نیت برای افطار و سحر در بیان صاحب المراقبات
بعضی افطار و سحری را می‌خورند بدون نیت غیر از آنچه دیگران طبعا برای دفع گرسنگی یا لذت مأکولی از آن قصد دارند؛ و بعضی قصد می‌کند که چون عندالله مستحب است و کمکی برای نیروی عبادت است؛ و بعضی از افطار و سحری قصدشان فقط این است که...
وارث: روزه داران از جهت نیتهای افطار و سحر هم به چند صنف تقسیم می‌گردند.
بعضی افطار و سحری را می‌خورند بدون نیت غیر از آنچه دیگران طبعا برای دفع گرسنگی یا لذت مأکولی از آن قصد دارند؛ و بعضی قصد می‌کند که چون عندالله مستحب است و کمکی برای نیروی عبادت است؛ و بعضی از افطار و سحری قصدشان فقط این است که آن دو در نزد آقا و مولاشان مطلوب و کمکی بر عبادت اوست و معذلک آداب مطلوبه آن را، از ذکر و کیفیات، مراعات می‌کنند و آنچه استحباب آن رسیده است از قرائت قرآن و دعاهای مأثوره و «حمد» قبل از شروع به غذا و در اثناء غذا و بعد از فراغت از غذا می‌خوانند و مهمترین چیزی که بعد از «بسم الله الرحمن الرحیم» در افطار و سحر قبل از شروع باید خوانده شود، سوره قدر است؛ (یعنی «إنا انزلناه فی لیله القدر...») و آنچه قبل از افطار خوانده شود دعائی است که در «اقبال» سید بن طاوس به اسناد او تا مفضل بن عمر (رحمه الله) از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که فرمود:
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به امیر مؤمنان (علیه السلام) فرمود:
«یا ابالحسن، این ماه رمضان است که پیش آمده است قبل از افطارت این دعا را قرار بده؛ زیرا از جبرئیل (علیه السلام) بر من نزول کرده و گفت: یا محمد، هر کس در ماه رمضان پیش از اینکه افطار کند این دعا را بخواند خداوند دعای او را مستجاب فرماید و روزه و نماز او را از او قبول فرماید و ده دعای او را به اجابت رساند و گناه او را بیامرزد و غم او را بر طرف فرماید و اندوه او را زایل گرداند و حوائج او را برآورد و خواهشهای او را بپذیرد و عمل او را با اعمال پیغمبران و صدیقان بالا ببرد و روز قیامت که به عرصه محشر آید صورت او نورانی‌تر از ماه شب بدر باشد.
گفتم: ای جبرئیل آن دعا کدام است؟
گفت: «اللهم رب النور العظیم...» که هر که خواهد به کتاب «اقبال» مراجعه نماید.
سپس بداند که بنابر بر آنچه از اخبار مستفاد می‌شود غیبت و دروغ و نگاه پس از نگاه به نامحرم و دشنام و ظلم، کم و زیاد آنها مفطر است و روزه را باطل می‌‌سازد و روزه فقط امساک از خوردنی و آشامیدنی نیست و چون روزه دار شوی باید گوشت و چشمت و زبانت و فرجت نیز روزه باشد و دست و پای خود را محفوظ بداری و بسیار ساکت باشی مگر آنکه گفتارت خیر باشد و با خدمتگزار خود مدارا کن و چون روزه گرفتی گوشت و چشمت را از حرام و قبیح باز دار و خودنمائی و آزار خادم را رها کنی و به وقار روزه موقر شو و روز روزه داری خود را مانند روز معمولی خود قرار مده و فرموده رسول (صلی الله علیه و آله) است که آسانترین چیزی که خدا بر روزه دار واجب ساخته است نخوردن و نیاشامیدن است و فتوای فقها برای صحت روزه بعضی از این اشخاص اگر بخواهی معنای صحت را بدانی آن است که قضای روزه را ساقط می‌کند ولی آنچه از اخبار مستفاد می‌شود چنین روزه‌هائی موجب قبول نخواهد بود.
و خلاصه آنکه، روزه صحیح کاملی که خداوند تعالی تشریع فرموده است حکم آن تکمیل نفس روزه دار است و لا محاله باید تمام جوارح را از گناه نگاه داشت و اگر روزه دار علاوه بر آن دل را هم از یاد غیر از خدا حفظ کند و از ما سوای خدا روزه بگیرد روزه او کاملتر است و اگر آدمی حقیقت روزه را بداند و درجات و حکمت تشریع آن را بشناسد به ناچار از هر نافرمانی و ارتکاب حرامی اجتناب و دوری خواهد نمود تا لا محاله روزه اش پذیرفته شود و الا او را مواخذه است و مسئول از روزه جوارح خود خواهد بود.
