حجت الاسلام پناهیان: حداقل ادب در ماه رمضان، این است که گناه نکنیم

ما برای خوب بودن دو رویکرد اساسی می توانیم برای خودمان تصور کنیم یا حتی سه رویکرد. یک رویکرد این است که مواظبت کنیم به هلاکت نیفتیم و نابود نشویم. رویکرد دیگر این است که مراقبت کنیم و خودمان را حفظ کنیم. مواظب خوبی های خودمان باشیم. رویکرد سوم این است که دغدغه رشد بیشتر داشته باشیم. بعضی وقت ها یک تیم می تواند دنبال این باشد که زیاد ضرر نکند. دنبال هلاک نشدن است. یک تیم هم برای حفظ نتیجه مساوی یا اینکه گل نخورد فقط. یک تیم هم برای بردن به زمین می رود.

بعضی وقت ها بهترین دفاع حمله است برای رسیدن به قله های بالاتر. در عرصه اقتصاد هم بعضی کار می کنند که از فقر و فلاکت جلوگیری کنند. بعضی هم فعالیت می کنند که پول خودشان را حفظ کنند و برخی فعالیت می کنند که پول خودشان را زیاد کنند.

همه اون هایی که دنبال این هستند که ثروت خودشان را حفظ کنند یک نیم نگاهی هم برای پیشرفت کردن دارند. در روایات سفارش شده است که دنبال حفظ پول نباشید بلکه به دنبال زیاد کردن ثروت خودتان باشید. ریسک پذیری در تجارت را اگر چه ضرر نکنیم خرید و فروش کنیم. رویکرد حفظ ثروت در اقتصاد صحیح نیست.

ما وقتی می خواهیم خودمان را از خطر حفظ کنیم طبیعتاً به دنبال حفظ خودمان هم هستیم. بدمان هم نمی آید که رشد کنیم. ولی بعضی ها همتشان برای حفظ از نابودی است. توجهشان به جلوگیری از این است که مبادا هلاک شوند. از آن طرف رویکرد خطرگریز کسی نداشته باشد از خطرات آسوده است و این شخص هم بدش نمی آید که رشد کند و از نابودی جلوگیری می کند. رویکرد یعنی توجهمان بیشتر به چه سمتی است. شهدا واقعا نمی شود گفت که رویکردشان این باشد که بخواهند خودشان را از جهنم حفظ کنند یا به بهشت بروند. می شود گفت که رویکردشان این بود که به نقطه بالایی برسند. این سه رویکرد منافاتی هم با هم ندارند.

اگر کسی وارد ماه رمضان شد با رویکرد نجات از هلاک شدن، ماه رمضان را از همان اول هم بدون تغییری در برنامه هایش جشن می گیرد. یعنی یک آدم حداقلی می تواند باشد در ارتباط با ماه رمضان. کسی که رویکرد نجات از خطر و ضرر دارد این طور برخورد می کند. می گوید حرام که نیست که در جلسه دعا شرکت نکنیم. تغییر در زندگی اش حداقلی است.

اما آن کسی که رویکرد رشد دارد همتش برای رسیدن به عالی ترین رتبه است. یعنی می خواهد از اینجا که هست فرار کند. او می گوید عجیب است یک آیه قرآن ثواب یک ختم دارد سی روز کمی به خودش ریاضت می دهد. ریاضت در عبادت زیاد خوب نیست چون انسان را زده می کند مگر کسی که انگیزه بالا و درستی دارد و زده نمی شود. همه این مقدار برای رشد کردن انگیزه ندارند. خیلی ثواب برای کسانی است که دنبال ثواب زیاد هستند.

دین چه کار می کند؟ شاید یکی از بدترین ظلم ها به دین این است که دین آمده انسان را از هلاکت نجات بدهد. معلوم است که این کار را می کند ولی کارکرد اصلی اش این نیست. این طراحی برای این نیست که شما را از هلاکت نجات دهد.

نماز ما را از فحشاء و منکر نجات می دهد ولی این حداقل اثر است، نماز در قرآن "ذکر الله اکبر" نامیده شده است. مهم ترین چیزی است که انسان را به خدا نزدیک می کند. نزدیک شدن یعنی رسیدن به قله. دین یک جرعه برای رفع عطش نیست، دین اساساً برای انسان های بلند همت است. برای کسانی است که می خواهند به اوج برسند. یکی از دلایل ساده برای انسان های بی دین این است که اکثرشان نمی خواهند به اوج برسند. می خواهند همین وضعشان خراب نشود.

آدم ها برای خوب شدن خلق نشده اند. خوب باش با بهترین باش خیلی فرق دارد. خوب باش چقدر فرق دارد با اینکه تو بگی دائماً رو به رشد باش. انسان برای دومی آفریده شده است. خدا هم در قرآن فرموده است.

