فصل رمضان؛ بهترین فرصت برای کنار زدن ابرهای غیبت

رمضان قرآن و هدایت انسان

بر اساس آیات قرآن، کتاب‎‌الله در ماه رمضان نازل شده است. «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ: ماه رمضان [همان ماه] است که در آن قرآن فرو فرستاده شده است [کتابى] که مردم را راهبر و [متضمن] دلایل آشکار هدایت و [میزان] تشخیص حق از باطل است». (بقره،185) از سویی دیگر بر اساس آیه 2 سوره بقره «ذَلِکَ الْکِتَابُ لاَ رَیْبَ فِیهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِینَ: ین است کتابى که در [حقانیت] آن هیچ تردیدى نیست [و] مایه هدایت تقواپیشگان است». قرآن کتاب خداوند برای هدایت انسان‌هاست.

از این رو می‌توان این ماه را ماه هدایت انسان نیز نامید، ماهی که در آن باید کوشید تا به فرامین الهی جامعه عمل پوشاند. روزه‌داری یکی از راهکارهای حیات دینی می‌تواند باشد، عبادتی که در آن مومن باید عمل به دستورات الهی را در حیات خویش سرلوحه قرار دهد.

هدف قرآن در ماه رمضان تامین می‌شود، با کمی دقت به شرایط روزه‌داری حقیقی و فراروی از روزه در حد نخوردن و نیاشامیدن، متوجه می‌شویم که ماه رمضان تنها ماه ریاضت نیست، بلکه ماهی که است که ما موظف به ساخت حیاتی طیبه هستیم. بر اساس احادیث موجود روزه حقیقی روزه‌ای است که در آن مومن گناه نمی‌کند. این ماه برای عارفان حقیقی بالاتر از عدم انجام حرام داشته و ماهی برای ریاضت نیز است.

تفاوت اساسی ماه رمضان با ماه‌های دیگر این است که به غیر از شهر رمضان، لزوم دینی مضاعفی برای عمل دینی وجود ندارد. در ماه‌های دیگر این لزوم ذاتی دینداری است که انسان را وا می‌دارد تا دیندار باشد اما در آن ماه‌ها فرد آزاد است که به دین عمل کند، تخطی از دین معصیت به حساب می‌آید، اما در این ماه فرد باید بکوشد که حیاتی دینی داشته باشد. همچنین می‌توان گفت، اگر ما در ماه‌های دیگر باید دینی زندگی کنیم، در این ماه دینی زندگی کردن خود دستوری دینی است.

امام زمان در پشت ابرهای گناهان ما

وضعیت غیبت وضعیت پیچیده‌ای است که ظاهرش غیبت امام از بین مأمومان است. در این وضعیت الگو و سرپرست دینداران و در واقع انسان کامل از بین مردم غایب می‌شود. برخی این شرایط را فعلی از جانب امام می‌دانند و ظهور را بسته به اراده امام می‌شمارند. در این نگاه از امام خواسته‌ می‌شود که بیاید، گویی اوست که مردم را ترک کرده است.

تعبیر خورشید پشت ابر، اما مساله را طور دیگری می‌نمایاند. در حدیثی امام زمان(ع) به آفتابی در پشت ابر تشبیه شده است. از امام صادق(ع) پرسیده شده است که مردم در زمان غیبت چگونه از امام غایب بهره مند می‌شوند؟ آن حضرت فرمود: «همچنان که از خورشید، هنگامی که در پشت ابرهاست، بهره‌مند می‌گردند.»

در این تعبیر، امام در کنار ما هستند، اما ابری و در واقع پوششی، ایشان را از ما جدا می‌سازد. آنچه در این میان مهم است حضور امام است، حال باید پرسید، ابر میان امام و مأمومان از کجا ناشی شده تا مانع استفاده انسان‌ها از انسان کامل شوند. به نظر نمی‌رسد امام خود سبب این جدایی باشند.

امام زمان(ع) و سایر امامان معصوم(ع) موظف به هدایت انسان‌ها هستند. حضور ایشان برای هدایت و ارشاد مردم بوده و رسالت خویش را به واسطه پیامبر(ص) از خداوند دارند. اگر امامان را نور واحد بدانیم و با توجه به حدیث ثقلین، می‌توان دریافت که ایشان نمی‌توانند نور هدایت را از خویش سلب کنند، چنین بیانی برای قرآن نیز صادق است. قرآن خود را روشنگر خوانده است، حال اگر کسی نتواند از قرآن بهره بگیرد مشکل از قرآن نیست و قرآن ماهیت خویش در هدایت انسان را متوقف نکرده است.

از این رو منشا ابر جدایی امام(ع) نیست و این ما انسان‌ها هستیم که با اعمال خویش استعداد پیروی و رفتار انسانی را از خود سلب کرده‌ایم. از این رو نقش انسان در ظهور امام روشن می‌شود، راهکار غلیظ‌‌تر کردن ابر دوری، چنان‌چه فرقه ضاله حجتیه می‌پنداشت نیست، بلکه باید به اصلاح دینی و عمل دین بازگشت و کوشش کرد که ظلم و گناه در جامعه کم شود و حجاب دوری امام(ع) از جهان، که همانا بی‌استعداد شدن انسان‌ها در پیروی از انسان کامل است، برداشته شود.

رمضان بهترین فرصت برای کنار زدن ابرهای غیبت

بر اساس آنچه گفته شد، در ماه رمضان بهترین فرصت برای کنار زدن ابرهای غیبت فراهم می‌شود زیرا در این ماه با عمل دینی ما استعداد خود را برای ظهور پرورش می‌دهیم. ماه قرآن ماه تقدیس و پرستش آیات قرآن نیست بلکه در این ماه باید به قرآن عمل کند. نزدیک‌ترین و بسیط ترین‌معنایی که برای عمل به قرآن می‌توان به دست داد، دوری از گناه و عمل به دستورات دینی است. این ماه بهترین فرصت را برای ما ایجاد کرده تا حیات طیبه داشته باشیم و این فرصت استعداد ما را برای بهره‌گیری از امام(ع) حاضر فراهم می‌کند. با از بین رفتن ابرهای معصیت و دوری از خداوند که ماه رمضان بهترین فرصت برای تحقق آن است، ما امام(ع) را خواهیم یافت و وعده الهی تحقق خواهد یافت.