آیا برای کسانی که خود را اصلاح نکنند عذاب اخروی است؟

امام علی(علیه السلام) در باره آثار حسد می فرماید: حسد سرچشمه عیب هاست. انسان حسود همیشه مریض است. حسد زندگی را بر انسان سخت می کند و ... (مستدرک الوسائل ج 12، ص 21)
برای مبارزه با حسد باید ابتدا آن را شناخت و آن را از امور دیگر تمیز داده و با آن به ستیز برخاست.  

ریشه های پیدایش حسد:

پیدایش حسد، عوامل گوناگونی دارد که هر یک به تنهایی هم می توانند باعث پیدایش حسد شوند، لذا بسته به کمی یا زیادی این عوامل، حسد زدایی از سختی و آسانی برخوردار است. اینک برخی از آن عوامل را تذکر می دهیم:  

1. خباثت و زشتی باطنی: روحیه عده ای این گونه شکل گرفته است که نمی توانند دارایی مادی و معنوی را در دیگری ببینند.  

2. احساس تهی بودن و خواری کردن (امام خمینی حسد را همین روحیه،و ذل نفس،  می دانند. نک: چهل حدیث، ص 107): یعنی چون در خود احساس خواری و کوچکی می کند، نمی تواند کمال یا خوبی ای را در دیگری ببیند.  

3. روحیه خودخواهی و خود ستایی: چون می خواهد فقط خودش مورد ستایش باشد و مشهور گردد، نابودی عوامل آنها را در دیگری خواهان است.

4. روحیه دشمنی: چون نسبت به فرد مورد حسادت، دشمنی دارد، نمی خواهد دارایی ها و زیبایی های او را ببیند.  

شیوه های درمان حسادت:

1. فکر کردن در مورد ضررهایی که حسد بر روح و روان دارد: چون حسود همواره در غم و غصه خواهد بود، زیرا نعمت های الاهی نسبت به دیگران هم همیشگی است و هم بی شمار و او در این آتش نگرانی و افسردگی می سوزد.  

2. فکر کردن در مورد ضررهایی که معصومین (علیهم السلام) برای دین و آخرت حسود بیان کردند که برخی از آنها را بیان می کنیم: حسد آفت دین، از بین برنده ایمان، باعث خروج از ولایت و دوستی ذات حق تعالی، دشمنی با کارهای خداوند، موجب عدم قبولی طاعت و توبه و شفاعت، و از بین برنده خوبی ها و منشأ بسیاری از گناهان است. (وسائل الشیعه،ج15، ص366)

3. تقویت ایمان نسبت به ذات حق تعالی و صفات و افعال او،حسن ظن به خداوند و این که او هر دارایی، خوبی و زیبایی روحی و دنیوی و اخروی که به هر فردی داده است به خاطر رحمت، عدالت، حکمت و امتحان می باشد و بداند که اگر فردی از آنها بی بهره است بر اساس حکمتهای الهی مانند امتحان و یا بالابردن درجات روحی و اخروی و... است.  

4. بدست آوردن روحیاتی که در ضدیت با منشأ حسد هستند؛ یعنی به جای زشتی باطنی، پاکی و گستردگی درونی داشته باشد. به جای احساس تهی و کوچکی از دارایی دیگران، عزت و کرامت نفس داشته باشد؛ به جای خود خواهی و خود ستایی، خدا خواهی، خداشناسی و فروتنی؛ و به جای دشمنی، دوستی با دیگران را پیشه خود سازد.  

5. رفتاری خلاف مقتضای حسادت انجام دهد: به جای نگرانی خوشحالی؛ به جای ترش رویی، خوش رویی و به جای بدگویی، تعریف نماید به گونه ای این نوع رفتار ها ادامه یابد که مایه دوستی و مهربانی شود.  

6. راز و نیاز داشتن با ذات حق تعالی، که هم بی نیاز است و هم بی نیاز کننده؛ راز و نیاز ، بهترین و موثرترین شیوه برای از بین بردن بیماری ها روحی و روانی مثل حسادت می باشد. امام سجاد زین العابدین و سید الساجدین (علیه السلام) در راز و نیازش با ذات حق تعالی،عرضه می دارند: خداوندا به تو پناه می برم از طوفانی شدن حرص و شعله ور گردیدن خشم و غالب شدن حسادت (صحیفه سجادیه، ص56)

یک سوال: آیا برای کسانی که خود را اصلاح نکنند عذاب اخروی است؟ 

حسادت تا به مرحله ابراز و ظهور نرسد برای حاسد عقابی در پی ندارد. مثلاً اگر حسادت را فقط در دل خود داشته باشد و در کلام خود از تهمت زدن یا غیبت کردن محسود پرهیز کند و در کردار خود ضرری متوجه محسود نکند، عقابی در آخرت ندارد. در حدیثی امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: عقاب چند چیز از امت برداشته شده است. از جمله حسادت؛ تا وقتی که آثار آن در دست و زبان حاسد آشکار نشود. (کافی ج 2 ص 463)
اما باید توجه داشت این توجیه که "دست خودمان نیست"، از وسوسه های شیطان است و انسان ها می توانند با اراده قوی، از این گناه دوری نمایند.