زنان چگونه با پیامبر بیعت کردند؟

پیامبر و ارزش قائل شدن برای زنان

در تعالیم اسلامی عصر نبوی می‌بینیم که پیامبر(ص) در کنار بازگو کردن آیات قرآن، به نکوهش دخترکشی دختران می‌پردازد: «از اینکه فرزندان شما دختر باشند، کراهت نداشته باشید. به درستی که دختران مونس انسان‌ اند و گران‌بها هستند».(۱)

از این نمونه احادیث در میان احادیث نبوی فراوان به چشم می‌خورد؛ احادیثی که در تجربه زندگی پیامبر(ص) صدق آن ها آشکار می‌شود.

داستان برخورد پیامبر با مردی که از دختر زاییدن همسرش ناراحت شد، نمونه‌ای از این صدق گفتار است.(۲)

علاوه بر این، رسول اسلام(ص) برای بالا بردن جایگاه دختران تنها به بیان مساوات دختران با پسران اکتفا نمی‌کرد، بلکه در احادیثی دختران را بر پسران ترجیح می‌داد(۳) و از طرفی نیز ثواب دخترداری را منحصر در داشتن دختر نمی‌دانست و بزرگ کردن خواهر را همتای دختر داری می‌دانست.(4)

پیامبر(ص) به دخترش به عنوان بانویى که سرشار از کمال، ادب، ارزش‏ هاى والاى الهى، انسانى و اخلاقى است، مى‏ نگریست. کسى که از او، فضایل و کرامت‏ ها و نیکى ‏ها سرازیر بود.

در دیدگاه پیامبر، فاطمه(س) امانت گرانبهاى خدا و رسول است که باید او را به بهترین و نیکوترین روش حفظ کرد.

پیامبر به على(ع) فرمود: اى اباالحسن، دخترم، امانت خدا و پیامبر او محمد است که نزد تو مى‏ گذارم، پس حرمت خدا و پیامبرش را در مورد این امانت پاس دار.(۵)

این ارتباط و پیوستگى موجب شد که شادى فاطمه، بسان خوشحالى پیامبر باشد و اندوه و خشم ایشان موجب ناراحتى و ناخشنودى آن بزرگوار گردد.

خانواده در اسلام مانند مسجد است

خانواده در عصر نبوی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است؛ به گونه‌ای که در قرآن از خانواده با عنوان مایه آرامش یاد شده است(۶) و احادیث نبوی فراوانی نیز در باب اهمیت خانواده به چشم می‌خورد؛ از جمله اینکه حضرت در حدیثی می‌فرماید: «راه رفتن تو به سوی مسجد و برگشتن تو به سوی اهل خانه‌ات، در اجر و ثواب مساوی‌اند».(۷)

مهم‌ترین نقش زن در خانواده از ابتدای تولد، سه نقش دختری، همسری و مادری است. این سه نقش در تعالیم اسلامی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردارند و به عنوان اصلی‌ترین نقش‌های زندگی یک زن شناخته ‌می‌شوند.

نقش دختری زیر بنای ایفای بهتر نقش همسری و مادری محسوب می‌شود.

زنان عصر نبوی، اجتماعی بودند

پیامبر (ص) برای حضور زنان ارزش قایل بودند. در مورد چگونگى بیعت (زنان)بعضى نوشته ‏اند که پیامبر (ص) دستور داد ظرف آبى آوردند، و دست خود را در آن ظرف آب گذارد و زنان هم دست خود را در طرف دیگر ظرف مى‏ گذاردند.

این مساله نشان مى‏ دهد که بر خلاف گفته مغرضانى که مى‏ گویند اسلام براى نیمى از جامعه انسانى یعنى زنان، ارزشى قائل نشده و آن ها را به حساب نیاورده است، دقیقا آن ها را در مهم ترین مسائل به حساب آورده است، از جمله مساله” بیعت است.

 زنان پرستار در جنگ های پیامبر(ص)

زنان در عرصه های اجتماعی به دستور پیامبر حضور دائمی داشتند و از طرف ایشان مورد حمایت و قدردانی نیز قرار می گرفتند یکی از این عرصه ها، جنگ های پیامبر بود. از جمله زنانی که در جنگ ها یاری گر حضرت رسول(ص) بودند و نقش پرستاری از مجروحین را داشتند،‏ می توان از حمنه، سهله، سلمه همسر پیامبر و … را نام برد.

یکی از این زنان که شاید نام کمتری از او برده شده زنی بود به نام «ام سنان اسلمی» وی در حالی که بسیار مبادرت به شرکت در این فریضه مهم می کرد. در جنگ پیامبر با یهودیان خیبر ، خود این زن به پیامبر پیشنهاد کرد تا درکنار پیامبر بجنگد.

اما پیامبر از او خواست که برای پرستاری در کنار همسرش ام سلمه باشد. وی احادیث بسیاری از پیامبر نقل کرده است.

