چرا حضرت زینب کبری(س) فرمودند در کربلا جز زیبایی ندیدم

کد خبر: 28203

17:30، 1393-12-05

به مناسبت ولادت با سعادت ایشان و مقام والای حضرت این کلام را بهانه ای برای شناخت ابعادی از شخصیت بزرگ و تاثیرگذار ایشان قرار دادیم و به آن می‌پردازیم. به راستی چطور می‌شود واقعه جانگداز عاشورا که با گذشت سال‌ها هنوز چشم را اشک ریزان و قلب را به آتش می‌کشاند بازمانده و صاحب مصیبت واقعه اینگونه از آن یاد می‌کند؟

وارث: بسم الله الرحمن الرحیم

ولادت با سعادت صدیقه صغری(1)

به روایتی پنجم جمادی الاولی سال پنجم یا ششم هجری ولادت فرخنده ایشان باعث شادی دل رسول خدا(صل الله علیه و آله) و اهل بیت مکرمشان گشت نام خوش یمن ایشان را رسول خدا " زینب "(2) گذاردند و توصیه کردند به این دختر احترام زیادی بگذارید که همانا به حضرت خدیجه کبری(سلام الله علیها) مانند است، در واقع ایشان نماینده سکینه و وقار حضرت خدیجه کبری(سلام الله علیها) و عصمت و حیاء حضرت فاطمه(سلام الله علیها) ، فصاحت و بلاغت امیرالمومنین علی(علیه السلام) ، حلم و بردباری امام حسن(علیه السلام) و شجاعت و اهتمام امام حسین(علیه السلام) بودند. همین ویژگی‌ها و توانایی‌ها و کمالات عالی، باعث شد ایشان به رسالت کربلا نائل آمدند که یکی از این جمله کمالات، عبارت " مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا " در واقعه کربلا می‌باشد.

برای روشن شدن موضوع باید اول نگاهی به معنی زیبایی و حد و حدود آن داشته باشیم و با استفاده از آن به مواردی از زیبایی نهفته در کلام علیا مخدره حضرت زینب کبری(سلام الله علیها) پی ببریم.

بایداذعان داشت حد تام و حدود دقیق زیبایی در تعریف واحدی نمی‌گنجد؛

" إِنَّ اللَّهَ جَمِیلٌ یُحِبُّ الْجَمَالَ وَیُحِبُّ أَنْ یَرَى أَثَرَ نِعْمَتِهِ عَلَى عِبَادِهِ " (3)

خداوند زیباست، زیبایی را دوست دارد و دوست دارد اثر نعمت را بر شاکرین درگاهش ببیند.

همانگونه که از حدیث بر می‌آید " زیبایی " تجلی هنرمندانه خلقت خالق بر وجود مخلوقات است و حس زیبایی وسیله ای برای شناخت این نعمت است تا بنده شکر خالق نماید، حس زیبایی بر آمده از احساس و علقه ای روحی است که در فطرت انسان نهاده شده است.

با توجه به نظرات مختلف اندیشمندان اسلامی و غیر اسلامی نمی‌توان تمام تعاریف را در یک تعریف واحد باز خوانی کرد ولی می‌توان حد و حدودی برای آن باتوجه به تعاریف موجود بیان کرد.

رغبتی خوش آیند برگرفته از عقل و علقه انسانی و یا فراتر از آن که قابل فهم باشد. (4)

حال اگر همه انسانها نگرش بر واقعیات و مطالب بیان شده داشته باشند(5) در درک زیبایی اختلاف نخواهند داشت باید به این نکته هم توجه داشت چون زیبایی دارای مراتب و درجات مختلفی است به تناسب هر یک از متغیرهای ادراک، هماهنگی و نظم و همین طور کمال دارای مفاهیم عالی و مراتبی متعالی از زیبایی و یا عکس آن می‌باشد.

