استاد فاطمی نیا: با انجام گناه، نورانیت از بین می رود
وارث: جلسه چهل و دوم سیری در صحیفه سجادیه با سخنرانی استاد فاطمی نیا در مسجد جامع ازگل برگزار شد.
در ادامه خبر متن سخنان استاد فاطمی نیا را می خوانید:
به حرف های عوامانه ترتیب اثر ندهید
"وَ يَا مَنْ تَحَمّدَ إِلَى خَلْقِهِ بِحُسْنِ التّجَاوُزِ1"، "تحمد" از باب تفعّل است اما معنای استحماد می دهد. یعنی خدا طلب حمد کرده به خاطر گذشت نیکویی که از بندگان می کند. ای خدایی که به سبب گذشت نیکو، از بندگانش حمد و ستایش خواسته است. گفتیم گذشت چند حالت است. گاهی گذشت نیکو نیست و با منّت انجام می شود. چرا خدا طلب حمد برای این بنده می کند؟ به دنبال حمد خدا، ما انسان ها رشد و ترقّی پیدا می کنیم.خدا اعوذ بالله به حمد ما نیاز ندارد و منفعل نیست.
این شایعه و عوامانه است که می گویند: چیزی را به زور از خدا نخواهید. مگر می شود چیزی را از خدا به زور گرفت؟ این ضعف خداشناسی است. اگر چیزی را به زور از خدا بگیریم، خدا منفعل خواهد شد و نعوذبالله مثل ما می شود، خدا منفعل نمی شود. بله خداوند فرموده دعا کنید، من هم قبول می کنم. ما روایت داریم قضا و قدر با دعا بر می گردد ولی چنین نیست که خدا منفعل شود. اینکه می گویند حمد خدا را داشته باشید، نه به این معنا که خدا خوشش بیاد بلکه برای ما بنده ها خوب است. حمدی که ظلمات برزخ را روشن می کند.
"وَ يَا مَنْ عَوّدَ عِبَادَهُ قَبُولَ الْإِنَابَةِ،" ما چه کنیم که خدا را نمی شناسیم؟ خدا هم خیلی مظلوم است. آن قدر نعمت می دهد و احسان می کند. در قرآن خداوند در دو جا گله می کند. بندگان قدر خدا را ندانستند. "وَمَا قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ"2؛ گاهی یک نفر را که قبول داشته باشیم، برایش ارزش قائل هستیم. "ما لَکُمْ لا تَرْجُونَ لِلَّهِ وَقاراً3"؛ چرا برای خدا وقار قائل نیستیم؟ ای خدایی که بندگانت را در قبول توبه عادت داده ای.
بیماری های روحی نیاز به درمان دارد
"وَ يَا مَنِ اسْتَصْلَحَ فَاسِدَهُمْ بِالتّوْبَةِ؛" ای خدایی که فساد بندگان را (بیماری های روحی و درونی) را با توبه اصلاح می کنی. در بیماری های جسمی چه طور نزد پزشک می روید و تشخیص هم می دهد؟ گاهی پزشک پرهیز می دهد . بیماری را پیش بینی می کند تا مشکل پیدا نشود. بیماری های روحی، متخصّصش خدا، انبیا و ائمه علیهم السلام هستند. بعد از آن هم ربانیون از علما نه همه.
خدا در توبه را برای بندگان باز کرده و آن را تشریع کرده است. برای کارهایی که انجام می دهیم باید مهر تشریع پایش باشد. همه ی اعمال مستحب یا واجبی که انجام می دهیم، شریعت باید آن را تایید کرده باشد. ما وظیفه داریم که به مردم بگوییم خدا از ما چه خواسته. اگر کاری را خدا نخواسته که آن را انجام بدهیم، پس سودی هم ندارد. ختم انعام که می گیرند مدرک و سندش کجاست؟ چه کسی گفته؟ قرآن خواندن خیلی خوب است. اما مطلق های شریعت را مقیّد کردن خطرناک است. یعنی خدا گفته است که قرآن خواندن ثواب دارد اما مثلا خودت را مقیّد کنی که از آیه 1 تا 8 سوره بقره را بخوانی، این مقیّد کردن است اما ختم انعام گرفتن، خرج و برو بیایی دارد و در کل به صورت اجمالی خرج دارد.
شارح می گوید: خداوند توبه را برای شما شرعی کرده و خودش گفته است که توبه را انجام دهید تا خدا آن قسمت از باطن را که گناه فاسد کرده است، اصلاح کند. چه طور به بیماری های جسمی می گوییم که به فلان قسمت آسیب زده، گناه هم همین است. گناه که انجام دهید، نورانیت از بین می رود، اخلاق کریمه ات آسیب می بیند و پرخاشگر می شوی و دل دیگران را می شکانی.
