راهی برای مهار شیطان

بنابراین، لازم است انسان بطور مدام از این دشمن قسم خورده به خداوند پنا ببرد .زیرا خداوند در قرآن کریم می فرماید: «وَ إِمَّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّه هوَ السَّمیع الْعَلیم»؛ «و هر گاه وسوسه هایى از شیطان متوجّه تو گردد، از خدا پناه بخواه که او شنوده و داناست!» [فصلت، آیه 36]

البته  باید توجه داشت که تنها کسانی می توانند  موفق به این امر شوند که  همواره مراقب بوده و با بندگی ، وجود خود را به سوی  خداوند متعال سوق داد باشند. زیرا هر قدر رابطه انسان با معبود خویش محکم تر باشد، تسلط شیطان بر چنین فردی  كمترخواهد بود .


یکی از راه های مهار وسوسه های شیطانی حاکمیت عقل وتفکر در افعال واعمال انسان است امام علی (علیه السلام) می فرماید:علیلک بالفکر، فانه رشد من الضلال و مصلح الاعمال،بر تو باد به اندیشیدن، زیرا که فکر، هدایت کننده و اصلاح کننده اعمال  است.

بنابراین،کسی که اهل تعقل باشد، لذائذ زود گذر دنیوی رابر لذت دائمی ترجیح نمی دهد، و با در نظر گرفتن مفاسد تبعیت از وسوسه ها ی شیطانی، از پیروی آن پرهیز می کند. البته عقل راباید پرورش داد و نورانیت بخشید و آن فقط با توکل به خدای تعالی و  اعمال صالح وتوسل به ذوات مقدس معصومین (علیهم السلام) ممکن است؛ امام علی (علیه السلام) فرمودند:« ذکر و نام ما اهلبیت موجب شفای بیماری روحی، روانی و جسمی خواهد شد ».

[مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج2، ص145، حدیث 10]

راه های متعددی برای پرورش ونورانیت عقل وجود دارد که به بعضی از آنها اشاره می کنیم:

1- وجود استاد دلسوز وربانی :

حضرت امیر (علیه السلام) در حدیثی می فرماید: النَّاسُ ثَلَاثَةٌ فَعَالِمٌ رَبَّانِی وَ مُتَعَلِّمٌ عَلَی سَبِیلِ نَجَاةٍ  نهج ‏البلاغة، ص 496 در این حدیث امام علی (علیه السلام) یکی از گروه های سعادتمند را طالب علمی می داند که درمسیر تعلیم و بهره گیری از اساتید  دلسوزباشد.

2. کتاب و مطالعه:

حضرت صادق (علیه السلام)در این خصوص می فرماید: «مطالعه فراوان در مطالب علمی عقل را باز و شکوفا می سازد».[ طباطبائی، محمد حسین، المیزان، ، ج 5، ص 413.]

3. سیر در احوالات گذشتگان:

قرآن درآیاتی به این مطلب اشاره دارد: «قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا کَیفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُکَذِّبینَ ـ بگو: روی زمین گردش کنید! سپس بنگرید سرانجام تکذیب‏کنندگان آیات الهی چه شد»

( انعام،11) 

«قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُجْرِمین َـبگو: در روی زمین سیر کنید و ببینید عاقبت کار مجرمان به کجا رسید!) (نمل،69) 

«قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللَّهُ ینْشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ إِنَّ اللَّهَ عَلی‏ کُلِّ شَی‏ءٍ قَدیرٌ-بگو: در زمین بگردید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده است؟ سپس خداوند (به همین گونه) جهان آخرت را ایجاد می‏کند یقیناً خدا بر هر چیز توانا است!( عنکبوت ،20 ) 

«قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیفَ کانَ عاقِبَةُ الَّذینَ مِنْ قَبْلُ کانَ أَکْثَرُهُمْ مُشْرِکینَ ـ بگو: در زمین سیر کنید و بنگرید عاقبت کسانی که قبل از شما بودند چگونه بود؟ بیشتر آنها مشرک بودند!( روم،42)

4.ارتباط با خردمندان:

امیرالمومنین علی (علیه السلام) می فرماید: قطع ارتباط از خردمند برابر با پیوستن به نادان است . و یا در بخشی از حدیث پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) آمده است: شایسته است که شخص خردمند عاقل شبانه روز خود را به چهار بخش تقسیم کند: بخشی را به همنشینی با دانشمندی که او را در امر دینش یاری دهد، صرف نماید.

5. پرهیز از تقلید کورکورانه:

قرآن مشرکان را که به تقلید کورکورانه از پدران مشرک خود می پرداختند به شدت مذمت می نماید و می فرماید: و هنگامی که کار زشتی انجام می‏دهند می‏گویند: پدران خود را بر این عمل یافتیم و خداوند ما را به آن دستور داده است! « وَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً قالُوا وَجَدْنا عَلَیها آباءَنا وَ اللَّهُ أَمَرَنا بِها قُلْ إِنَّ اللَّهَ لا یأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ أَ تَقُولُونَ عَلَی اللَّهِ ما لا تَعْلَمُون ‏ـ بگو: خداوند (هرگز) به کار زشت فرمان نمی‏دهد! آیا چیزی به خدا نسبت می‏دهید که نمی‏دانید( اعراف،28 )

پس در نتیجه برای مقابل با یک چنین دشمن قسم خورده ای باید درنورانیت و پرورش عقل کوشید که ثمره این نورانیت معرفت ورضای خداوند متعال است.