نوجوان و الگوپذیرى

نوجوان و عبادت

كودك و نوجوان با قلب پاك، فطرت سالم، روحیه الگوپذیرى و تقلید، و انعطاف پذیرى در تربیت ، به دین گرایش داشته و تقصیر بسیار اندكى از علل بى توجهى به باورها و اعمال دینى خاصه نماز را به خود مربوط مى سازد. درحالى كه والدین ، جامعه و مدرسه به دلیل داشتن نقش كلیدى در ترغیب یا دورى و غفلت آنان نسبت به عبادت مسو ولیت بیشترى دارند. «عبادت» مهم ترین بخش اصول اسلام مى باشد و در نهج البلاغه به عبادت توجّه زیادی شده است. عبادت به غیر از آثار اخروی اثرات دنیوى بسیارى دارد که از جمله آن آرامش روانى و سلامت نفس مى باشد. على علیه السلام مى فرماید: «در تمام امور زندگى خود، خداوند را اطاعت کن؛ زیرا اطاعت از خداوند، بر هر کارى مقدّم است. نفس خود را به سوى عبادت بکشان و با آن مدارا کن.»

مهم ترین ارکان عبادت

از مهم ترین ارکان عبادت، نماز و روزه و عمل به قرآن مى باشد. على علیه السلام توجّه به نماز و روزه و خواندن قرآن را گوشزد فرموده، از جمله:

«نماز، گناهان انسان را مى ریزد»، «بهترین وسیله نزدیکى به خداوند، روزه ماه مبارک رمضان است» و «حقّ فرزند بر پدر این است که نام نیکویى براى او انتخاب کند، اخلاق و ادب به او بیاموزد و قرآن را به او آموزش دهد».

نوجوان و الگوپذیرى

«الگوها» در تربیت، تأثیر بسیار زیادى دارد .حضرت على علیه السلام ، که دوران کودکى و نوجوانى را در کنار پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله گذراند و رفتار او را براى خود الگو قرار داد ؛ مى فرماید:

«پیامبر صلى الله علیه و آله مرا از دوران کودکى تحت تربیت خود گرفتند و هر روز یک اخلاق نیکو را به من تعلیم و دستور مى دادند.»

افرادى که در سمت مربّى و معلّم نوجوان مى باشند، الگوى مناسب در تربیت اند و نوجوان آداب زندگى را غالباً از اطرافیان - به ویژه مربّیان - فرا مى گیرد. پس لازم است آنها خود را با الگوى برتر (پیامبر و معصومین علیهم السلام) تطبیق نمایند و نفس خود را اصلاح سازند، و عملاً به تربیت نسل جدید بپردازند. على علیه السلام مى فرماید: «هر کس که خودش را در منصب رهبرى مردم قرار دهد، لازم است قبل از تعلیم دیگران، نفس خودش را اصلاح کند.»

نوجوان و دوست یابى

نوجوان به داشتن «دوست» احساس نیاز مى کند و از این رو باید او را در انتخاب دوست یارى نمود. دوست به حدّى در یک نوجوان تأثیر دارد که او خود را همرنگ دوستش مى کند و حتّى از لباس، رفتار و کلام او تقلید مى نماید.

امام على علیه السلام در نهج البلاغه به یافتن «دوستان خوب» اشاره مى فرماید و تأکید دارد که: دوستان را ابتدا مورد آزمایش و امتحان قرار دهید و وقتى دوستى را خوب یافتید، او را از دست ندهید. امام علیه السلام مى فرماید: «عاجزترین مردم کسى است که از به دست آوردن دوست، ناتوان باشد و از او عاجزتر کسى است که دوستانِ به دست آورده را ترک گوید.»

امام به پیروان خود گوشزد مى فرماید: «از دوستى با افرادى که ضعیف العقل و بدعمل هستند، بپرهیز؛ زیرا انسان را با دوستش مى شناسند.» و یا مى فرماید: «از رفاقت با کسانى که افکار و ظاهر اعمالشان ناپسندیدهاست، برحذر باش؛ چرا که آدمى به رویّه و روش رفیقش خو مى گیرد و به افکار و اعمال او معتاد مى شود».

حرف آخر: دوری از گناه!

على علیه السلام دوران نوجوانى را از سه جهت بسیار حسّاس بیان مى کند:

اوّل اینکه قلب نوجوان مانند زمین، خالى و مساعد است که هرچه در آن بکارى همان درو مى کنى: «انّما قلب الحدث کالأرض الخالیة مهما اُلقى فیها من کلّ شى ء قبلته».

دوم اینکه دوران نوجوانى را زودگذر مى داند و گوشزد مى فرماید سریعاً آن را دریابید: «بادر شبابک قبل هرمک و صحتک قبل سقمک».

سوم اینکه شیطان در این زمان به نوجوان زیاد روى مى آورد و لازم است براى آن پناهگاه خوبى در نظر گرفت که بهترین پناهگاه، قرآن کریم، ائمه علیهم السلام و ادعیه مى باشد و گرنه، گناه انسان را در دنیا و آخرت رسوا مى سازد و برکت را از مال او برمى دارد و ناراحتى هاى روانى را نصیبش مى سازد.

از نظر على علیه السلام هر گناهى در زندگى، آثار سوئى دارد، مثلاً: دروغ، ایمان را از انسان دور مى کند؛ فحش و بدزبانى، زهد را دور مى سازد و سخن چینى، رابطه دوستى را از بین مى برد.

 منابع: 

- نهج البلاغه؛ نامه 69. خطبه 199. 110 . 234. 86. حکمت 12، 399، 73، 239. 
- شرح غررالحکم، ج 3، ص 90، ص 249.

/1102101305