شنبه های قرآنی/ ثواب قرض دادن در قرآن
وارث: اگر برای جلب خشنودی خدا به نیازمندان وام نیكو دهید؛ خداوند آن را برای شما دو چندان می كند و شما را می آمرزد و خدا عطا كننده پاداش فراوان در برابر عمل اندك و دارای حلم بردبار است.
نکته ها :
موضوع قرض الحسنه، در آیات متعدّدى از قرآن (۱) آمده و پیرامون آن مباحثى مطرح شده است كه براى جلوگیرى از تكرار، از طرح آن در ذیل این آیه خود دارى مى كنیم.
خداوندى كه تمام هستى را آفریده، از انسانى كه هستى و اموالش را خودش به او داده مى خواهد كه به دیگران كمك كند و فرموده وام دادن به دیگران، وام دادن به خداوند است و وعده ها و پاداش هاى چندین برابر مى دهد، این به خاطر رشد انسان و دل كندن او از دنیا و رسیدگى به فقرا و خدمت به مردم و گره گشایى از آنان و شكستن بت دلبستگى به مادیات و پرواز به سوى خدا و شكوفایى روح سخاوت و عاطفه است.
البته وام دادن، زمانى ارزش دارد كه نیكو باشد، فورى باشد، بى منّت باشد، با احترام باشد، براى مصرف حقّى باشد، مبلغ و مقدار آن مشكل گشا باشد، براى خدا و بدون چشم داشت از مردم باشد و موجب غرور قرض دهنده نشود.
در قرآن كفّاره گناهان چند چیز بیان شده است؛ از جمله: توبه، نماز، جهاد و قرض الحسنه.
برخی از پیام های این آیه :
۱- یا انفاق كنید و ببخشید، یا لااقل قرض الحسنه بدهید. «انفقوا… تقرضوا»
۲- وام دادن به خلق خدا، وام دادن به خداست. «تقرضوا اللّه»
۳- یكى از راه هاى حفظ نفس از بخل، قرض الحسنه است. «یوق شُحّ نفسه… تقرضوا اللّه»
۴- وام گیرنده را تحقیر نكنید، زیرا طرف حساب شما خداوند است و در واقع شما به خدا وام داده اید. «تقرضوا اللّه»
۵ – قرضِ نیكو، پاداش نیكو را به دنبال دارد. «قرضاً حسناً یضاعفه لكم»
۶- وام دادن و حل مشكلات مردم، سبب گذشت خداوند از گناهان است. «تقرضوا اللّه… یغفر لكم»
۷- براى ایجاد انگیزه در كارهاى خیر، پاداش ها و بركات آن را بیان كنید. «یضاعفه لكم و یغفر لكم»
۸ – خداوند، از كسانى كه قرض الحسنه مى دهند، سپاسگزار است، پس افراد قرض گیرنده نیز از قرض دهندگان تشكر كنند. «و اللّه شكور»
۹- خداوند، حلیم است، پس اگر به ما قرض الحسنه ندادند، ما نیز حلیم و بردبار باشیم. «شكور حلیم»
تفسیر ادبی :
«قَرْض» در اصل به معنى قطع کردن و بریدن است، و چون با واژه «حَسَن» همراه شود، اشاره به جدا کردن مال از خویشتن و دادن آن در راه خیر است.
«یُضاعِفْهُ» از ماده «ضِعف» (بر وزن شعر) چنان که قبلاً هم گفته ایم، تنها به معنى دو برابر نیست، بلکه چندین برابر را نیز شامل مى شود، که در مورد «انفاق» تا هفتصد برابر، و بیش از آن، در قرآن آمده است!.(۲)
ضمناً، جمله «یَغْفِرْ لَکُمْ» دلیل بر این است که: انفاق، یکى از عوامل آمرزش گناه است.
تعبیر به «شَکُور» که یکى از اوصاف خدا است، دلیل بر این است که: خداوند از بندگانش به وسیله پاداش هاى عظیم، تشکر مى کند، و «حَلِیم» بودن او، اشاره به مسأله آمرزش گناهان، و عدم تعجیل در عقوبت بندگان است.
۱) بقره، ۲۴۵؛ مائده، ۱۲؛ حدید، ۱۱ و ۱۸؛ تغابن، ۱۷؛ مزّمل، ۲۰٫
۲) بقره، آیه ۲۶۱٫