حجت الاسلام میرباقری: سیره امام رضا(ع) مردمداری بود/ذاکرین اهل بیت(ع) نباید اهل اسراف باشند

وقتی امام رضا علیه‌السلام به نیشابور رسید و از حضرت خواستند که مردم را موعظه ای کنند نقل شده است که 24 هزار قلم به دست برای نوشتن احادیث آمده بود. حضرت حدیثی را از پدرانشان نقل کردند تا رسید به خداوند فرمود: «حَدَّثَنِی اَبِی مُوسَی الْکَاظِمُ عَنْ اَبیهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الصَّادِقِ عَنْ اَبیهِ مُحَمَّدٍ الْبَاقِرعَنْ اَبِیهِ زَیْنِ الْعَابِدینَ عَنْ اَبْیهِ الْحُسَیِنِ عَنْ اَبیهِ عَلِیِّ‌ بْنِ اَبِی طاَلِبٍ قَالَ حَدَّثَنِیِ رَسُول ُاللّهِ صَلیّ اللّهَ عَلَیْهِ وَآلِهِ قَالَ حَدَّثَنِی جَبْرئیِل قَالَ سَمِعْتُ عَنِ اللّهِ تَعَالیَ قَالَ کَلِمَةُ إلاَ اِله اِلاَّ اللّهُ حِصْنِیِ فَمَنْ قَالَ لااِلهَ اِلاَّ اللّهُ‌ دَخَلَ فِی حِصْنِی وَمَنْ دَخَلَ فِی حِصْنِی اَمِنَ مِنْ عَذَابِی! بِشَرْطِهَا وَشُروُطِهَا وَاَنَا مِنْ شُرُوطِهَا»1من از پدرم و پدرم از پدرش و او از پدرش تا به رسول اکرم صلی ‌الله‌ علیه‌ و ‌آله و او از جبرئیل و او از خداوند متعال نقل کرده که خداوند فرموده است: کلمۀ لااله الا الله، قلعۀ محکم من است و هر که در آن داخل شود، از عذاب من در امان است. سپس حضرت سر را در هودج بردند و چند قدمی رفتند. دوباره سر را از هودج بیرون آوردند و فرمودند:گفتن لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ که موجب سعادت است شرایط اساسی دارد، و یکی از شرایط اساسی آن من هستم،‌ یعنی اقرار به ولایت. یعنی با مسیر غلط به لا اله الا الله نمی رسی. یعنی هرکسی نمی تواند وارد این قلعه شود. باید از مسیر درست برود.

لذا خیلی از گروهای انحرافی معروف به مجسمه هستند یعنی برای خدا جسمیت قائل اند. می گویند از کجا می گویید؟ می گویند: «الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى»2قرآن می گوید خدا می آید. اگر دستش را به معصوم نداد حتی برای خدا جسمیت را قائل می شود. این خطاب به امام زمان عج ‌الله ‌تعالی‌ فرجه الشریف است:« السلام علیک یا باب الله الذی لا یوتی الا منه»3سلام برتو که باب اللهی و من به خدا نمی رسم مگر از راه تو.

