حجت الاسلام حسن آبادی: عبادت مقدمه ی عبودیت است

وارث: جلسه هفتگی حسینیه فاطمة الزهرا سلام الله علیها با سخنرانی حجت الاسلام شیخ مهدی حسن آبادی و مداحی حاج سعید حدادیان و کربلایی محمد حسین حدادیان برگزار شد.

در ادامه متن سخنان شیخ مهدی حسن آبادی را می خوانید:

عبادت، رمز رسیدن به بندگی و عبودیت

از من و شما عبادت نخواسته اند، بلکه عبودیت خواسته اند. وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ¹ ؛ من جنّ و انس را نيافريدم جز براى اين كه عبادتم كنند. اگر قرار به عبادت و نماز و روزه ی ظاهری  صرف بود، خوارج خیلی استادتر از ما بودند. ما باید بندگی کنیم تا به کنه "ربوبیت" برسیم.

سه ماه نورانی برای ما قرار داده اند تا بندگی کنیم. عبادت مقدمه ی عبودیت است. زمانی که رسول گرامی صلی الله علیه و آله برای استهلال ماه رجب می رفتند، چون مستحب است که اول ماه انسان به استهلال برود. موقعی که چشمشان به ماه رجب می افتاد یک دعای سه خطی عجیب می خواندند: اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِي رَجَبٍ وَ شَعْبَانَ وَ بَلِّغْنَا شَهْرَ رَمَضَانَ وَ أَعِنَّا عَلَى الصِّيَامِ وَ الْقِيَامِ وَ حِفْظِ اللِّسَانِ وَ غَضِّ الْبَصَرِ وَ لا تَجْعَلْ حَظَّنَا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ² ؛خدايا براى ما در ماه رجب و شعبان بركت قرار ده و ما را به ماه رمضان برسان و بر روزه رمضان و بيدارى شب و نگهدارى زبان و فروبستن چشم كمك فرما، و بهره ما را از ماه رمضان، گرسنگى و تشنگى قرار مده.

یعنی در دعای ماه رجب، شعبان و رمضان را هم اسم میبرده، قرار است پاک بشویم تا بتوانیم ماه رمضان را درک کنیم، نه اینکه در ماه رمضان تازه پاک شویم. ثواب یک روز روزه ی ماه رجب را دورشدن آتش از انسان است. یک روز روزه در ماه رجب برابر یک سال روزه ثواب دارد. اینها مقدمه برای پاک شدن است. منظور پیامبر صلی الله و علیه این است که از لحاظ روحی ما را آماده ماه مبارک رمضان بفرما.

جمله ی بعدی ایشان این است: وَ أَعِنَّا عَلَى الصِّيَامِ وَ الْقِيَامِ، خدایا کمکمان کن قیام در شب داشته باشیم. رکن عبادت نباید از دست برود. امام حسین علیه السلام در واقعه ی کربلا به حضرت زینب سلام الله علیها فرمودند، در نماز شبت مرا فراموش نکن. یعنی با وجود آن همه مصیبت نماز شب حضرت ترک نشد ولو به صورت نشسته. اگر ما نماز شب نخوانیم جای سوال و تعجب دارد.

اهمیت نماز شب

هر اتفاق مهمی که حتی برای انبیاء افتاد، در شب بود، معراج و نزول قرآن در شب بود. نباید مفت از دست بدهیم. امیرالمومنین علیه السلام میفرماید: عَجِبْتُ لاِبْنِ آدَم، أوَّلُهُ نُطْفَهٌ، وَ آخِرُهُ جیفَهٌ، وَ هُوَ قائِمٌ بَیْنَهُما وِعاءٌ لِلْغائِطِ، ثُمَّ یَتَكَبَّرُ³.
تعجبّ مى كنم از كسى كه اوّلش قطره اى آب ترش شده و عاقبتش لاشه اى متعفّن و بد بو  خواهد بود و خود را ظرف فضولات قرار داده است، با این حال تكبّر و بزرگ منشى هم مى نماید.

