حجت الاسلام پناهیان: ارزش ذکر قلبی بالاتر از ذکر زبانی است

وارث: مراسم شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان با سخنرانی حجت الاسلام پناهیان در مسجد امام صادق(ع) برگزار شد.

در ادامه متن سخنان حجت الاسلام پناهیان را می خوانید:

انس قطعی ترین راه دستیابی به محبت خداست

قدم اول در پیدا کردن محبت خدا علم و تفکر است. قدم دوم ذکر است یعنی آنچه را در باره ی پروردگار عالم می دانیم مکرر بیان و تلقین کنیم. امیرالمومنین علیه السلام می فرماید: الذِّکرُ مِفتاحُ الاُنسِ ¹ ؛ ذکر کلید و آغاز انس است. یعنی شما اول باید به ذکر خدا بپردازید تا ببینید چگونه درهای انس با پروردگار به روی شما باز خواهد شد.

بعضی ها منتظرند اول عاشق خدا بشوند و بعد به ذکر خدا مشغول باشند. در حالی که این اشتباه است و باید برعکس باشد. اگر کسی عاشق خدا باشد طبیعی است که ذکر و دعای بیشتری می گوید و اگر به ذکر خدا نپردازد هلاک و نابود می شود چون آن ذکر تجلی محبت به خداست.

دایره ی ذکر تقریبا نامحدود است. امام صادق علیه السلام می فرماید: اصل و ریشه هدایت ذکر است و اصل گمراهی، غفلت است. همه ی بدبختی ها از غفلت شروع می شود و همه ی سعادت از هدایت است.

در آیات متعدد قرانی هم درباره ی ذکر گفتن سخن گفته شده است: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًا ²؛ درباره ی ذکر آیات فروانی وجود دارد. در روایات آمده که خداوند متعال برای هیچ چیزی مثل ذکر دایره ی گسترده وبی نهایت در مقابل انسان قرار نداده است. هرچیزی یک محدودیتی دارد مگر ذکر.

ارزش ذکر قلبی بالاتر از ذکر زبانی

البته ذکر فقط زبانی نیست، ذکر قلبی و ذکر عملی هم داریم انسان وقتی در عمل خدا را اطاعت کند می شود ذکر. منتهی گاهی در عمل انسان متوجه خدا نیست و تاثیرس کم می شود. وقتی انسان متوجه باشد این کار را برای رضای خدا انجام می دهد این می شود ذکر هنگام عمل.

ذکر در قلب انسان است و می شود در قلب ذکر باشد اما به زبان جاری نشود. ذکر قلبی از ذکر زبانی بالاتر است. اینکه مثلا در فکرتان بگوئید چگونه با این اطلاعات می توانم به خدا برسم و...ارزش ذکر قلبی بالاتر از ذکر زبانی است. اگر قلب را مشغول کنیم بهتر است. اگر کسی توانست ذکر قلبی بگوید شاید نیاز نداشته باشد ذکر زبانی هم بگوید. امام رحمة الله و حضرت آیت الله بهجت دائم الذکر بودند و شاید خیلی از اوقات زبانشان ذکر نمی گفت اما در قلبشان ذکر داشتند.

ذکر قلبی خیلی مهم است ما وقتهایی که خیلی مضطر می شویم و هیجانات معنوی در ما بوجود می آید ذکر می گوئیم. باید کاری کنیم این ذکر عمیقا در قلب ما قرار گیرد اگر ذکر مهمترین راه برای رسیدن به خدا نبود این قدر به آن تاکید نمی شد. انس بی زحمت ترین و قطعی ترین راه ایجاد محبت در قلب است.

محبتی که در دل می خواهد بیاید بیرون کردنش سخت است. می فرمایند کوهی را بخواهی جا به جا کنی و به جای دیگر ببری راحت تر هستی تا محبتی را در قلبی تغییر دهی. انس مثل قطره چکانی است که بالای سنگی می گذارند که روی یک سنگ می چکد، اگر ذکر مداوم داشته باشی مخصوصا اگر زمانش مشخص باشد بعد از مدتی سنگها سوراخ می شوند و سریع تاثیر می پذیرند. حال اگر یک بشکه ی 200 لیتری را روی سنگی بریزید چه تاثیری دارد؟ آیا سنگ را سوراخ می کند؟ اثر چندانی ندارد. ماه مبارک رمضان هم مثل این است که یک بشکه ی 200 لیتری از معنویات را روی خودتان می ریزید لذتش را می برید. اما اگر در طول سال در یک ساعت مشخصی چند آیه بخوانید تاثیرش بیشتر خواهد بود.