سیرۀ عملی امام رضا علیه‌السلام

1. بخشش از آنچه دوست دارد، حضرت وقتی سر سفره مینشست همان ابتدا بهترین سفره را جدا می کرد و برای فقرا و مستخحقین می فرستاد. « لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ »4هرگز نايل نمى‏شويد به برّ و احسان و تفضّل الهى تا اينكه انفاق و بذل كنيد از چيزهايى كه دوست مى‏داريد و علاقه‏ مند هستيد به آن‏ها. مکتب دینی ما اینگونه است. اگر اینگونه گذشتی از آنچه دوست داری خدا به تو نظر می کند. کسانی که در زندگی دنیا وصل به دریا شدند همواره زنده اند. حجت خدا الگو است و بنا است ما هم مثل او باشیم. اگر ازآنچه دوست داشتیم گذشتیم خدا هم به ما عنایت می کند.
2. نشست و برخاست با فقرا، مراقب باشید بین رفقای پولدار و غیر پولدار تفاوت قائل نشوید چرا که اثر وضعی دارد. امام رضا علیه‌السلام با فقرا نشست و برخاست داشت. سلمان سه ویژگی داشت که امام صادق علیه‌السلام فرمود سلمان دیگر فارسی نیست بلکه محمدی است، نظر علی علیه‌السلام را برنظر خود ترجیح می داد، به دانش علاقه داشت، نشست و برخاست با فقرا داشت. سر اینکه می گوییم دنبال امام معصوم علیه‌السلام برو این است که راه برود موفقیت است، بایستد موفقیت است. هرچه کند موفقیت است. نسخه است برای ما. حجت خدا همه کارهایش روی حساب و کتاب است. «وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى»5هدف دار است همه افعال معصوم.
3. شرکت در تشیع جنازه، در تشیع جنازه خود مومن حضور دارد و به او احترام می کنی. امام رضا علیه‌السلام در تشیع جنازه شرکت می کرد که آثار و برکات فراوانی دارد.
4. اگر خدمه مشغول غذا خوردن بودند به آنها امری نمی کرد. هیچ امری نمی کرد تا غذایشان را بخورد.
5. رفع نیاز اهل ایمان را برکارهای دیگرش مقدم می کرد. آیت الله فاضل لنکرانی6می فرمودند:" واجباتت را انجام بده بعد از آن برو به دنبال رفع نیاز مردم." امام رضا علیه‌السلام اینگونه بود. کاری می کرد که آبروی فرد نرود.
6. حضرت دل کسی را نمی شکست. با کلام خود دل کسی را نمی شکست. آنجا که حکم خدا است فرق دارد.
7. حرف کسی را ناتمام نمی گذاشت. نمی گذاشت حرفش ناتمام بماند.
8. به شدت ازاسراف پرهیز می کرد. گاهی بین ذاکرین دیده ام که دقیقه به دقیقه گوشی و ماشین عوض می کنند. ما الگوی مردمیم. برخی افعال ذاکرین یا زدگی ایجاد می کند و یا آنها هم از ما تبعیت می کنند. دچار اسراف نشویم. امام حذر می کردند از اسراف.
9. اهتمام به اطعام روزه داران
10. عیادت مریضان می رفت.
11. حضرت در معابر عمومی آب دهان نمی انداخت.
12. از مهمانشان شخصا پذیرایی می کردند.
13. اگر حضرت به جایی وارد می شدند و همه سر سفره بودند اجازه نمی دادند به احترامش بایستند.
14. خود را معطر می کردند مخصوصا وقت نماز
15. دقت می کردند در گوش دادن به حرف های افراد.
16. نسبت به بهدات لباس و مو و بدن حساس بودند.
17. قبل از غذا دست را می شستند و خشک نمی کردند ولی بعد از غذا می شستند و خشک می کردند.
18. اگر غذایی بیش از نیازشان بود دور نمی ریختند.
19. در حضور دیگران به تنهایی چیزی نمی خوردند.
20. صبور  و بردبار بودند در زندگی.
21. اگر کارگری می آمد برای کار دستور می دادند قبل از شروع کار با او معین کنید. چون اگر تعین نکنید وقتی می رود هرچقدر هم بدهی حس می کند کم است اما اگر تعیین کردید اگر مقداری بیشتر دهید او را خوشحال می کنید.
22. حضرت به شدت متواضع بودند.
23. متبسم بودند.
24. اهتمام به نماز اول وقت، حضرت داشتند با عمران صابی7مباحثه می کردند تا هدایت شود، وسط مباحثه وقت نماز شد، گفتند آقا مباحثه را قطع نکن. فرمود: می رویم نماز و برمی گردیم.

پی نوشت:

1. أمالي صدوق، ‏ص235
2. سورۀ مبارکه طه آیه 5
3. ابن مشهدی، 1419 ص586
4. سورۀ آل عمران آیه 92
5. سورۀ مبارکه نجم آیه 3
6. محمد موحدی معروف به فاضل لنکرانی، از مراجع تقلید شیعه ساکن قم بود که به سال ۱۳۱۰ خورشیدی در قم متولد شد و در ۲۶ خرداد ۱۳۸۶ خورشیدی درگذشت. پدر او شیخ فاضل لنکرانی اهل شهر لنکران در جمهوری آذربایجان کنونی بود. گفته می شود مادر وی نیز از سادات مربقع قم بوده اند. او از شاگردان آقا سید حسین طباطبایی بروجردی و همچنین آیت الله روح الله خمینی و آیت الله منتظری بود. ایشان پس از پیروزی انقلاب ایران مشغول به تدریس در حوزه علمیه قم شد و پس از درگذشت آبت الله محمدعلی اراکی جایگاه قابل توجهی یافت. وی یکی از هفت مرجعی بود که از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم معرفی شد. وی در ۲۶ خرداد ۸۶ در منزل خود در قم درگذشت و پیکر وی صبح روز دوشنبه ۲۸ خرداد ۱۳۸۶ در حرم حضرت معصومه، در شهر قم به خاک سپرده شد.
7. از متکلمان معروف و دانشمند شبه مادی هم عصر امام علیه السلام