فرزند آدم، در اول کار یک نطفه ی گندیده ی نجس بودیم، در آخر هم یک مردار نجس می شویم. برادران، اگر شما دست به نجسی بزنید، باید بشویید تا پاک شود، اگر دست به مردار سگ هم بزنید باید دستتان را بشویید، اما وقتی به مردار انسان دست می زنید، باید غسل کنید. یک بعد جسم و یک بعد روحی داریم. اما بیشتر به جسم خودمان می زنیم، اشکالی ندارد اما کمی هم به روحمان برسیم.

آنچه که در برزخ و قیامت حرف برای گفتن دارد، روح انسان است. صیام و قیام، روح انسان را پرورش می دهد. فکر کردیم کی هستیم. از هیچ و یک چیز نجس خدا اجازه داد، انسان و اشرف مخلوقات بشوم، یکبار هم به خاطر او سرمان را به سجده بگذاریم.

قیام لیل و نماز شب انسان را خیلی جلو می برد. مرحوم شیخ جعفر کبیر کاشف الغطاء⁴ در یکى از شب‏ها که براى تهجد برخاست، فرزند جوانش را از خواب بیدار کرده و فرمود: برخیز به حرم مطهر مشرف شده و در آنجا نماز بخوانیم. فرزند جوان که برخاستن از خواب در آن ساعت شب برایش دشوار بود، در مقام اعتذار برآمد و گفت: من فعلا مهیا نیستم شما منتظر من نشوید؛ بعداً مشرف مى‏شوم.
فرمود: نه، من این جا ایستاده ‏ام؛ برخیز، مهیا شو که با هم برویم.
آقازاده، به ناچار از جا برخاست و وضوساخت و با هم راه افتادند، کنار در صحن مطهر که رسیدند، آن جا مرد فقیرى را دیدند که نشسته و دست نیاز به طرف مردم دراز کرده است. آن عالم بزرگوار ایستاد و به
فرزندش فرمود: این شخص در این وقت شب براى چه این جا نشسته است؟
گفت: براى تکدى از مردم.
فرمود: چه مقدار ممکن است از رهگذران، عاید او گردد؟
گفت: احتمالاً یک تومان (به پول آن زمان)
مرحوم کاشف الغطاء فرمود: فرزندم! درست فکر کن و ببین این آدم براى مبلغ بسیار اندک و کم ارزش دنیا (آن هم محتمل) در این وقت شب از خواب و آسایش خود دست برداشت و آمده در این گوشه نشسته و دست تذلل به سوى مردم دراز کرده است! آیا تو به اندازه این شخص، به وعده‏ هاى خدا درباره شب خیزان ومتهجدان اعتماد ندارى که فرموده است و ضمانت کرده است که نیمه شب به درگاهم بیایید من دستتان را به احسن وجه پر میکنم. فرزند ایشان می فرماید از آن شب به بعد به اهمیت نماز شب پی بردم.

دنیا می خواهی؟ نماز شب بخوان!

پس نماز شبها را از دست ندهید. ضمانتی ندارد که تا ماه رمضان زنده بمانید. پس الان که فرصت دارید بهره ببرید. علامه طباطبایی می فرمودند: چون در نجف اشرف برای تحصیل مشرف شدم، از نقطه نظر قرابت و خویشاوندی گاه گاهی به محضر مرحوم قاضی شرفیاب می شدم تا یک روز در مدرسه ای ایستاده بودم که مرحوم قاضی از آن جا عبور می کردند. چون به من رسیدند، دست خود را روی شانه من گذاردند و گفتند :ای فرزند! دنیا می خواهی نماز شب بخوان، آخرت می خواهی نماز شب بخوان!

