پای منبر ولی/ «اگر بتوانید دل را وصل کنید، هر جا باشید، نزدیکی هست»
۲۵ ذی‌القعده روز زیارتی امام رضا(ع) است، بزرگان در فضیلت زیارت این امام سخنانی دارند که در آستانه روز زیارتی نگاهی به روایت‌هایی که در این خصوص وجود دارد، می‌اندازیم تا دل‌های عاشقان حضرتش آنگونه که سفارش شده از هر جا به مضجع شریف متصل شود.
وارث: ائمه معصومین(ع) نورهای خدا در تاریکی زمین هستند که مردم به یمن حضور آن‌ها راه دین و سعادت را پیدا می‌کنند: «السلام علیک یا نورالله فی ظلمات الارض». این بزرگواران «منارا فی‌بلده» هستند لذا به زیارت ائمه معصومین(ع) شتافتن مانند این است که انسان به سوی نور و چراغ هدایت و راه رسیدن به خدا حرکت کند؛ بدین علت از اجر و ثواب بالایی نیز برخوردار است.
دلیل اینکه زیارت، عمل بسیار مهم و سفارش شده‌ای است به خاصیت دنیا باز می‌گردد. امام علی(ع) می‌فرماید: «خاصیت دنیا این است که انسان را سرگرم بازی می‌کند و برای آن چه پس از آن است فراموشی می‌آورد.» از همین رو زیارت ائمه معصومین(ع) کمک می‌کند نه تنها انسان به یاد آخرت باشد بلکه برای آن جهان نیز ذخیره‌ای ارزشمند فراهم کرده و قلب انسان را متوجه امور معنوی و اعتقادی کند. زیارت اهل بیت(ع) سبب می‌شود، انسان از اشتغال به دنیا بکاهد و به امور معنوی متوجه شود.
زیارت کلمه‌ای نام آشنا برای عاشقان ائمه اطهار(س) است که همیشه دل‌هایشان با ذکر این کلمه پر می‌کشد، به ویژه اینکه دل‌های عاشقان هشتمین اختر تابناک امامت و ولایت را روانه زیارت امام رضا(ع) می‌کند و ناخودآگاه زبان را وادار به تکلم کرده و می‌گوید «السلام علیک یا ثامن‌الحجج(ع)».
همانگونه که در مفاتیح‌الجنان آمده ۲۵ ذی‌القعده، روز شهادت امام رضا(ع) و روز زیارتی امام رئوف ذکر شده است و این روز بهترین فرصت برای زیارت امام رضا(ع) به شمار می‌رود، به گونه‌ای که این امام بزرگوار می‌فرمایند: «هر که مرا با این دوری قبر و غربت زیارت کند، در روز قیامت در سه جا نزد او می‌آیم تا او را از هول و هراس وحشتناک رهایی بخشم: هنگامی که نامه اعمال می‌دهند، نزد پل صراط و نزد میزان و ترازوی اعمال».
رسول خدا حضرت محمد مصطفی(ص) نیز در حدیثی بیان کرده‌اند: «به زودی پاره تن من در زمین خراسان دفن می‌شود. هر غمناک و محزونی که او را زیارت کند، بدون شک خداوند غم و اندوه او را برطرف می‌سازد و هر گنهکاری که او را زیارت کند، بدون شک خداوند گناهانش را می‌آمرزد».
ائمه(ع)؛ ارکان‌های توحید
رسول خدا حضرت محمد مصطفی(ص) نیز در حدیثی بیان کرده‌اند: «به زودی پاره تن من در زمین خراسان دفن می‌شود. هر غمناک و محزونی که او را زیارت کند، بدون شک خداوند غم و اندوه او را برطرف می‌سازد و هر گنهکاری که او را زیارت کند، بدون شک خداوند گناهانش را می‌آمرزد».
ائمه(ع)؛ ارکان‌های توحید
همان طور که در زیارت جامعه آمده است: ائمه(ع) «اَرْكاناً لِتَوْحيِدِهِ» هستند و به وسیله آن‌ها خداوند پرستش می‌شود در نتیجه زیارت ائمه معصومین(ع) یک عمل عبادی صرف نیست و یک پشتوانه عمیق و جدی اعتقادی دارد.
