اگر کسی با ویژگی های معصوم وجود داشت آیا می توانست به همان جایگاه برسد؟

وی افزود: از یک سو خداوند انسان ها را اینگونه خلق کرده است که توانایی های همه یکسان نیست از سوی دیگر هم همگان از ظرفیت های خود به شکل یکسان استفاده نمی کنند. خداوند چون لیاقتی را در این افراد (ائمه معصومین علیهم السلام) دیده به آنها چنین ظرفیتی داده است. قطعا جامعه نیاز به رهبر دارد و رهبر باید از میان مردم و بهترین آنها باشد و خدا نیز چنین انتخابی انجام داده یعنی بهترین افراد را که از ظرفیت های خود در حد اعلا درجه استفاده کرده اند انتخاب نموده است. حتی عصمت هم که در ائمه وجود دارد بر اساس ظرفیت و لیاقت آنها بوده که به آنها عطا شده است. یعنی «استعداد» ،  وجود داشته و بر اساس آن عنایت یا موهبتی صورت گرفته است.

این استاد فلسفه تصریح کرد: همه انسان ها استعداد واحد ندارند و همه هم از استعدادهای خود به اندازه واحد استفاده نمی کنند. به عنوان مثال فردی مانند امام خمینی (ره) یک انسان عادی بود که تبدیل به امام خمینی شد. یا فردی مانند آیت الله بهجت که به اذعان بزرگان در تمامی عمر گناهی انجام نداد و از نظر تقوا قریب به عصمت بود، قطعا به اختیار خود به این درجه رسیده است.

همانگونه که این افراد توانستند استعداد ها و ظرفیت های خود را به فعلیت برسانند در یک درجه بسیار بالاتر شخصی به نام امام معصوم نیز این کار را انجام می دهد. البته خدا نیز آنها را انتخاب می کند چرا که می داند بهترین و شایسته ترین هستند. پس هم ظرفیت خود این افراد و هم اصطفا و انتخاب الهی که متناسب با ظرفیت داده می شود، هر دو موثر و نقش آفرین است.

عضو هیئت علمی موسسه امام افزود: ما در روایات داریم که اگر چهل روز کارهایتان را برای خدا با اخلاص انجام دهید درجاتی از معرفت نصیب شما می شود که نصیب دیگران نشده است. اما ما مداومت نمی کنیم و این در حالی است که کسانی ازعلما و بزرگان ما مداومت می کردند نه تنها 40 روز بلکه یک عمر و قطعا این افراد برکات عظیمی نیز دریافت می کنند. بنابراین استعداد درونی فرد هست، تلاش و مجاهدت او نیز هست و عطا و لطف الهی هم هست که باعث انتخاب افراد می شود. دقیقا همانند آنچه که ما در کشور بهترین ها را برای انجام مسئولیت ها انتخاب می کنیم، انتخاب هایی نیز از سوی خداوند و در یک سطح فراتر انجام می شود که دوام جوامع بر این انتخاب ها استوار است.

این که این مسئله به شکل دو سویه است به این دلیل است که کسی نگوید عصمت معصومان عصمت اجباری بوده یعنی چون خدا نمی خواسته که این افراد مرتکب گناه شوند امکان گناه را هم به آنها نداده است. در رابطه با مرحوم قاضی طباطبایی استاد عرفان نقل است که وقتی می خواستند به نامحرم نگاه کنند اصلا نمی توانستند و اصلا چشم شان بالا نمی آمد که نگاه کنند این آثار مراقبت دائمی است که تبدیل به ملکه شده نه این که دست خودشان نباشد بلکه در اثر تمرین اینگونه شده بود.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: همچنین عصمتی که ائمه دارا هستند اثر معرفت است. چون باطن امور را درک می کنند. چطور ما حاضر نیستیم یک غذای پلید و متعفن را بخوریم! وقتی کسی کثافت و چرک در چیزی را درک می کند مسلما به سراغ آن نمی رود. این افراد نیز در اثر معرفتی که کسب می کنند خود به خود به سراغ این موارد نمی روند. این ثمره و نتیجه معرفت است. اینگونه نبوده است که ائمه به عنوان مثال وقتی می خواستند گناه کنند خدا دست آنها و یا راه آنها را می بسته  و مانع می شده است. جبر الهی در کار نبوده که سدی در برابر گناه آنها قرار بدهد. آنها خود نمی خواستند.

پیامبر اکرم صل الله علیه وآله حتی از پیش از بعثت زندگی ویژه ای داشتند قبل از بعثت به امین مشهور بوده اند. یا در همین عصر ما برخی هستند که به عنوان مثال به دلیل یک عمل و رفتار ارزشمند مثلا حافظ قران می شوند، بدون این که سواد خواندن و نوشتن داشته باشند. این به دلیل مبارزه با نفس بوده و برخی چون عظیم ترین مبارزه با نفس را دارند عظیم ترین برکات را نیز دریافت می کنند.

/ف.م214