نماز گناهکار نزد خداوند چطور است/ منظور از «نماز نداشتن» چیست

یکی از سؤالاتی که پیرامون نماز مطرح می‌شود این است که شخصی اهل نماز است، اما گناه می‌کند، وضعیت نماز این شخص نزد خداوند چطور است؟ واحد پاسخگویی مرکز تخصصی نماز این گونه پاسخ می‌‌دهد :

اکثر مؤمنین که نماز می‌خوانند و روزه می‌گیرند، گاهی نیز آلوده به گناه می‌شوند، کسی نمی‌تواند ادعا کند که هرگز گناه نمی‌کند، این ادعا خاص معصومین(ع) است و همین نمازهای بی روح و دست و پا شکسته نیز خالی از آثار مختلف تربیتی و روانی و اجتماعی نیست و اگر انسان همین نماز بی‌روح را هم ترک می‌کرد، میزان جرم و خطا و معصیت او بیشتر می‌شد، چون اثر عمده نماز که همان نهی از فحشا و زشتی و گناهان است، حتی در این گونه نمازها نیز ظاهر و آشکار می‌شود، علاوه بر اینکه با توبه آثار این گناهان از بین خواهد رفت.

اما اینکه وضعیت نماز افرادی که گناه می‌کنند چه خواهد شد باید بگوییم که اگر گناه چنین فردی از موانع قبولی نماز باشد مانند رباخواری، عاق والدین، بی اعتنایی به نماز...(1) در این صورت هر چند این شخص در قیامت به خاطر نماز مورد مؤاخذه قرار نمی‌گیرد، ولی نماز وی مورد قبول درگاه الهی نبوده و برای وی کمال‌آور نخواهد بود، اما اگر گناهان وی غیر از مواردی است که مانع قبولی نماز می‌شد و از سوی دیگر شرایط قبولی نماز را دارا بود، در این صورت نماز وی مورد قبول درگاه الهی قرار گرفته و گناهان وی نیز مانند دیگر اعمال خوب و بد انسان در ترازوی اعمال مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

*چرا می گویند شرابخوار تا چهل روز نماز ندارد؟ منظور از «نماز نداشتن» چیست؟

حکم حرام بودن شراب در برخى آیات قرآن کریم و فرمایشات معصومین(ع) وارد شده و در حرمت آن هیچ تردیدى نیست(2)، از جمله آثار مخرب شراب تأثیر آن بر سایر اعمال و آداب دینى است از جمله در حدیثى مى‏‌خوانیم «لَا تُقْبَلُ صَلَاةُ شَارِبِ الْخَمْرِ أَرْبَعِینَ یَوْماً إِلَّا أَنْ یَتُوبَ»(3)؛ شخصى که شراب بنوشد تا 40 شبانه‏‌روز نمازهایش قبول واقع نمى‏‌شود، مگر از این گناه کبیره توبه کند و منظور کسانی که می‌گویند شرابخوار نماز ندارد نیز همین است؛ یعنی تا چهل روز نماز چنین فردی مورد قبول خداوند قرار نمی‌گیرد و به کار بردن چنین تعبیری به این معنا نیست که نماز بر او واجب نبوده و یا اینکه نماز از گردن او ساقط می‌شود و این حرف بهانه‌ای برای ترک نماز شودگردد، بلکه اگر کسی مرتکب خطای شرابخواری شد، باید بعد از حالت مستی نمازش را بجا آورد، چرا که نماز چنین فردی صحیح بوده و در هر صورت باید نماز خود را بخواند تا حداقل گرفتار عذاب ترک نماز نشود.