منبری در کنار منبر رسول‌الله(ص) با زیارت امام هشتم(ع)
در فضیلت زیارت هشتمین اختر تابناک امات و ولایت همین بس که در احادیث نقل شده است: «هر کس امام رضا(ع) را زیارت کند، مانند آن است که خداوند را در عرش زیارت کرده باشد. به زائر حرم وی ثواب هفتاد حج مقبول عطا می‌شود، گناهان گذشته و آینده زائر آمرزیده شده، بهشت از برای او می‌شود و در روز قیامت در کنار منبر رسول‌الله(ص) برای او نیز منبری قرار داده می‌شود تا مردم از حساب فارغ شوند.»
اما اولین امری که زائر باید به آن توجه کند، این است که در زیارت، تسلیم امر امامت باشد و نسبت به حقوق امام معرفت داشته باشد. امام موسی کاظم(ع) در همین خصوص می‌فرمایند: «هر کس پسرم(علی بن موسی الرضا(ع)) را در سرزمینی که به حالت غربت از دنیا می‌رود، زیارت کند و تسلیم امرش بوده و به حقش آگاه و عارف باشد، نزد خدا مقامش همچون مقام شهدا بدر است.»
نکته دیگری که باید همه به آن توجه کنند، این است که در اعمال مستحب عبادی هیچ امری به اندازه زیارت سفارش‌شده نیست که خداوند اجر آن را آمرزش گناهان و بهشت قرار داده باشد، علت ارزش‌گذاری زیارت بدین مرتبه آن است که زیارت تنها یک عمل عبادی مستحب نیست، بلکه یک امر اعتقادی محسوب می‌شود زیرا کسی که به زیارت امام معصوم(ع) می‌رود، بدین معناست که نبوت را پذیرفته و به معاد و توحید اعتقاد پیدا کرده است.
افضل‌تر از زیارت امام حسین(ع)
در روایتی جوادالائمه(ع) ثواب زیارت پدر بزرگوارشان را بالاتر از ثواب زیارت امام حسین(ع) دانسته و می‌فرمایند: «زیارت پدرم افضل است، زیرا حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) را همه مردم زیارت مى‌کنند؛ اما پدرم را جز خواص شیعه زیارت نمى‌کنند».
مرحوم آیت‌الله بهجت درباره آداب زیارت امام رضا(ع) بیان کرده‌اند: زیارت شما قلبی باشد، در موقع ورود اذن دخول بخواهید، اگر حال داشتید به حرم بروید. هنگامی که از حضرت رضا علیه‌السلام اذن دخول می‌طلبید و می‌گویید: «أأدخل یا حجة‌الله: ای حجت خدا، آیا وارد شوم؟»، به قلبتان مراجعه کنید و ببینید آیا تحولی در آن به وجود آمده و تغییر یافته است یا نه؟ اگر تغییر حال در شما بود، حضرت علیه‌السلام به شما اجازه داده است.
این مرجع بزرگ شیعیان با ابراز اینکه همه زیارتنامه‌ها مورد تأیید هستند، ابراز کرده‌اند: زیارت جامعه کبیره را بخوانید، زیارت امینالله مهم است. (قلب شما) این زیارات را بخواند. با زبان قلب خود بخوانید. لازم نیست حوائج خود را در محضر امام(ع) بشمرید. حضرت(ع) می‌دانند! مبالغه در دعاها نکنید! زیارت قلبی باشد. امام رضا علیه‌السلام به کسی فرمودند: «از بعضی گریه‌ها ناراحت هستم!».
