حجت الاسلام ادیب یزدی: شگفتی کار امام صادق (ع) ایجاد مرجعیت علمی در خاندان پیامبر (ص) بود

ارزنده ترین و موثرترین عنصر علمی در طول هفتاد قرن تاریخ بشری، قطعاً وجود مبارک امام صادق علیه السلام است. ما حدود هفتاد قرن تاریخ بشر را، در اختیار داریم. در این هفت هزار سال کسی را نداریم که به اندازه امام صادق علیه السلام در دوام کردن کاروان علمی و کمال بشری موثر بوده باشد. حضرت انواع و اقسام علوم از اضلاع وجود مبارکشان می‌ بارید. در هفتاد علم برجسته ترین شاگردان را تربیت کردند. خودشان بنیان گذار بسیاری از علوم، مثل شیمی و جبر و حساب استدلالی و حتی بسیاری از مراتب طب و نوع نگاه های ویژه به فقه بودند. حضرت فقه را از مظلومیت و مهجوریت و پراکندگی درآوردند. تعداد شاگردان حضرت از پانزده هزار نفر می‌ گذرد. این که مشهور شده است شاگردان حضرت چهار هزار بودند، منظور چهار هزار محدث بوده است.

نکته اول تطور تاریخ حضرات معصومین علیهم السلام است. منهای شرایط ویژه که متوجه حضرت صاحب عجل الله تعالی است. بخش اول آن مربوط می‌ شود به امام علی علیه السلام و امام حسن و سیدالشهداء علیها السلام. در زمان این سه قیام و خون و شمشیر و سوره و نهضت جهاد، غلبه دارد. با شهادت حضرت ابی عبدالله علیه السلام، فصل جدیدی در زندگی حضرات معصومین علیهم السلام به وجود آمد. 

بعد از شهادت ایشان، اهل بیت علیهم السلام به مرحله جدیدی از تنبیه و تنبه امت وارد شدند. مردمی که در کشتن امام حسین علیه السلام باهم مسابقه گذاشتند، خیلی عقب افتاده بودند و معرفتی نسبت به آل الله در میان مردم نبود و تبلیغات سوء بنی امیه کار خودش را کرده بود. چون بنی امیه بسیار هدفمند وارد میدان شدند. تا جایی که ما همین الان هم آثار تبلیغات بنی امیه علیه خاندان پیامبر صلی الله، در جریان های تروریستی و داعش می‌ بینیم.  

امام حسین علیه السلام در زمان خودشان جداً بسیار مظلوم بودند. مظلومیت فرهنگی ایشان از مظلومیت شهادت ایشان بیشتر است. کسی سراغ اهل بیت علیهم السلام نمی آمد. بعد از امام حسین علیه السلام، وجود امام سجاد علیه السلام به این فکر افتادند که بازسازی اعتقادی در میان امت اسلام صورت گیرد. امیرالمومنین علیه السلام را ترور کردند. امام مجتبی علیه السلام را مسموم کردند. ولی به امام حسین علیه السلام که رسید، وسط روز با کمال پررویی ایشان را به شهادت رساندند. خیلی بی شرمی است. لذا اهل بیت علیهم السلام احساس کردند که باید یک نهضت عمیق علمی دوباره بین امت صورت گیرد. کار ناقص است. ضمن این که پوستین اسلام را وارونه پوشیده بودند.

لذا امام سجاد علیه السلام با این که دل پردردی داشتند و سی و پنج سال بعد از واقعه کربلا گریه می‌ کردند، تمام هم و غم شان، بیدار کردن مردم بود. در کار ایشان انفعال نمی بینیم. امام سجاد نگذاشتند که در کربلا شبهه جدیدی بیفتد، و تمام تلاش حضرات معصوم این بود که طراوت و تاثیرگذاری و عظمتی که در روز عاشورا در کربلا به وجود آمد، مخدوش نشود.

دوران امامت امام باقر علیه السلام حدود بیست سال طول کشید و ایشان دقیقاً پی گیری راه امام سجاد علیه السلام را کردند. دیدند اسلام وارونه شده و اسلام داعش بین مردم ترویج پیدا کرده است. با معنویاتی که رسول خدا صلی الله علیه و آله آوردند، آن دریای بی کران علوم و بزرگواری و مراتب انسانی که از ناحیه امام علی علیه السلام در میان مردم منتشر شده بود، اثری از آن نمانده بود. حتی قبر امیر مومنان علیه السلام در میان مردم پیدا نبود. خود امیر مومنان علیه السلام به امام حسن علیه السلام فرموده بودند که محل دفن مرا کسی نداند. اگر بنی امیه بدانند قبر من کجاست، آن را می‌ شکافند و جنازه را درمی آورند و آتش می‌ زنند.

مرقد امام علی علیه السلام سال ها پیدا نبود و کسی نمی دانست مولا علیه السلام در کجا دفن است. بعدها در زمان هارون الرشید خرق عادتی شد و  مرقد مطهر مولا کشف شد.