گناه به منزله ی مرضی است که عارض بر نفس می شود. گناه به مثابه مرض و بیماری است. ملا احمد نراقی4 در کتاب جامع السعاداة درباره بیماری های روحی جمله قشنگی دارد: "اگر دیدید کسی متکبر است، دست کم نگیرید بدانید بیمار است." چه طور در بیماری جسمی کسی دستش را روی قلبش می گذارد، دوره اش می کنیم و پیشنهاد برای درمانش می دهیم؟!
گناه را دست کم گرفتن یعنی نمی دانیم که این ها بیماری روحی است. چه طور برای درمان بیماری جسمی سریع اقدام می کنیم باید برای درمان بیماری روحی هم اقدام کنیم. بنده مخالف دعا نیستم بلکه مخالف بازی با این دعاها هستم. چند روز پیش دعای ندبه از تلوزیون می دیدم، چند ساعت طول کشید و مردم از شدت خستگی خمیازه می کشیدند. بنده با این بازی ها مخالف هستم.
صفت بد، مزرعه ای از گناه
اگر بیماری جسمی را دست کم بگیرید، سرایت به جاهای دیگر می کند. بیماری روحی هم همین است. نباید در برخورد با فرد بخیل یا متکبر و... با الفاظ بازی کنیم و مثلا بگوییم آدم خوبی است، نباید دست کم بگیریم.
امیر مومنان علیه السلام می فرماید: بخل، افساری است که به دست هر کس رسید او را به سوی هر بدی ای می رساند. با زن و بچه ات از سر بخل دعوا می کنی اما به هر بدی ای کشیده می شوی، همان هایی که دست کم می گیری. اخلاق بد که در باطن کسی باشد، هر کدام از خلق ها به منزله ی مزرعه ای از معصیت هاست. مثلا اگر بخیل باشی، یک مزرعه گناه در درونت است. مثلا حسد باعث می شود به هر گناهی انسان کشیده شود.
خوهران و برادران حسد را معالجه کنید. قرار نیست هر کار خواستیم انجام دهیم و بعد به دنبال مرحوم شیخ نخودکی و یا آیت الله قاضی بدویم. اگر هم نتوانستید حسد را درونتان از بین ببرید، به آن ترتیب اثر ندهید. نفس سرکشی می کند در جایی که مقدمات حسد فراهم است، به آن ترتیب اثر ندهید و خویشتن داری کنید. می فرمایند: از هر چه می ترسید خودتان را درون آن بیندازید. مثلا از بخشش پول می ترسید، در همان لحظه پول بدهید. معالجه حسد و تکبّر سخت است اما لااقل به آن ترتیب اثر ندهید. مثلا آدم متکبّر جلوتر برود و اول سلام کند و خودش را به خاک بزند. ما گاهی سر چیزهای جزئی برای اینکه متّهم نشویم، گناه می کنیم. مثلا در خانواده ای می گویند: فلان کار را انجام ندادی چون ترسیدی. همین باعث ارتکاب گناه می شود.
ملّا احمد نراقی می فرماید: کسی که باطنش را پاک نکند، عبادات ظاهری اش هم ناتمام است. گاهی اشخاص بیست دفعه حج رفته اند اما هنوز متکبّر هستند.
در حدیث داریم که هر چیزی دوا و دارویی دارد. دوای گناهان، استغفار است. یک گناهی سراغت آمده، این بیماری است. استغفار کن تا درمان شود و به جاهای دیگر نزند.
ابن عباس از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل می کند; من چیزی بهتر از کار نیکی که بعد از گناه قدیم و پیشین پیدا می شودT ندیدم ."انّ الحسنات یذهبن السیئات ذلک ذکری للذاکرین"5 ؛ چه خدایی داریم، از این طرف بدی می کنیم و او بدی را با خوبی از بین می برد. پس خداوند توبه را قرار داده تا مرض های روحی و درونی ما اصلاح شود و توبه را شرعی هم قرار داده است.
پی نوشت:
1- دعای دوازدهم از صحیفه سجادیه
2- سوره زمر آیه 67
3- سوره نوح آیه 13
4- احمد بن محمد مهدی فاضل نراقی فرزند ملا مهدی نراقی دانشمندی معروف است. چهاردهم جمادی الثانی سال ۱۱۸۵ یا ۱۱۸۶ ه.ق مطابق با ۱۱۵۰ شمسی در عهد سلطنت فتح علی شاه قاجار در نراق از توابع کاشان. درگذشت ۲۳ ربیع الثانی سال ۱۲۴۵ ه.ق
کاشان
5- سوره هود آیه 116