سفارش کرده اند یک جا قرآن را نخوانید و بگذارید کنار بلکه 14 مرتبه بخوانید یعنی مثلا همان حجمی که میخواهید بخوانید را تقسیم کنید یک مقدار صبح، یک مقداری ظهر و... در این حالت ذکر کثیر به آن بیشتر صدق می کند و بیشتر حس می کند در قران بوده.

ذکر می تواند باب انس را باز کند و وقتی انس پیدا کرد راه محبت باز می شود. اگر کسی عاشق خدا نیست حتما به ذکر خدا نپرداخته، تردید نکنید حتما در جاهایی که جایش بوده به ذکر خدا بپردازد، کوتاهی کرده و یا آداب ذکر را رعایت نکرده است. ذکر مفتاح انس است و انس قطعی ترین راه دستیابی به محبت خداست.

ذکر مفتاح انس است

قبلا گفتیم ممکن است علم محبت خدا را بوجود نیاورد و اثر خوبی ممکن است نداشته باشد، کسانی که بیمار دل هستند علم برای آنها اثر معکوسی دارد. اما ذکر حتما اثر خوبی دارد و اگر ذکر روی کسی اثر نداشت باید ببینیم چه کار با خودش کرده که ذکر رویش اثر ندارد بعضی ها با ذکر بی ادبی به درگاه الهی می کند خداوند در قرآن می فرماید: به ظالمین بگوئید به یاد من نیفتند، به یاد من بیفتند من بر علیه آنان اقدام می کنم. ظالمی که ذکر می گوید و از طرف دیگر ظلم می کند.

انتظار داشته باشیم ذکر در ما حب به خدا ایجاد کند. حب خدا بعد از خارج شدن محبت دنیا در ما ایجاد می شود. چرا انسان دنیا را راحت تر از خدا دوست دارد؟ بعضی ها می گویند دنیا چون دیده می شود و خدا چون دیده نمی شود انسان دنیا را بیشتر دوست دارد. در حالی که اصلا چنین نیست انسان گاهی چیزهایی را که نمی بیند بیشتر دوست دارد. در فیلم امام علی علیه السلام، حضرت را تا حدی نشان نمی دهند و می گویند بهتر است اولیای خدا را نشان ندهند تا من علاقه ام بیشتر شود کاری با درست بودن یا غلط بودن آن ندارم خیلی چیزها هست که انسان تا به آن نرسیده خیلی علاقه مند به آن است اما وقتی به آن می رسد علاقه اش تمام می شود.

نسبت ما با دنیا باید طوری باشد که خدا بفرماید: بنده ی من به خاطر من تحمل کن در بهترین کاخها هم هستی تحمل کن، یا مثلا اگر بالش پر قو داری تحمل کن. پس دلیل دوست داشتن دنیا توسط ما چیست؟ چون ما مدام در ذکر دنیا هستیم. اگر ذکر دنیا نبود ما را به سمت خدا می فرستاد. یک جوری شیرین را برای خودمان ذکر می کنیم، دنیای نقد، دنیای قابل چشیدن ذکرش ما را محبوب می کند. چطور انتظار داریم خدای مطلق بدن ذکر نزد ما محبوب شود؟ این انتظار نا به جایی است.

اکر کسی عاشق خدا نشد دو اتفاق در او رخ داده، یک اینکه به ذکر خدا نپرداخته و دوم به ذکر دنیا زیاد پرداخته! بعضی وقتها ما برای حل مشکلاتمان فکر میکنیم در حقیقت فکر نمی کنیم و ذکر دنیا را می گوئیم؛ به جای اینکه بگوئیم: "سبحان الله" می گوئیم "سبحان الدنیا"

پی نوشت:

1- تصنیف غرر.

2- سوره احزاب آیه 41.