اگر بتوانید دل را وصل کنید، هر جا باشید، نزدیکی هست
زیارت حضرت امام رضا(ع) یکی از اعمالی است که رهبر معظم انقلاب علاوه بر طول سال، همواره در ابتدای هر سال انجام می‌دهند؛ ایشان درباره زیارت این امام بزرگوار بیان کرده‌اند: «در حرم مطهر، چه داخل خودِ حرم، چه بیرون حرم در رواق‌ها و صحن‌ها، اگر بتوانید دل را وصل کنید، هر جا باشید، نزدیکی هست؛ هرجا باشید. بعضی‌ها خیال می‌کنند باید بروند حتماً به ضریح بچسبند! اینها چون دل‌هایشان وصل نمی‌شود، می‌خواهند جسم‌ها را وصل کنند؛ چه فایده دارد؟ بعضی‌ها همان دمِ ضریح هستند و چسبیده‌‌اند به ضریح، اما دلشان اصلاً متصل به امام رضا(ع) نیست؛ یکی هم ممکن است، دورتر باشد، اما دلش متصل باشد؛ این خوب است. اگر اینطور زیارت کردید، این خوب است.
ایشان همچین بیان کرده‌اند: اگر بخواهیم با یک بیان شیوا و با مضامین خوبی حرف بزنیم، آن همین زیارت‌هایی است که خود ائمه(ع) به ما یاد داده‌‌اند؛ مثل زیارت امینالله که در واقع عمده‌‌اش هم دعا است؛ چند کلمه اولش زیارت است، بقیه‌‌اش دعاست یا زیارت جامعه که بسیار زیارت پرمضمون و پرمطلبی است. اگر اینها را بخوانید و به معنایش توجه کنید و با حضرت با این بیان حرف بزنید، عیبی ندارد. مثل این است که می‌خواهید بروید دیدن یک بزرگی، یک جمعی هستید، بعد مثلاً یکی از شما یک متن زیبایی را می‌نویسید و به آنجا می‌روید، یکی از شما از طرف بقیه این متن را می‌خواند؛ این زیارت‌ها مثل همان متنی است که برای شما نوشته‌‌اند؛ می‌گویند اگر این متن را خواندید، حرفی که باید به حضرت بزنید، زده‌‌اید؛ این شد زیارت. حالا اگر معنایش را ندانستید و سختتان بود ـ این زیرنویس‌های مفاتیح‌ها هم غالباً کامل نیست؛ من نگاه کرده‌‌ام، اینهایی که همین حالا هم هست، انصافاً کار خوبی در این زمینه صورت نگرفته که یک زیرنویسِ درست و حسابی‌‌ای باشد که آن معنا را برساند؛ خیلی ناقص است ـ و این هم نشد و نخواستید، به زبان خودتان با حضرت حرف بزنید. این حرف زدن هم حتی اگر با لبِ تنها باشد، اشکال ندارد. گفت: «گوش کن با لبِ خاموش سخن می‌گویم/پاسخم گو به نگاهی که زبان من و توست».
رهبر معظم انقلاب همچنین عنوان کرده‌اند: با دل حرف بزنید. البتّه طبعاً دل باید جمع باشد و مشغول به همین مخاطب باشد؛ اگر به جاهای دیگر اشتغال پیدا کرد ـ سرگرم دُوروبر و آئینه‌کاری و بالا و پایین و این آمد و فلانی رفت و مانند اینها شد ـ دیگر دل وصل نمی‌شود. سعی کنید ولو دو دقیقه، ولو پنج دقیقه، دل را فارغ کنید از بقیّه شاغل‌ها و متّصل کنید، به معنویّتی که در آنجا حضور دارد و حرفتان را بزنید».
علی اکبر ملکی
/1102001307
رهبر معظم انقلاب همچنین عنوان کرده‌اند: با دل حرف بزنید. البتّه طبعاً دل باید جمع باشد و مشغول به همین مخاطب باشد؛ اگر به جاهای دیگر اشتغال پیدا کرد ـ سرگرم دُوروبر و آئینه‌کاری و بالا و پایین و این آمد و فلانی رفت و مانند اینها شد ـ دیگر دل وصل نمی‌شود. سعی کنید ولو دو دقیقه، ولو پنج دقیقه، دل را فارغ کنید از بقیّه شاغل‌ها و متّصل کنید، به معنویّتی که در آنجا حضور دارد و حرفتان را بزنید».
علی اکبر ملکی
/1102001307