اما اینکه چرا تا چهل روز نماز شرابخوار مورد قبول خداوند قرار نمی‌گیرد؟ هر چند ممکن است در ظاهر این امر عجیب به نظر برسد، ولى با بررسی حکمت و اسرار نماز معلوم می‌شود، بین جسم و روح نمازگزار ارتباط تنگاتنگى هست، چرا که نماز وسیله ارتقا روحى و معنوى، عامل تقرب به ذات اقدس اله و ... است و از آنجا که اولین و مهم‌ترین اثر تخریبى شراب متوجه روح و جان آدمى است و نیز چون حقیقت انسان را روح او تشکیل مى‏‌دهد لذا تأثیر سوء شراب، فاحش‏تر و عظیم‏تر از آن است که به نظر برسد. از همین رو وقتی گفته مى‏شود نماز چنین فردى پذیرفته نیست، به این علت است که روح او قابلیت درک و استعداد دریافت فیوضات روحانى و معنوى را از دست مى‏دهد. به طورى که از بعضى روایات به دست مى‏‌آید، شراب ام‏‌الفساد و مادر تمام گناهان و لغزش‏‌ها است.

امام صادق(ع) مى‏‌فرماید: کسى که یک جرعه شراب بیاشامد، خدا و پیغمبران و مؤمنین او را لعنت مى‏‌کنند، اگر به مقدارى بخورد که مست شود، روح ایمان از او دور مى‏‌شود و به جایش روح کثیف شیطانى جایگزین مى‏‌شود، پس نماز را ترک مى‏‌کند و ملائکه او را سرزنش مى‏‌کنند و خداى تعالى او را خطاب مى‏‌کند: اى بنده من کافر شدى، بدا به حال تو، پس امام فرمود: بدا به حالش، بدا به حالش، به خدا سوگند یک سرزنش الهى از هزار سال عذاب سخت‏‌تر است»(4).

آرى! شراب روح ایمان را متزلزل مى‏‌سازد و روح ناآرام و بى‏‌قرار و بدون اتکاء، هرگز فیض الهى و ارتباط معنوى را درک نخواهد کرد، هر عبادتى به خصوص نماز نیاز به اقبال و توجه روح دارد، اگر روح نمازگزار استعداد و قابلیت خود را از دست بدهد، مانند ظرفى خواهد بود که واژگون در زیر بارش باران قرار بگیرد، مسلماً هر قدر هم باران بیاید به داخل ظرف وارونه، داخل نخواهد شد.

در این خصوص از امام رضا(ع) نیز چنین روایت شده که: شخصی به نام حسین بن خالد می‌گوید محضر مبارک حضرت رضا(ع) عرض کردم برای ما از پیامبر(ص) روایت شده که فرموده‌اند: کسی که شراب بیاشامد تا چهل روز نمازش مقبول نیست، آیا این روایت صحیح است؟ حضرت فرمودند: راویان این حدیث راست گفته و حدیث را صحیح نقل کرده‌اند. عرض کردم: چرا نمازش تا چهل روز مقبول نیست نه کمتر از آن و نه بیشتر، حضرت فرمودند: برای اینکه حق تعالی خلقت انسان را مقدر و معین فرموده با این بیان: وقتی نطفه انسان در رحم مادر قرار می‌گیرد 40 روز به حال نطفه بعد تبدیل به علقه می‌شود تا 40 روز سپس مضغه می‌شود و 40 روز به این حالت است (و همین طور جلو می رود تا خلقت کامل شود)، بنابراین وقتی شخصی شراب می‌خورد آن شراب 40 روز در بدن او می‌ماند و تا این زمان که بقایا و ذرات شراب در جوف او باقی است، نماز نباید مقبول درگاه الهی واقع شود.[5]

در پایان باید این مطلب را یادآوری کرد، همان گونه که در روایات تصریح شده باب توبه و رحمت الهی به سوی گناهکاران باز است، لذا اگر فردی از گناه شرب خمر توبه کند، نمازش مورد قبول درگاه الهی قرار خواهد گرفت و توبه وی نیز باید به گونه‌ای باشد که عزم جدى بر ترک این گناه کند، به طورى که دیگر بازگشتى به گناه گذشته نکند و در آینده نیز هرگز به آن گناه فاحش مرتکب نشود.

*پی‌نوشت‌ها:

1- رک به فصل قبولی نماز

2- مائده (5)، آیه 90 و 91 - بقره (2)، آیه 219

3- مستدرک الوسائل، ج 17، ص 57

4- الکافی، ج 6، ص 399

5-علل الشرائع، ج‏2، ص 345

/1102101305