اشک نیمه شب قیمتی است

برادران اگر دنیا و آخرت را می خواهید نماز شب بخوانید. جای دیگر دنبال دنیا نباشد. برادرها نیمه شب، 10 دقیقه قبل از اذان صبح بیدار شوید، اگر حال نماز شب را هم ندارید، یک مقتل برای ابی عبدالله علیه السلام بردارید و اشک بریزید. خداوند برای هرچیزی در دنیا قیمت گذاشته است، نماز بخوانی، روزه بگیری این ثواب را به تو میدهد. تنها چیزی که قیمتی برایش نگذاشته اند، اشک نیمه شبی است. قیمت ندارد، در این دنیا نمی شود با چیزی مقایسه اش کرد. ارزش اشک بر سیدالشهدا علیه السلام را با عقول این دنیا نمی توان درک کرد.

چشم، گوش و دهان، ورودی های قلب هستند

وَ حِفْظِ اللِّسَانِ وَ غَضِّ الْبَصَرِ وَ لا تَجْعَلْ حَظَّنَا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ ؛ نگهدارى زبان و فروبستن چشم كمك فرما، و بهره ما را از ماه رمضان، گرسنگى و تشنگى قرار مده.؛ چشم، گوش و دهان ورودی های قلب هستند. اگر جسمت روزه باشد ولی چشمت رها باشد، فایده ای ندارد.

بعضی بزرگان می فرمایند باید چشم، گوش، دهان، دست و پایت کنترل شود تا بتوانی قلبت را کنترل کنی. اما برخی دیگر می گویند ابتدا باید قلب را درست کرد، ریشه باید اصلاح شود تا چشم و گوش هم اصلاح شوند. اما عجالتا چشم و گوش خود را کنترل کنید.

استاد ما میفرمود یکی از عاشقانه ترین دعاها این است. بعد دستور فرمود هر روز این دعا را بخوانید: يا مَنْ اَرْجُوهُ لِكُلِّ خَيْرٍ، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ كُلِّ شَرٍّ، يا مَنْ يُعْطِى الْكَثيرَ بِالْقَليلِ، يا مَنْ يُعْطى‏ مَنْ سَئَلَهُ، يا مَنْ يُعْطى‏ مَنْ لَمْ يَسْئَلْهُ وَ مَنْ لَمْ يَعْرِفْهُ‏تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً⁵؛ اى كه براى هر خيرى به او اميد دارم و از خشمش در هر شرى ايمنى جويم. اى كه میدهد (عطاى) بسيار در برابر (طاعت) اندك اى كه عطا كنى به هركه از تو خواهد! اى كه عطا كنى به كسى كه از تو نخواهد و نه تو را بشناسد از روى نعمت بخشى و مهرورزى!

برادران قدر روضه خوانان و پیرغلامان را بدانید. روضه خوان امام حسین علیه السلام نزد ایشان یک درجه ای دارد که برای ما قابل درک نیست. سید مهدی قوام از عالم هایی بود که عامل بود. آ سید مهدی وارد راهی شدند دیدند سگی درون یک چاله گل افتاده و نمی تواند بیرون بیاید. سید عبا و عمامه را کنار گذاشتند رفتند داخل چاله حیوان را بغل کردند و بیرون آوردند. کار که تمام شد سرش را بلند کرد رو به خداوند مهربان عرضه داشت خدایا سگی را به سگی ببخش. یکی از دوستان ایشان را در خواب دیده بود، آسید مهدی به او فرمود: يا مَنْ يُعْطِى الْكَثيرَ بِالْقَليلِ، دعای سگ گرفت.

پی نوشت:

1- سوره ذاریات آیه 56

2- مفاتیح الجنان. باب اعمال ماه رجب

3- وسائل الشّیعه: ج 1، ص 334، ح 880.

4- شـیـخ جـعـفر کاشف الغطاء مشهور به شیخ جعفر نجفی، شیخ جعفر کبیر و شیخ المشایخ، از بزرگترین علما و مراجع برجسته شیعه عراق در قرن دوازدهم و سیزدهم هجری بوده است.

5- این دعا در هر روز ماه رجب و در تعقیبات نمازهای یومیه خوانده می‏شود.