از جمله زنان دیگر پرستار در جنگ می توان از حضرت فاطمه زهرا(س) نام برد که شیوه های نوینی در بستن زخم مجروحین مثل استفاده از خاکستر آتش برای ضد عفونی کردن زخم و … استفاده می کردند.

از زنان دیگر می توان از «امیه» دختر قیس غفاری یاد کرد که در سن ۱۴ سالگی به اسلام گروید و در جنگ خیبر که ۱۷ سال داشت شرکت کرد. پیامبر خدا به او در جنگ وظایفی محول کرد که وی به خوبی آن ها را انجام می داد. به همین دلیل پیامبر جایزه ای به او اهدا کرد که گردنبندی بود که امیه تا زمان مرگ آن را از خود جدا نکرد و وصیت کرد که آن را به همراهش دفن کنند.

از زنان دیگر پرستار در جنگ «کعبیه دختر سعید اسلمی» بود که در غیر از جنگ هم به پرستاری مجروحین مشغول بود. برای او در مسجد خیمه ای برافراشته بودند که به درمان مجروحان بپردازد. وی از پرستاران سعد بن معاذ بود. کعبیه با وجود امکانات ناچیز، زخم های مجروحین را پانسمان و به ساختن داروهای ساده مبادرت می کرد و خدمات بهداشتی چشمگیری انجام می داد. در جنگ خیبر هم در رکاب پیامبر، انجام وظیفه  کرد. پیامبر نیز از غنایم، به او سهمی برابر یک سرباز جنگی داد.

دیدگاه آیه الله خامنه ای از بعثت پیامبر

مبعث، بیش از آنچه صرفاً تجلیل از یک خاطره ی گرامی باشد، مطرح کردن درس های بزرگ بعثت پیغمبر است، که امروز همه ی بشریت – بخصوص جامعه ی مسلمانان – به آن ها نیاز دارد.(۸)

راز پیشرفت اسلام در آن روزگار غربت معرفت و عمومیت جهل که همه ی دنیا را پر کرده بود چه بود؛ فقط در منطقه ی عربی نبود که جاهلیت حاکم بود در دو امپراتوری عظیم آن روز – یعنی امپراتوری ایران ساسانی وامپراتوری روم – همین جاهلیت وجود داشت. آن جا هم از عدالت خبری نبود آن جا هم تبعیض بود در همین ایران درس خواندن و معرفت آموختن مخصوص به طبقاتی بود عامه ی مردم حق نداشتند درس بخوانند برده داری به بدترین شکلش معامله ی با ضعفا به بدترین شکل مساله ی زن و حضور زنان در جامعه و معامله ی با زنان در زشت ترین و تحقیرآمیزترین شکل همه جاهلیت بود همه جا معرفت غریب بود اسلام آمد و خورشید معرفت اسلامی بر دل ها و ذهن ها تابید و با وجود جهات عالم و نامساعد بودن اوضاع و احوال این کاروان رشد و ترقی انسانی با سرعت پیش رفت. نیم قرن از دوران بعثت نگذشته بود که بیش از نیمی از دنیای آباد عالم در حیطه تصرف اسلام قرار گرفت، این چیز کمی نیست هرجا اسلام رفت توده های مردم از آن استقبال کردند. یقینا یکی از چیزهایی که عامل پیشرفت اسلام بود اعتماد به خدا و احکام الهی بود.(۹)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پیوست:

۱-  کنز العمال، علاء الدین علی المتقی بن حسام الدین الهندی البرهان، (بی‌جا، موسسه الرساله، بی‌تا)، ج۱۶، ص۴۴۹٫

۲- اصول کافی، شیخ کلینی، ج۶، چاپ سوم، (تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۷)، باب فضل البنات، ج۶، ص۴، ح۶٫

۳-  کنز العمال، علاء الدین علی المتقی بن حسام الدین الهندی البرهان، ج۱۶، ص۴۴۴، ح۴۵۳۴۶؛ بحارالانوار، محمد باقر مجلسی، ج۷۵، ص۳۲٫

۴-  نهج الفصاحه، ابوالقاسم پاینده، چاپ دوم (بی‌جا، انتشارات، جاویدان، ۱۳۷۷) ص۶۵۹؛ کنز العمال، علاء الدین علی المتقی بن حسام الدین الهندی البرهان، ج۱۶، ص۴۴۸، ح۴۵۳۶۹٫

۵- عوالم، ج‏۱۱، ص‏۳۹۹

۶-  نحل/۸۰

۷- خلق الکامل، ج۲، ص۱۸۳، قرآن و مقام زن، به نقل از علی کمالی دزفولی، ص۵۴

۸- رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسؤولان و کارگزاران نظام در سالروز عید سعید مبعث ۲/ ۷/ ۱۳۸۲

۹- مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار مسئولان وکارگزاران کشور با ایشان به مناسبت عید سعید مبعث ۱۵ / ۸ / ۱۳۷۸

منبع: با حجاب