حال با در نظر گرفتن جایگاه والای امام حسین(علیه السلام) و کاروان باقی مانده از اهل بیت رسول خدا(علیهم السلام) و اعمال و رفتار و سخنان متعالی و نیت‌های پاک ایشان و همین طور خلوص نیت یاران امام حسین(علیه السلام) در مقابل وضعیت نامناسب مکانی و شروع نهایت انحراف از مسیر دین خدا و قرار داشتن دشمنان ایشان در دونی‌ترین درجات ظلمان و تاریکی حضرت زینب کبری(سلام الله علیها) جز کمال خداخواهی و حق گرایی و نهایت عبودیت چیزی نمی‌توانستند ببینند به جز زیبایی مطلق به عبارتی " مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا "

نمونه هایی از زیبای در نظر حضرت زینب کبری(سلام الله علیها)

1 – راضی به قضای الهی

از جمله القاب ایشان " الراضیهُ بالقدرِ و القضاءِ " است هر چند ایشان با وجود غریب و مظلوم واقع شدن مانند کوه در مقابل مشکلات ایستادند و لحظه ای به خود تردید راه ندادند و این بزرگی و زیبایی روح و شخصیت کامل ایشان را نشان می‌دهد.

2 – یقین کامل و سرشار از معرفت

نمونه معرفت و یقین این بزرگ زن تاریخ اسلام در روز عاشورا زمانی است که علاوه بر دو فرزند رشید و جنگاور خود دو فرزند کوچکتر خود را به پیشگاه امام حسین(علیه السلام) آوردند و از ایشان اذن میدان خواستند و اضافه کردند اگر اجازه رزم به من هم داده می‌شد از بذل جان دریغ نداشتم و به میدان می‌رفتم و زیبایی این یقین آنجا آشکارتر می‌شود که از این اعمال با عنوان قربانی دادن یاد می‌کنند.

3 – محب مخلص امام حسین و خاندان پیامبر(علیهم السلام)

حب و علاقه خاص حضرت زینب(سلام الله علیها) به امام حسین(علیه السلام) شهره خاص است که ایشان از انفوان طفولیت با دیدن چهره امام حسین(علیه السلام) خوشحال و مسرور می‌گشتند و در فراغ ایشان بی تاب و پریشان می‌شدند، شاید کمتر به این نکته توجه شده باشد که حضرت زینب قبل از خواندن نماز اول به چهره امام حسین(علیه السلام) نظر می‌انداختند و بعد به انجام فرایض می‌پرداختند. و از این زیباتر در عالم عشاق چیست؟ ( در باب علاقه موجود بین خاندان پیامبر و حضرت زینب(علیهم السلام) در مقدمه اشاراتی شده است.)

4 – عبادت

" عابده " لقبی است مشترک بین حضرت زینب و حضرت زین العابدین " تاج البکائین " در باب زیبایی عبادت در نظر حضرت زینب(سلام الله علیها) می‌توان به این نکته که در هنگام وداع با حضرت امام حسین(علیه السلام) امام به ایشان توصیه به اقامه نماز شب می‌کنند تا جایی که در مقاتل نقل شده ایشان در راه شام تا سه روز از آشامیدن و خوردن محروم بودند به شکلی که توان اقامه ایستاده نماز شب را نداشتند ولی نماز شب را نشسته اقامه کردند، زیبایی عبادت در مقام دلدادگی چه زیباست،این را عشاق می‌فهمند و بس.

5 – حمد و ثنای خدا

وقتی ابن زیاد(لعن الله علیه) بادروغ و تهمت کاروان باقی مانده از اهل بیت رسول خدا(علیهم السلام) را رسوا و خار نامید حضرت با حمد و ثنای خداوند بر واقعه رخداده جوابی دندان شکن به ابن زیاد(لعن الله علیه) دادند و شکر خدابه جا آوردند برای واقعه ای که پاکی و عصمت اهل بیت رسول خدا(علیهم السلام) را نشان می‌داد و موجب گرامی داشت خاندان رسول خدا بود این حمد و ثنا باگذشت این سالها مشخص و عیان می‌شود که شکر برگرامی داشت این خاندان بوده است.

6 – کلام فصیح و بلیغ

ایشان چندین بار در راه کوفه و شام و در مجلس ابن زیاد و یزید(لعن الله علیهما) در حال اسارت، با قدرت کلام و جاذبه فصاحت و بلاغت به مدیریت و اداره محیط اطراف خود پرداختند و حقانیت کاروان اهل بیت و امام حسین(علیهم السلام) را به اثبات رساندند، به طوری که بعد از سخنان ایشان کسی توان ادامه جلسه و تداوم فشار برایشان را نداشته و از ستم خود روی گردانده و به کار دیگری پرداخته اند.

