيت خوب، متنوع، زيبا، ساخته‌شده‌ى دست كارگر ايرانى - برادر خودتان - فراوان است. بعضى‌ها قبل از اينكه سفر مكه بروند، سوغاتى‌هاى سفر را در اينجا ميخرند - كار خوبى است - نگه ميدارند؛ بعد كه برگشتند، همانهائى را كه در بازار شهر خودشان تهيه كرده‌اند، به عنوان سوغاتى ميدهند. هديه‌ى سفر است ديگر، خوب است. اين كار، خيلى كار خوبى است.»
** به دنبال چيزي برويد كه در جاي ديگر نيست
حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي از مراجع عظام تقليد نيز در خرداد ماه سال ۹۱ فرمودند: «در توصيه‌اي كه همواره به حجاج دارم مي‌گويم كه دنبال چيزي برويد كه در جاي ديگر نيست نه به سراغ چيزهايي برويد كه همه جا وجود دارد، اين مسئله بايد تبديل به شعار شود.»
** ساماندهي و ترويج فرهنگ صحيح تهيه سوغات
اما در اين ميان برنامه ريزي براي ساماندهي به موضوع تهيه سوغات از سوي زايران هميشه در دستور كار سازمان حج و زيارت و بعثه مقام معظم رهبري بوده است و اميدواريم در آينده مكاني براي تهيه سوغات براي حجاج و معتمرين و زايران اعتاب مقدسه در داخل كشور ايجاد شود و براي ترويج فرهنگ صحيح تهيه سوغات در ميان زايران برنامه‌ريزي‌هاي فرهنگي بيشتري از سوي نهادهاي ذيربط صورت گيرد.
شاهديم در جلسات آموزشي كاروان‌ها و همچنين در همايش‌هاي متمركز عمره گزاران بر موضوع خودداري از بازارگردي تأكيد مي‌شود كه البته لازم است اين موضوع با جديت بيشتر و با بهره گيري از آموزه‌هاي ديني و احاديث و روايات، بيشتر از گذشته براي زايران تبيين شود تا حجاج و عمره گزاران زمان سفر را با بازارگردي تلف نكنند.
زماني كه هر زايري به خود يادآوري كند بر اساس روايات ثواب يك ركعت نماز در مسجدالحرام معادل صد هزار ركعت و در مسجدالنبى معادل ده هزار ركعت نماز در جاى ديگر است (فروع كافى، ج ۴، ص ۵۲۶ و ۵۵۶)، آيا حاضر مي‌شود اين فرصت عظيم را با وقت تلف كردن در فروشگاه‌ها بگذراند؟ !
** بازارگردي ميان عمره گزاران ايراني كاهش يافته است
«مهدي حضوري» مسئول ستاد عمليات عمره در مدينه منوره در اين باره گفت: امسال و سال گذشته با توجه به كاهش تعداد روزهاي سفر عمره، عمره گزاران ترجيح ميدهند بيشتر زمان سفر خود را در حرم‌ها و به زيارت و عبادت بپردازند و در لابلاي اعمال عبادي‌شان سنت حسنه تهيه سوغات را انجام دهند.
وي در اين خصوص ادامه داد: در مجموع با توجه به قيمت بالاي بسياري از اجناس در عربستان نسبت به ايران، خريد بسياري از كالاها در اينجا مرقوم به صرفه نيست و بهتر است زايران فرصت معنوي ايجاد شده را با بازارگردي تلف نكنند.
در پايان ذكر اين اين نكته لازم است كه كم نيستند زايراني كه هزينه خريد سوغات و مراسم وليمه را صرف امور خيريه و رفع مشكلات مالي و درمان نيازمندان ميكنند و خوشبختانه با اطلاع رساني‌ها و آموزش‌هاي صورت گرفته و همراهي زايران هر روز شاهد كاهش بازارگردي در ميان زايران هستيم.
/م.ق210