شش مصداق اصلی حق الناس
در تعریف آن باید گفت هر چیز که حقى از مردم در آن باشد، در حیطه حق الناس قرار مى گیرد. تاکید اسلام بر رعایت حق الناس آنچنان موکد است که مى گوید آنگاه که انسان از گناهان پیشین خود به درگاه الهى توبه مى کند، تا زمانى که حقوق ضایع کرده مردم را ادا نکند، توبه اش پذیرفته نخواهد بود. یعنى خدا حق خود را در کوتاهى ها و تقصیرها و اهمال ها در شرایطى که نشانه هاى ندامت واقعى در فرد مسلمان آشکار شود، مى بخشد. اما حق مردم را در هیچ شرایطى نه.
امیرالمومنین علی (علیه السلام ) در این باره می‌فرمایند: «خداوند حقوق بندگانش را مقدم بر حقوق خود قرار داد و کسی که حقوق بندگان را رعایت کند حقوق خدا را نیز رعایت خواهد کرد.»
رسول گرامى اسلام حضرت محمد (صلی الله علیه و آله ) فرمودند: «براستى براى هر مسلمانى بر عهده برادر مسلمانش شش حق وجود دارد: هنگام ملاقات بر او سلام کند، هنگام بیمارى به عیادتش برود، زمانى که عطسه کرد او را با عبارت یرحمک الله دعا کند و زمانى که مرد او را تشییع جنازه نماید، هنگامى که او را دعوت نموده دعوتش را اجابت نماید و آنچه براى خود دوست مى دارد براى او هم بپسندد و آنچه براى خود نمى پسندد براى او هم ناخوش بدارد.»
امام صادق (علیه السلام ) نیز درباره حق الناس فرموده اند: «کم ترین حقوق برادرت بر تو این است که هر آنچه را برای خودت می پسندی برای او نیز بپسندی و آنچه برای خود نمی پسندی بر او نیز روا نداری.»
همان حضرت (علیه السلام ) می فرمایند: «مومن بر مومن هفت حق دارد. واجب ترین آنها این است که آدمی تنها حق را بگوید، هر چند به زیان خود یا پدر و مادرش باشد.»
امام صادق (علیه السلام ) همچنان می فرمایند: «هر گاه یکی از شما می‌خواهد دعایش مستجاب شود کسب خود را پاک کند و حق مردم را به آنان باز گرداند؛ زیرا دعای بنده ای که در شکمش مال حرامی هست یا در نزد او حقی از حقوق مردم ضایع شده باشد به سوی خدا نمی رود.»
اسلام برای متجاوزین به حقوق مردم و کسانی که حق الناس را تضییع می کنند نیز عقوبت و پیامدهای سوئی را نیز در نظر گرفته است.
امیرمومنان (علیه السلام ) در این باره می فرمایند: «خدای متعال می فرماید: به عزت و جلالم سوگند از ستم هیچ ستمگری نخواهم گذشت گرچه به اندازه دست بر دست زدنی یا فشار دادن دستی از روی ستم باشد.»
همان حضرت (علیه السلام ) درباره دیگر آثار سوء حق الناس فرموده اند: «کسی که ستم می‌کند شیشه عمر خود را می‌شکند و کسی که بر اسب ظلم سوار شود زمین می‌خورد. ستم عمر را کوتاه می‌کند، نعمت‌ها را بر باد می‌دهد و کسی که در حکومت خود به رعیت ظلم کند به زوال ملک خود سرعت بخشیده است.»
/1102001307