نمادی از فرو بلعیدن جهان حقیقی در جهان مجازی
پوکمون چیست؟
«پوکمون‌گو» کل دنیا را گرفته است و در کمتر از یک‌سال توانسته حدود ۱۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیا را به خود جلب کند. پیشتر بازیی به نام «کلش آو کلنز» بسیاری را به خود جذب کرده بود. در سال‌های اخیر با گسترش امکانات گوشی‌های همراه، موج روزافزون بازی‌های کامپیوتری که مخاطب آن نوجوانان و جوانان بودند، همگانی شده است.
پوکمون‌گو یک بازی جدید است که پیش‌بینی می‌شود گردش مالی‌اش تا سال ۲۰۱۹ تا حدود ۱۱۹ میلیارد دلار افزایش یابد. درآمد سرشار بنگاه‌های بازی‌ساز را در نظر بگیرید، امروز بازی از حد «اَلَک دولک» و «منچ» بسیار فراتر رفته است.
افراد با نصب این بازی در گوشی‌های خود تلاش می‌کنند تا امتیازات مجازی را که در نقاط مشخصی از فضای حقیقی شهر قرار داده شده است، کسب کنند. در تصویری که اخیرا از تایوان در فضای مجازی منتشر شد، صدها نفردر حال دویدن به سوی پوکمون‌های نامرئی هستند. این بازی فرد را وا می‌دارد تا با روشن کردن «جی‌پی‌اس» و دوربین گوشی‌اش، وارد کوی و برزن شود تا پوکمون شکار کند و احیانا برای پیشرفت بیشتر دست به جیب شود.
وقتی بازی جای کار را می‌گیرد
در فرهنگ ما همواره کلماتی مانند «بازی»، «فراغت» و «سرگرمی» هنگامی استفاده می‌شوند که فرد دست از کار کشیده باشد. فرد برای رسیدن به انسجام بیشتر و نیز استراحت ذهنی و جسمی دست به بازی می‌زند. هرچند بازی‌ها گاهی جدی هم می‌شوند.
بازی بخشی مهم از زندگی انسان‌ها را تشکیل می‌دهد. حیات بشر کلیتی است که تفریح بخشی از آن است. وقتی داستان بازی جدی می‌شود که زمانی که برای بازی اختصاص می‌دهیم از زمان کارهای جدی‌مان بیشتر شود و سرگرمی تفریحی جای سرسختی زندگی را بگیرد.
سرانه زمان استفاده از گوشی همراه و نیز بازی‌های موجود هر روز بیشتر می‌شود. زندگی در جهان امروز بدل به شوخی می‌شود و این در حالی است که بحران‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی به نقطه بحرانی نزدیک می‌شوند. اما چه چیزی سبب شده است تا به این‌جا برسیم؟
پوکمون در تایوان و مسخ انسانیت
نگاهی دوباره به روند روزافزون بازی‌هایی مانند پوکمون ما را به این نتیجه می‌رساند که گویی با افرادی مسخ‌شده طرف شده‌ایم. تصویر مورد اشاره در تایوان تنها سیل مشتاقان بازی پوکمون را نشان نمی‌دهد. برخی از آسیب‌هایی که به این بازی‌ها نسبت می‌دهند تنها می‌تواند محصول یک مسخ‌شدگی باشد. پوکمون نمادی از فروبلعیدن جهان حقیقی در جهان مجازی است. فردی که پوکمون بازی می‌کند، روند زندگی حقیقی خود را برای ساعت‌ها در پس امری که «نیست» تلف می‌کند. پوکمون اسمش بازی است اما در واقع نشانی از مسخ انسانیت می‌تواند باشد.