اصلی ترین روایت در ماه مبارک رمضان را می خواهم بیان کنم. رسول خدا صلی الله علیه و آله ماه رمضان را در خطبه شعبانیه معرفی نمودند. بعد امیرالمومنین علیه السلام سوال کردند بهترین کار در ماه مبارک رمضان چیست؟ حضرت یک جواب به تعبیر این بحث حداقلی دادند، فرمودند: بهترین کار در ماه مبارک رمضان ورع از محارم الهی است. معنایش این است که حداقل ادب ماه مبارک رمضان این است که تو گناه نکنی. این حداقل بسیار اهمیت دارد. چون رعایت ادب این بارگاه است. معلوم است که این بارگاه برای چه چیزی است. کسی این طور برداشت نکند که ما را برای حداقل ها می خواهند تربیت کنند.

شما اگر می خواهید ببینید ماه رمضان برای چه طراحی شده است به دعای قنوت نماز عید فطر نگاه کنید. حداقل سی روز ما به نکته ای برسیم که رویمان شود این دعا را کنیم و این دعا را بخواهیم. تمنای ما در روز عید فطر این دعا شود.

دعای قنوت نماز عید فطر این است که خدایا هر چه به پیامبر صلی الله علیه و آله و آلش دادی به من هم بده. حالا اگر ما بخواهیم درباره این دعا بگوییم می گوییم حالا ما آنطور هم متوقع نیستیم و نمی خواهیم خدا را اذیت کنیم! واقعا خیلی پررویی است یک نیم نگاهی هم بکند ما را کافی است. شما باید سر آن دعا اصرار کنید. چند بار آن قنوت را تکرار می کنیم.

سوال دیگری اینجا است که پس چرا اولیای خدا بیشتر از جهنم صحبت کرده اند؟ در دعای ابوحمزه ثمالی، جوشن کبیر، عرفه و ... چرا این قدر جهنم مطرح است؟ یک معادله پیچیده می خواهم مطرح کنم. ببینید من خودم آدم حداقلی هستم که می گویم یک گوشه نگاهی خدا به من کند من را کفایت می کند. دعای نماز عید فطر که نیست دعای من. من بیشتراز اهل بیت علیهم السلام در معرض دوزخ هستم و آلوده به گناه هستم. من اصلاً جهنم برایم مهم نیست. می گویم ان شالله پیش نمی آید. ترس جهنم برای آدم های حداقلی نیست برای آدم های حداکثری است که برای رسیدن به قله زار زار گریه می کند و بعد دق می کند. چه کسی برای جهنم گریه می کند؟ کسی که به قرب الهی به شدت مشتاق است. شما فکر نکنید اهل بیت علیهم السلام خوفی بودند نه شوقی. شقی بودند. "الحب افضل من الخوف" خودشان فرمودند. آن ها چون قله را می خواهند افتادن ته دره اصلاً برایشان قابل تحمل نیست لذا حرفش را مدام می زنند. در دعای کمیل هم می فرمایند: گیرم که عذاب تو را بتوانم تحمل کنم، فراق تو را چگونه تحمل کنم؟ پس شما فقط خدا را می خواهی. نیم ساعت از جهنم صحبت می کند. این از آداب عبد بودن است. کسی که می خواهد بغل خدا بشنید او بیشتر از همه درباره عذاب خدا حرف می زند.

ما برای این زیاد از عذاب جهنم صحبت نمی کنیم چون قله خواه نیستیم. اوج را نمی خواهیم. رویکرد دین رویکرد رساندن انسان به عالی ترین قله ها است. این پاسخی است برای آدم هایی که خیلی هیجان دارند تا به عالی ترین نقطه برسند.

خدایا فوق تصور ما به ما عنایت بفرما. یک پیرمردی در جنگ صفین خدمت امیرالمومنین علیه السلام آمد و گفت: من از شام آمدم و از فضائل شما زیاد شدم و فکر می کنم آخر شما را ترور می کنند. تحت تأثیر جو شام قرار نگرفته و در وسط جنگ آمده و حقیقت آقا را می خواهد. سطح گفتگو خیلی بالا است. امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: کسی که دو روزش مساوی باشد این آدم ضرر کرده است. باید رشد کرده باشی و جلو رفته باشی.

یک سخن دیگر از امام صادق علیه السلام است که می فرمایند: اگر کسی روز دومش بدتر از روز اولش باشد که ملعون است و هر کسی که ندید در خودش بهتر شد ناقص شده است و خبر ندارد. کسی که می بیند رشد نمی کند نزدیک نقصان است. بعد می فرمایند: کسی که نزدیک به نقصان است مرگ برایش بهتر است. این دین ما است.

مغفرت هم معنی اش این است که موانع بین من و خودت را بردار. امام سجاد علیه السلام با یک دل پری به ماه مبارک رمضان می آیند. مادرهای خوب فرزندشان را حداقلی بزرگ نمی کنند حداکثری بزرگ می کنند. می گویند کم نیاوری. باید به جایی برسی که قله است. در خانه حضرت زهرا سلام الله علیها بروید و از ایشان بخواهید.

/1102101304