امام باقر علیه السلام آن نهضت عظیم علمی را شروع کردند. کم کم انسان های مستعد را جذب کردند و اسلام ناب رسول خدا صلی الله علیه و آله را ترویج دادند. اصحاب مستعدی را دور خود جمع کردند و در سال 114 با آن توطئۀ عجیب، ایشان به شهادت رسیدند. کار به دست امام صادق علیه السلام رسید. ایشان جوان و آماده و پا به رکاب بودند. با تمام اقتدارشان پا به میدان گذاشتند.

یک نکته بسیار مهم، ایجاد مرجعیت است. این یک نعمت است. میراث پاک و مطهر و قیمتی امام صادق علیه السلام است. امام صادق علیه السلام شگفتی که در کارشان آفریدند، ایجاد مرجعیت علمی در خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله بود. یعنی تمام سکنه اقالیم قبلی متوجه شدند اگر بخواهند مساله شرعی و فقهی و حقیقت اسلام را درک کنند، باید در خانه امام صادق علیه السلام بروند. ائمه اهل سنت هم شاگردان ایشان بودند. بزرگان اهل سنت هم گدای در خانه امام بودند. همه فهمیدند دین خدا صاحب دارد. تمام نگاه ها روی وجود مبارک حضرات معصومین علیهم السلام  معطوف شد؛ بالاخص امام صادق علیه السلام. مستعدین از شرق و غرب عالم می‌ آمدند. حتی ملیت های مختلف شاگردان امام صادق علیه السلام از استفرنگ، یعنی فرنگ، که امروزه به آن اروپا گفته می‌ شود، و منطقه سند و هند و شرق آسیا و بسیاری از مناطق، هرکس که می‌ خواست بهره ای از دریای علوم حضرت صادق علیه السلام ببرد، با هر وضعیتی خودش را به مدینه می‌ رساند. و در حوزه درس آن امام عالم قرار می‌ گرفت و بهره ها می‌ برد.

تراوشی که از وجود امام، برای علماء صورت می‌ گرفت چیز عجیب و غریبی بود. مگر می‌ شود انسان در هفتاد علم به طور اعم، صاحب نظر بلامنازع باشد؟! هرکدام از این علوم صدها سال وقت می‌ خواهد تا انسان فقط عناوینش را بشمرد...

پیدا بود امام صادق علیه السلام متصل به دریای بی کران علوم الهی است. حضرت به هر علمی دست می‌ یافتند. حتی علومی که به راحتی در اختیار بشر نیست. مثل جفر و علوم غریبه... حضرت مبنای همه این تراوشات را، حقیقت ولایت قرار داده بودند. می‌ فرمودند: مردم حواستان باشد، تمام اینها حول ولایت جدم علی بن ابی طالب علیه السلام است. حضرت بسیاری از آیات قرآن را به جایگاه امیر مومنان تطبیق می‌ دادند. امیر مومنانی که کسی جرأت نداشت اسم ایشان را با احترام بیاورد.

ایجاد یک مرجعیت علمی برای عالم اسلام، که مردم فهمیدند دین خدا صاحب دارد و هر معضلی برایشان پیش می‌ آمد، می‌ دانستند باید کجا بروند تحقیق کنند. این مرجعیت علمی که امام، بنیان گذار اصلی آن بودند، هم چنان ادامه پیدا کرد. حتی بعدها وجود مکرم آقا علی بن موسی الرضا که پدر بزرگوارشان سالها در زندان هارون الرشید اسیر بودند. ایشان با کمال اقتدار، همان موقعیت علمی پدربزرگشان امام صادق علیه السلام را اداره می‌ کردند.

گرمی بازار امام صادق علیه السلام توسط امام رضا علیه السلام ادامه پیدا کرد. این مرجعیت علمی توسط امام صادق علیه السلام بنیان گذاری شد و ادامه پیدا کرد. یعنی الان هم که ما در قرن پانزدهم هستیم، هر مسلمانی، حتی غیرشیعه، آرزو دارد دستش به امام صادق علیه السلام برسد. حضرت به قدری از نظر علمی و از نظر جایگاه رفیع عصمت و تقوا جایگاه دارد که همه به ایشان ارادت دارند. هرکس بهره ای از انصاف برده باشد، با تمام وجودش به ایشان ارادت دارد. مردم آرزو دارند یکی دستشان را بگیرد و به دامن امام صادق علیه السلام برساند؛ و این کار از دست مرجعیت شیعه برمی آید.

 این مرجعیت شیعه برخاسته از همان مرجعیت امام صادق علیه السلام است. به برکت همت این امام به گونه ای این مرجعیت تعالی پیدا کرد، که دو بال برای پرواز دارد. یکی علم، دیگری تقوا.

مراجع شیعه در طول این قرون و اعصار، جایگاه مرجعیت اهل بیت علیهم السلام را با شرافت و آبرومندی و بزرگواری به  وجه احسن اداره کردند و حفظ کردند و این از برجسته ترین کمالات شیعه و برکات شیعه است.

امروزه جدی ترین آبشخور معنویت و علم در میان توده های مردم، مرجعیت شیعه است. این استوانه های دین خدا حقیقیتاً خدمت می‌ کنند. نگاه مردم ناامید در حفظ استقلال کشور و تعالیت اسلام و حفظ آبروی شیعه به سمت این بزرگان است. 

/1102101306