نمازجمعه در سیره پیامبر(ص) / مسجد الجمعه مدینه، محل اقامه اولین نماز جمعه بود
مسلمانان در این نماز پرشکوه از خطیب جمعه، سفارش به تقوا و تذکرات دیگر مربوط به اخلاق، سیاست، اجتماع و موضوعات و مسائل روز را می‌شنوند و برای رفع رذایل اخلاقی و حل مشکلات اجتماعی و سیاسی، همداستان می‌گردند.
قرآن‌کریم در آیات 9 و 10 سوره جمعه بسیار روشن و گویا به تاکید، مسلمانان را به اقامه نماز جمعه فرا خوانده و میفرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا نُودِی لِلصَّلَاةِ مِن یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِکْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَیْعَ ذَلِکُمْ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُونَ(9) فَإِذَا قُضِیَتِ الصَّلَاةُ فَانتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِن فَضْلِ اللَّهِ وَاذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیرًا لَّعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ».
تاریخچه نمازجمعه
آن‌چه از تاریخ به‌دست می‌آید این است که فریضه نمازجمعه در مکه در لیلة‌الاسرا تشریح گردید اما در مکه به‌دلیل مهیا نبودن شرایط نمازجمعه قبل از هجرت برگزار نگردید، ولی بعد از هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه اولین نمازجمعه در مدینه برگزار گردید.
ماجرای اقامه نمازجمعه بدین صورت بوده که پیامبر اکرم(ص) روز دوشنبه دوازدهم ربیع‌الاول وارد محله قبا که در چند کیلومتری مدینه است شدند و بر قبیله بنی‌عمر و بن‌عوف وارد شد و مسجد قبا از آن‌جا پایه‌گذاری گردید.
پیامبر اکرم(ص) پس از چند روز توقف در محله قبا روز جمعه به‌سوی مدینه حرکت کرد و بر قبیله بنی‌سالم بن‌عوف وارد شد و در آن‌جا در مکانی شکل مسجد ایجاد کرد و در آن با جماعت مسلمین اولین نمازجمعه را برپا کرد که پس از آن در همین مکان مسجدی ساختند به‌نام «مسجد الجمعه» که هم‌اکنون در مدینه وجود دارد.
سیره پیامبراکرم(ص) در اقامه نمازجمعه این بوده است که آن حضرت قبل از نمازجمعه غسل می‌کردند و بوی خوش استعمال می‌کردند و خود را معطر می‌نمودند و بهترین لباس‌هایش را می‌پوشیدند و عمامه‌ای بر سر می‌گذاشتند، آن‌گاه در حالی‌که ذکر می‌گفتند وارد مصلی می‌شدند و برای مردم ایستاده خطبه می‌خواندند.
خطبه پیامبراکرم(ص) مشتمل بر چهار نکته مهم بود اول: از حمد و ثنای الهی، دوم: شهادتین و دورود بر پیامبر، سوم: موعظه دستور به تقوا و بیان مسائل و موضوعات عبادی و سیاسی لازم و تعیین وظایف مسلمین، چهارم: قرائت سوره‌ای از قرآن.
در سیره آن حضرت آمده است که نمازجمعه و دو خطبه آن‌را به‌گونه میانه و معتدل(نه طولانی و نه کوتاه) اقامه می‌فرمودند، جابربن سمره می‌گوید: «رسول خدا پیوسته در نمازجمعه، ایستاده خطبه می‌خواند سپس می‌نشست آن‌گاه برمی‌خاست آیاتی از قرآن می‌خواند و یاد خدا می‌کرد و خطبه و نماز آن حضرت میانه بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیداحمد میرعمادی، نماینده ولی‌فقیه در استان و امام‌جمعه خرم‌آباد در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره اهمیت نمازجمعه گفت: درباره اهمیت و نقش نمازجمعه مطالب فراوانی در رفتار و گفتار پیامبراعظم(ص) هست که در این‌جا به تناسب موضوع تنها به ذکر چند حدیث بسنده می‌کنیم.در حدیثی امام باقر(ع) فرمود: به خدا سوگند به من خبر رسیده است که اصحاب پیامبر از روز پنج‌شنبه برای انجام مراسم جمعه آماده می‌شدند، زیرا جمعه برای مسلمانان فرصتی کوتاه و معتنم است.
وی افزود: در روایت دیگر پیامبراکرم(ص) فرمود: هرکس روز جمعه غسل کند، مسواک بزند و از عطری که دارد استعمال بکند و بهترین بکند و بهترین جامه‌اش را بپوشد و سپس از خانه بیرون بیاید تا به مصلی نمازجمعه برسد و سپس خطبه‌ها را گوش دهد، این عمل او کفاره گناهان است که در فاصله میان آن جمعه تا جمعه قبل از وی سر زده است.
میرعمادی با بیان این‌که شرکت در نمازجمعه به‌قدری پُراهمیت است که طبق روایات، کارفرمایان در جامعه اسلامی وظیفه دارند هنگام برپایی نمازجمعه، کارگران را برای شرکت در نمازجمعه آزاد بگذارند، چنان‌که رسول خدا(ص) فرمود: اگر کسی کارگری را برای کار در روز جمعه اجیر کند نباید او را از شرکت در نمازجمعه بازدارد که اگر چنین کند گناه‌کار است و اگر مانع وی نشد و به او اجازه شرکت در نمازجمعه را داد هر دو در نمازش شریک هستند.
وی اظهار کرد: نه‌تنها کارگران بلکه حتی در منابع روایی آمده است که زمامدار مسلمین باید دستور دهد، زندانیان بدهکار را برای نمازجمعه و نماز عید بیاورند سپس به محل خودشان بازگردانند، از سوی دیگر، در روایات تارکین نمازجمعه به‌شدت توبیخ و مذمت شده‌اند تا جایی‌که آمده است «کسی‌که سه جمعه پشت سر هم بدون عذر در نمازجمعه شرکت نکند خداوند بر قلب او مهر می‌زند و در حدیث دیگر آمده است: که نام وی در شمار منافقان ثبت می‌شود.