خداوند در قرآن چارچوبی را برای زندگی اسلامی تعریف می‌کند. این زندگی دو عنصر ذاتی دارد که ایمان به خداوند و عمل صالح دو رکن آن است. خداوند انسان را بدون قید در خسران می‌داند، مگر اینکه ایمان داشته و عمل صالح داشته و دیگران را نیز به خیر توصیه کند. «إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ*إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ: واقعا انسان دستخوش زيان است* مگر كسانى كه گرويده و كارهاى شايسته كرده و همديگر را به حق سفارش و به شكيبايى توصيه كردهاند». (عصر،۲ و ۳)
چارچوب قرآنی برای حیات نشان می‌دهد که عمل در کنار ایمان یکی از عناصر مهمی است که مورد نظر مکتب اسلام برای سعادت انسان است. انسان در عمل به خود رها نشده است که همه زندگی را مملو از پوکمون یا بازی‌های آتی بکند.
خروج از چارچوب قرآنی زندگی، سنت‌های عدیده‌ای را به همراه دارد تا از راه راست منحرف شود و این اقدام تا مسخ‌شدگی و ضلالت جاودان می‌تواند ادامه داشته باشد. قرآن خبر از مسخ‌شدگی می‌دهد: «وَلَوْ نَشَاءُ لَمَسَخْنَاهُمْ عَلَى مَكَانَتِهِمْ فَمَا اسْتَطَاعُوا مُضِيًّا وَلَا يَرْجِعُونَ: و اگر بخواهيم هرآينه ايشان را در جاى خود مسخ مى كنيم [به گونه اى] كه نه بتوانند بروند و نه برگردند». خصوصیت بارز فردی که مسخ می‌شود این است که از خود اراده‌ای ندارد و بدترین نوع مسخ آن است که هویت فردی تحت کنترل چیزی خیالی باشد که به نظر می‌رسد پوکمون‌گو یکی از مظاهر آن باشد.
جستجوی خیر یا پوکمون
آیات قرآن چارچوبی عملی برای انسان معرفی می‌کند. آیه «...فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ: ...پس در كارهاى نيك بر يكديگر پيشى گيريد هر كجا كه باشيد خداوند همگى شما را ]به سوى خود باز] مىآورد در حقيقت خدا بر همه چيز تواناست» (بقره، ۱۴۸) یکی از همین آیات است.
خداوند در قرآن انسان را به جستجوی خیر فراخوانده و توصیه می‌کند در این زمینه رقابتی صورت گیرد. خداوند انسان را تشویق می‌کند تا سریع‌تر به خیر اقدام کند. اقدام به خیر موجب هدایت انسان خواهد بود.
می‌توان از آیات ۲ و ۳ سوره والعصر و نیز آیه ۱۴۸ سوره بقره و ۶۷ سوره یس نتیجه گرفت که در صورتی که انسان اعمال خود را در چارچوب قرآنی ایمان و عمل صالح قرار دهد موجبات رسیدن به کمال و سود واقعی و اگر عمل را فراموش کند و یا در چارچوبی غیرصالحانه تنظیم کند، به مسخ‌شدگی منجر می‌شود.
قرآن در بستر جهان‌بینی توحیدی انسان را به سوی خیری الهی سوق می‌دهد. در فقدان آگاهی توحیدی، جهان جدید آرام آرام غایاتی مجازی را برای لذت طرح کرده است. پوکمون نمادی از این غایات است. وضع مسخ‌گونه انسان در این بازی واقعیت را به سوی سراب سوق می‌دهد، سرابی که عینی‌ترین هدفش می‌تواند کسب ثروت برای تولید‌کنندگان یک بازی باشد.
در ساختار عملی قرآن توجه به حیات فردی و جمعی و اصلاح اجتماعی در سرلوحه زندگی یک مومن قرار گرفته است. انسان بیهوده به جهان نیامده است و نباید به دنبال بیهودگی باشد. این رسالت نفی لذت یا سرگمی نیست، بلکه معتقد به اولیت فعل و عمل انسانی است و برقراری دوگانه «خیر» یا «پوکمون» استعاره‌ای از تقابل جهان‌بینی مادی و الهی است.
/1102101305