7 – شجاعت در کمال خضوع

حضرت زینب(سلام الله علیها) با وجود اطلاع از وقوع مصائب عاشورا همراه کاروان امام حسین(علیه السلام) به سوی کربلا آمدند ایشان برای زنان کوفه آموزش و تفسیر قرآن داشتند. در تفسیر کلمه " کهیعص " به مصیبت‌های وارده بر اهل بیت پیامبر(صل الله علیه و آله) اشاره می‌کردند و از آن اطلاع داشتند و با وجود این اطلاع از این واقعه و مصائب آن عزم خود را برای ادای این فریضه جزم کرده بودند.

8 – اقامه سنت الهی

حضرت زینب برای اثبات " یابن الطلقاء " خواندن یزید و بنی امیه(لعن الله علیهم) اشاره ای به آیه 178 سوره آل عمران می‌کنند که می‌فرماید کسانی که کافر شده و به خدا و رسول نگرویدند نپندارند که ما آنان را مهلت می‌دهیم بلکه می‌خواهیم گناه کار بودن و سرانجام کار آنها که عذاب و شکنجه خوار کننده است به آنها نشان دهیم.

این وعده ای که خداوند و رسول او در زمان فتح مکه و به اسارت گرفتن و آزاد کردن دشمنان خود در مکه(به ویژه ابوسفیان و فرزندانش) به کار بردند حالا توسط ایشان آشکار شد.

9 – زیبایی صبر و شکیبایی

با وجود اینکه در تفاسیر مصداق " ذبح عظیم " (صافات 178) را واقعه عاشورا می‌دانند ولی حضرت زینب(سلام الله علیها) بعد از شهادت امام حسین(علیه السلام) بر فراز بدن شریف ایشان حاضر شدند و آن را قربانی کم در برابر خدا خطاب می‌کند و برای پذیرفته شدن آن دعا می‌کنند، این دعا با بزرگی طبع حضرت زینب و مقام بالای سیدالشهدا(علیهما السلام) قابل جمع نیست مگر به واسطه صبر و شکیبایی حضرت زینب(سلام الله علیها) برای مصیبت وارده در مقابل خداوند.

10 – کوچکی دنیا و بزرگی خداوند در نظر حضرت زینب(سلام الله علیها)
از کلام حضرت زینب(سلام الله علیها) " اللهم تَقبل منّا هذا القلیلُ مِن القربانی " سخن زیبای حضرت امیرالمومنین علی(علیه السلام) را به خاطر می‌آورد که فرمودند " عِظَمُ الخالِقِ عِنْدَکَ یُصَغِّرُ الْمَخْلُوقَ فِی عَیْنِکَ " (نهج البلاغه حکمت 126) این کوچکی دنیا در چشم حضرت زینب(سلام الله علیها) است چرا که ایشان به کمال معرفت و شناخت از خداوند رسیده و شناخت بزرگی خداوند کوچکی همه دنیا را در پی دارد شناخت این هماهنگی کاشف از حس زیبا شناسی حضرت زینب(سلام الله علیها) می‌باشد.

منابع:
خاتون دو سرا فیض الاسلام
خصایص زینبیه نورالدین جزائری
جز زیبایی ندید علی اکبر رنجبران
بانوی آفتاب مرضیه محمد زاده

پی نوشت:

1- اشاره به مادرشان صدیقه کبری و پدرشان صدیق اکبر

2- زینت پدر، دارای صفات عالی فراوان

3- نهج الفصاحه ص293 ، ح 690

4- یعنی حد فاصلی بین محسوسات و معقولات برای مثال زیبایی یک گل یا رایحه خوش تا عدالت طلبی و حق گرایی که دو خصیصه چشمگیری و اشتغال ذهن را داشته باشد، برای رسیدن به این دو ویژگی رعایت هماهنگی و یا حرکت به سوی کمال از مطلوب مورد نظر به طرف کل و یا کمال مطلق وجود داشته باشد.

5 - باید توجه داشت زیبایی مفهومی رها و بی ضابطه نیست که هیچ ملاک و محل ارجاعی نداشته باشد و اگر از نسبی بودن و یا مشکک بودن ارزش در آن مطرح می‌شود به دلیل آن است که زیبایی فرع درک، قبول نظم(هارمونی) و کمال است از این رو تفاوت ادراک مفهوم‌های مختلفی از زیبایی در تعریف ایجاد می‌شود.

منبع: قدیم الاحسان
/ف.م214