و معنی ساقط شدن قضای روزه این نیست که این امر در روز قیامت سودی برای او داشته باشد و او مؤاخذه نشود.
بعضی افطار و سحری را می‌خورند بدون نیت غیر از آنچه دیگران طبعا برای دفع گرسنگی یا لذت مأکولی از آن قصد دارند؛ و بعضی قصد می‌کند که چون عندالله مستحب است و کمکی برای نیروی عبادت است؛ و بعضی از افطار و سحری قصدشان فقط این است که آن دو در نزد آقا و مولاشان مطلوب و کمکی بر عبادت اوست و معذلک آداب مطلوبه آن را، از ذکر و کیفیات، مراعات می‌کنند و آنچه استحباب آن رسیده است از قرائت قرآن و دعاهای مأثوره و «حمد» قبل از شروع به غذا و در اثناء غذا و بعد از فراغت از غذا می‌خوانند و مهمترین چیزی که بعد از «بسم الله الرحمن الرحیم» در افطار و سحر قبل از شروع باید خوانده شود، سوره قدر است؛ (یعنی «إنا انزلناه فی لیله القدر...») و آنچه قبل از افطار خوانده شود دعائی است که در «اقبال» سید بن طاوس به اسناد او تا مفضل بن عمر (رحمه الله) از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که فرمود:
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به امیر مؤمنان (علیه السلام) فرمود:
«یا ابالحسن، این ماه رمضان است که پیش آمده است قبل از افطارت این دعا را قرار بده؛ زیرا از جبرئیل (علیه السلام) بر من نزول کرده و گفت: یا محمد، هر کس در ماه رمضان پیش از اینکه افطار کند این دعا را بخواند خداوند دعای او را مستجاب فرماید و روزه و نماز او را از او قبول فرماید و ده دعای او را به اجابت رساند و گناه او را بیامرزد و غم او را بر طرف فرماید و اندوه او را زایل گرداند و حوائج او را برآورد و خواهشهای او را بپذیرد و عمل او را با اعمال پیغمبران و صدیقان بالا ببرد و روز قیامت که به عرصه محشر آید صورت او نورانی‌تر از ماه شب بدر باشد.
گفتم: ای جبرئیل آن دعا کدام است؟
گفت: «اللهم رب النور العظیم...» که هر که خواهد به کتاب «اقبال» مراجعه نماید.
سپس بداند که بنابر بر آنچه از اخبار مستفاد می‌شود غیبت و دروغ و نگاه پس از نگاه به نامحرم و دشنام و ظلم، کم و زیاد آنها مفطر است و روزه را باطل می‌‌سازد و روزه فقط امساک از خوردنی و آشامیدنی نیست و چون روزه دار شوی باید گوشت و چشمت و زبانت و فرجت نیز روزه باشد و دست و پای خود را محفوظ بداری و بسیار ساکت باشی مگر آنکه گفتارت خیر باشد و با خدمتگزار خود مدارا کن و چون روزه گرفتی گوشت و چشمت را از حرام و قبیح باز دار و خودنمائی و آزار خادم را رها کنی و به وقار روزه موقر شو و روز روزه داری خود را مانند روز معمولی خود قرار مده و فرموده رسول (صلی الله علیه و آله) است که آسانترین چیزی که خدا بر روزه دار واجب ساخته است نخوردن و نیاشامیدن است و فتوای فقها برای صحت روزه بعضی از این اشخاص اگر بخواهی معنای صحت را بدانی آن است که قضای روزه را ساقط می‌کند ولی آنچه از اخبار مستفاد می‌شود چنین روزه‌هائی موجب قبول نخواهد بود.
و خلاصه آنکه، روزه صحیح کاملی که خداوند تعالی تشریع فرموده است حکم آن تکمیل نفس روزه دار است و لا محاله باید تمام جوارح را از گناه نگاه داشت و اگر روزه دار علاوه بر آن دل را هم از یاد غیر از خدا حفظ کند و از ما سوای خدا روزه بگیرد روزه او کاملتر است و اگر آدمی حقیقت روزه را بداند و درجات و حکمت تشریع آن را بشناسد به ناچار از هر نافرمانی و ارتکاب حرامی اجتناب و دوری خواهد نمود تا لا محاله روزه اش پذیرفته شود و الا او را مواخذه است و مسئول از روزه جوارح خود خواهد بود.
و معنی ساقط شدن قضای روزه این نیست که این امر در روز قیامت سودی برای او داشته باشد و او مؤاخذه نشود.
کتاب ترجمه المراقبات – ص 214
تالیف: عارف کامل میرزاجواد آقاملکی تبریزی(ره)
/1102101305