راز اصرار حضرت زهرا (س) برای حفظ فدک چه بود؟

حجت الاسلام سید محمدرضا طباطبایی، پژوهشگر ادیان در گفتگویی در پاسخ به شبهه یاد شده اظهار کرد: پیش از پاسخ باید بدانیم فدک چیست و چه ماهیتی دارد؛ فدک مجموعه ای از باغ ها و املاکی بوده است که از یهودیان از طریق صلح اخذ و به مسلمانان واگذار شده بود، چراکه بر اساس قوانین اسلامی مکان هایی که با صلح گشوده می شود اختصاص به پیامبر اسلام (ص) دارد.

وی ادامه داد: در همین راستا طبری در کتاب خود جلد دوم، صفحه 302 بیان می کند: فدک ویژه رسول خدا (ص)‌ بود چرا که بدون حمله سواره نظام و پیاده نظام و با صلح دریافت شد؛ همچنین ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه، جلد شانزدهم، صفحه 236 نقل می کند: ارزش های درختان خرمای فدک به اندازه درخت های کل شهر کوفه در قرن هفتم بود.

مترجم کتاب «غمخانه فاطمه زهرا (س)» با بیان این که نکته مهم در این میان آن است که اساسا بحث فدک به دلیل مسائل مالی و ارثی نبوده است، چنان که خلیفه دوم می گوید تا زمانی که فدک دست اهل بیت علیهم السلام باشد مردم و نیازمندان از آن بهره می برند و حضرت علی و فاطمه علیهما السلام محبوبیت خواهند داشت، ابراز کرد: بنابراین، حکّام زمان حضرت زهرا (س) به فدک به عنوان یک قاعده استراتژیک در خلافت می اندیشیند و در حقیقت آغاز دفاع از ولایت، آزمایش مردم در میزان ولایت پذیری و سنجش اینکه تا چه تعداد از مردم با امیر المومنین (ع) همراه هستند همه توسط راهبرد حضرت زهرا (س) در موضوع فدک اجرا شد.

وی با اشاره به جایگاه حضرت زهرا و علی علیهما السلام در آیات 8 و 9 سوره مبارکه انسان «وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا * إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلَا شُكُورًا*» و به [پاس] دوستى [خدا] بينوا و يتيم و اسير را خوراك مى‏دادند*ما براى خشنودى خداست كه به شما مى‏خورانيم و پاداش و سپاسى از شما نمى‏خواهيم، اذعان کرد: حال با توجه به این آیات کسانی که به مسکین و یتیم و اسیر کمک می کنند و سه شبانه روز غذای خود را به آنها می دهند، چگونه ممکن است دلبسته اموالی همچون فدک باشند! در همین راستا حضرت علی (ع) در نامه 45 نهج البلاغه می فرمایند: «من با فدک و غیر فدک چه کار دارم در حالی که در فردای قیامت جایگاه همه ما گور است؛ کسی که خلافت نزد او به اندازه آب دهان بینی یک بز هم ارزش ندارد، فدک برایش اهمیتی نخواهد داشت.»

وی با اشاره به اینکه مهم آن بود که مردم آزمایش شوند و میزان ولایت پذیری آنان در بوته امتحان قرار گیرد، گفت: فدک ابزاری بود که اهل بیت علیهم السلام به کمک آن می توانستند به تقویت بنیان های شیعی پرداخته، به فقرا کمک کنند و در حقیقت سرمایه الهی بود که اهل بیت علیهم السلام آن را برای مردم هزینه می کردند.

حجت الاسلام طباطبایی ادامه داد: ضمن اینکه فدک از یهودیان گرفته شده بود اما بعد از غصب، به یهودیان باز گردانده و درآمدش بلاعوض به یهودیان بخشیده شد و به مردم می گفتند ما از درآمد فدک به یهودیان می دهیم تا آنها عربستان را ترک کنند در حالی که با مطالعه تاریخ مشاهده می کنیم پس از این موضوع یهودیت رشد بیشتری در عربستان دارد، به طوری که در ماجرای شهادت امام حسین (ع)، در حکومت یزید و دربار معاویه، نفوذ بیشتری می یابند و نه تنها عربستان را ترک نمی کنند بلکه برای مبارزه با اسلام هم قوی تر می شوند.

این پژوهشگر ادیان تصریح کرد: وجه دیگر طلب فدک آن بود که حضرت زهرا (س) برای ثروت شخصی خود نگران نبودند بلکه برای اینکه عدالت و حق پایمال می شد که مصداق کامل آن حق ولایت و حکومت بود و مصداق خرد و کوچک آن، حق ارث، لذا خود را ملزم به دفاع می دیدند.

این استاد حوزه و دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: امیرالمومنین علی (ع) که از چند لحظه سوختن چراغ با روغن بیت المال دغدغه دارند و آن را خاموش می کنند چگونه ممکن است دنیا و پول بی ارزش آن این اندازه برای ایشان و همسرشان اهمیت داشته باشد! بنابراین افرادی که این شبهه را مطرح می کنند نه امیرمومنان (ع) را شناخته اند نه حضرت زهرا (ع) را و نه فهمیده اند که ماجرای فدک چگونه بوده است.

/1102101305