نقش مسئولان مسجد در جذب جوانان
یک جوانی از این پوستین وارونه‌ای‌ها، آمده بود صف اول نماز، پشت سجاده نشسته بود. یک حاجی محترم بازاری هم که خیلی مرد فهمیده‌ای بود، آن هم نشسته بود. دیدم او رویش را کرد به گوش جوان، یک چیزی گفت، این جوان مضطرب شد. گفتم: چی گفتی؟ جوان گفت: هیچ چیز. او هم گفت: هیچ چیز. گفتم: نه، چی گفتی؟ فهمیدم که این آقا به او گفته که شما مناسب نیست با این لباس صف اول بنشینید. گفتم: نه آقا، نه، نه. اتفاقاً شما مناسب است همین جا بنشینید، تکان نخور از اینجا. گفتم: حاجی چرا می‌گویی جوان برود عقب؟ بنشین همین جا. بگذار بدانند که جوان پوستینه وارونه هم می‌تواند بیاید نماز جماعت بخواند و به ما اقتدا کند.(1)
مهم‌ترین چیزی که جوانان را برای حضور در برخی مراسم و اماکن مذهبی دچار سستی و رخوت می‌کند، نوع نگاه‌ها و برخوردی است که به ویژه برخی از دست‌اندرکاران به آنها دارند، مسجد محلی است که مالکیت شخصی در آن راه ندارد و هیچ کس نمی‌تواند آن را در انحصار خود درآورد؛ چراکه قرآن می‌فرماید: «وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا»(2)؛ مساجد از آنِ خدا است؛ پس در آن غیر خدا را نخوانید، این‌گونه برخوردها را می‌توان در سه بخش بررسی کرد.
1. امام جماعت و جوان
خاطره‌ای که نقل شد، می‌تواند بهترین شاهد مثال برای این بخش باشد. امام جماعت می‌تواند در این‌گونه موارد، برخوردها را مدیریت کند. به هر حال وظیفه اصلی مدیریت مسجد به عهده امام مسجد است. امام مسجد است که می‌تواند با رفتار و اخلاق نیکو جای خالی برخی کمبودها را در مسجد پر کند. امام مسجد می‌تواند جوانان را به مسجد دعوت کند و آنان را با اهالی مسجد رفیق کند.
حضرت امام علی(ع) چنین می‌فرمایند: «هر کس خویش را پیشوای دیگران قرار داد، باید اصلاح خویش را بر اصلاح دیگران مقدم بدارد و پیش از آنکه مردم را با زبان خود دعوت نماید، با سیرت و رفتار خود دعوت کند. کسی که معلم و ادب‌کننده خویشتن است، به احترام سزاوارتر است از کسی که معلم و مربی مردم است».(3)
وقتی مردم و به خصوص جوانان، رفتار و اعمال امام مسجد را ببینند، بیشتر و راحت‌تر جذب مسجد می‌شوند تا اینکه این دعوت از طریق منبر و کلام صورت گیرد. حضرت امام صادق(ع) در این باره می‌فرمایند: «کونوا دُعاةً لِلنّاسِ بِغَیرِ ألسِنَتِکُم، لِیَرَوا مِنکُمُ الوَرَعَ وَ الاِجتِهادَ وَ الصَّلاةَ وَ الخَیرَ، فَإِنَّ ذلِکَ داعِیَةٌ»(4)؛ مردم را با غیر زبان خود [به مذهب خویش] دعوت کنید، تا پارسایى و سخت‌کوشى [در عمل و عبادت] و نماز و خوبى را از شما ببینند؛ زیرا اینها، خود [بهترین] مبلّغند.
باید به سراغ جوانان رفت و آنها را وارد میدان کرد؛ «اگر پول نداریم، اگر امکانات هنری نداریم، اگر فعلاً ترجمه قرآن به زبان سعدی زمانه نداریم، اخلاق که می‌توانیم داشته باشیم برادرها! «المؤمن بشره فی وجهه و حزنه فی قلبه». آنی را که باید ابراز کنید، با اخلاق [ابراز کنید]. بروید سراغ این جوان‌ها، بروید سراغ دل‌های اینها، روح‌های اینها، ورای قالب‌های اینها. آن وقت تبلیغ انجام خواهد شد.(5)
2. هیأت امنا، مسئولان مسجد و جوانان
برخی از مساجد هستند که وقتی وارد آنها می‌شوید، به راحتی می‌توانید تشخیص دهید چه کسانی عضو هیأت امنای آن هستند. نگاه‌ها به گونه‌ای است که انگار بدون اجازه وارد مِلک آنها شده‌اید و همین الان است که پای پلیس و نیروی انتظامی هم به مسجد باز شود.
خادمان مسجد نیز جزء مسئولان مساجد هستند. با توجه با جایگاه ویژه‌ای که در روایات برای خدمت به مسجد و جایگاه خادمی ذکر شده است، خادم مسجد نیز در کنار امام مسجد باید به یک الگوی رفتاری و تربیتی تبدیل شود و با جوانان مسجدی، از سرِ مهر و محبت و حُسن رفتار برخورد کند.
3. نمازگزاران و جوانان
گاهی برای حضور در صف اول نماز جماعت باید از هفت خوان رستم گذشت. این گونه به نظر می‌رسد که برخی آنجا را ملک شخصی خود تلقی کرده و همیشه زنبیلشان را در آنجا گذاشته و بلیط آنجا را برای همیشه رزرو کرده‌اند تا اگر دیر رسیدند، بتوانند در جایگاه خود حضور یابند.
شاید ساده باشد، ولی برای جوانان رعایت نظم و انضباط شخصی خیلی اهمیت دارد. مرتب بودن، شیک بودن، خوشبو بودن و... از نکاتی است که در روایات هم بر آن تأکید شده و با دین‌داری و اسلام منافاتی ندارد. جوان وقتی ببیند می‌تواند در مسجدی حاضر شود که برای همه یا بیشتر آنها رعایت این نظم و انضباط مهم و مورد اهتمام آنها است، دیگران را افرادی متفاوت با فکر و شخصیت خود نمی‌بیند و خود را عضوی از جمع مسجد می‌داند.
*پی‌نوشت
1. برگرفته از سخنان مقام معظم رهبری در دیدار با مسئولان سازمان تبلیغات اسلامی؛ 26/ 03/ 76.
2. جن:18 .
3. نهج البلاغه، حکمت 73.
4. کلینی، کافی، ج2، ص78 .
5. برگرفته از سخنان مقام معظم رهبری دیدار با مسئولان سازمان تبلیغات اسلامی؛ 26/ 03/ 76.
/ف.م214