تبیین گفتار نیک در خانواده از منظر احادیث

امام سجاد(ع): القول الحسن یثری المال و ینمی الرزق و ینسیء فی الاجل و یحبب الی الأهل و یدخل الجنة؛ در این حدیث شریف پنج فایده برای گفتار نیکو بیان شده است. از مجموع این پنج فایده - افزایش مال، زیاد شدن روزی، افزایش عمر، محبوبیت نزد خانواده و ورود به بهشت - از همه ملموس‌تر و زودیاب‌تر محبوبیت نزد خانواده است.

هر یک از مرد  زن یا فرزندان در خانواده، بسته به نوع عملکرد و شیوه رفتار فردی یا گروهی که در محیط خانه دارند. از یک  درجه از محبوبیت برخوردارند. امام سجاد (ع) یکی از عوامل افزایش محبوبیت را سخن خوش، بیان می دارند. اگر هر یک از اعضای خانواده با الفاظ مثبت و کلمات انرژی زا و جملات خوشایند با دیگر اعضا رابطه برقرار کند روحیّه دوستی و مهربانی در محیط خانه افزایش می یابد. حتی اگر جوابهای منفی و برخوردهای واکنشی و ناملایم با طرف مقابل را با الفاظ مناسب و لحن نیکو و چهره گشاده بیان کنیم تحمّل آن برای طرف مقابل آسانتر می شود. در حدیثی از امام علی (ع) آمده است: من عذب لسانه کثر اخوانه ؛ زبان خوش موجب افزایش دوستان و دوستداران انسان می شود.

امّا اگر انسان بد زبان باشد یا الفاظ نامناسب بگوید یا حتی الفاظ مناسب را با لحن نادرست و چهره ای عبوس بگوید؛ نه تنها محبوبیّت خود را از دست می دهد بلکه مهر و عطوفت جای خود را با کینه و ناخوشایندی عوض می کند تا جایی که این الفاظ بر زبان دیگر اعضای خانواده جاری می شود که ای کاش او برادر، خواهر یا پدر و مادر من نبود؛ یا کی می شود که من از دست او راحت شوم؟

با گفتار نیکو می توانیم بر محبوبیّت خود بیفزاییم و به دنبال آن با استفاده از محبوبیّت کسب شده در ایجاد روابط مناسب و برآورده شدن نیازها و انجام درست بسیاری از کارها موفّق باشیم. روحّیه تعاون و همکاری در خانواده بالاتر رفته و خودبخود کارها در بستر مناسب خود جریان می گیرد و خانواده ای شاد، سرزنده، پرنشاط و پویا شکل می گیرد . امّا اگر زبان خوش و گفتار نیکو در خانواده جایگاهی پیدا نکند از متضاد خود دعوت می کند تا جایش تکیه زند و از او می خواهد که حال که این خانواده دوستدار آرامش و آسایش حاصل از گفتار نیکو نیستند محیطی سخت و آلوده را برایشان بساز.

اینجاست که با زبان بد و گفتار ناخوش رفته رفته با جدایی قلبی از اعضا سعی می کند منفعت و سود شخصی را ملاک کار قرار دهد و جدایی باطنی از اعضای دیگر سر لوحه کارهایش باشد. حسن همکاری و همیاری از میان رفته و تفرقه و جدایی جای آن را می گیرد. محبوبیّت و مهر و عطوفت جایی در این میان ندارد لذا کارها بر زمین مانده و روحیّه خمودگی و افسردگی و کسالت و تنبلی و بیزاری و نفرت در محیط خانه رشد می کند و اینجاست که دیگر نمی توان نام این محیط را خانواده گذاشت بلکه این مجموعه ترکیب ناهمگونی است که به هیچ کار نمی آید.

اگر یکی از اعضای خانواده از نعمت خوش زبانی و نیک بیانی بی بهره یاشد و بقیّه اعضای خانواده با او هماهنگ نباشد در نتیجه عکس این حدیث شریف محبوبیّت او آهسته آهسته از قلب دیگر اعضای خانواده  خارج می شود و او به تدریج تنها می شود  و تنهایی بدترین بلاست. بلای بزرگی است که انسان در جمع باشد ،وبه بهترین نوع با این جمع وابسته باشد ( نسبت خانوادگی ) امّا در درون و باطن افراد جایگاهی نداشته باشد و در حقیقت در جمع آنهاست ولی بدون آنها و تنهاست

/1102101305