بدون دلیل کسی را لعن نکنید

خداوند متعال در قرآن کریم در موارد متعددی گروهی را لعن و نفرین کرده است؛ مانند ابلیس، کافران، ظالمان و آزار دهندگان پیامبر خدا (صلی الله علیه و اله) و این دلیلی بر اصل مشروعیت لعن می باشد.

لعن در سنت نبوی: 

خداوند متعال در قرآن کریم در موارد متعددی گروهی را لعن و نفرین کرده است؛ مانند ابلیس، کافران، ظالمان و آزار دهندگان پیامبر خدا (صلی الله علیه و اله) و این دلیلی بر اصل مشروعیت لعن می باشد.

و همینطور با رجوع به سنت نبوی متوجه می شویم که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) تعبیر «لعن» و مشتقات آن را در موارد بسیاری به کار برده است، حتی در خصوص برخی افرادی که بعدها از صحابیان مسلمان به شمار می آمدند! ایشان گاهی به صورت کلی لعن می کرد؛ چنان چه در روایات مختلفی آمده است که آن حضرت گروههایی از مردم بدکار را لعن می کرد: مردی که خود را به شکل زن درآورد، و نیز زنی که خود را شبیه مرد کند، کسی که حیوانی را به غیر نام خدا ذبح کند، کسی که والدین خود را لعن کند، کسی که عمل قوم لوط انجام دهد و یا رشوه بگیرد. همچنین می فرمود: «خدا لعنت کند شراب، شرابخوار، ساقی، فروشنده و مشتری آن را» (مسند احمد بن حنبل، ج 2، ص 74) و نیز می فرمود: «خدا لعنت کند گیرنده ربا و دهنده و نویسنده و شاهد آن را» (مسند احمد بن حنبل، ج 2، ص 67)

اما همراه این مباحث در مورد مسئله لعن ذکر چند نکته ضروری است: 

1- لعن، نفرین، تکفیر و ناسزای به دیگران از آن جهت که طرف مورد لعن، تکفیر و ... مستحق چنین نسبتی نیست، طبیعی است که از نظر شرع مقدس اسلام و آموزه های دینی، مورد نهی است و برایش عذاب اخروی در نظر گرفته شده است. این مسئله نه تنها از نظر شرع مقدس اسلام که احکامش از سرِ حکمت و مصلحت است، مورد پذیرش نیست که هیچ قانون بشری و غیر الاهی نیز چنین مسائلی را مجاز نمی شمارند و به انسان اجازه نمی دهد که به حریم شخصیت شهروندان تجاوز کند و مرتکبان آنها را مورد پی گرد قانونی قرار می دهند.

2- تعالیم دینی اسلام به ما می آموزد که انسان های با ایمان، نه تنها چیزهایی را بر زبان نمی آورند که گناه باشد و حقی را از کسی تضییع کند که حتی حرف ها و سخنانی که گناه نیست و بار منفی ندارد و در اصطلاح به آن لغو می گویند را نیز بر زبان نمی آورند. قرآن کریم در این باره می فرماید: "براستى که مؤمنان رستگار شدند،... آنها که از لغو و بیهودگى روى گردانند" (مؤمنون، 3، "در حقیقت لغو همان گونه که بعضى از مفسران بزرگ گفته اند؛ هر گفتار و عملى است که فایده قابل ملاحظه اى نداشته باشد"، مکارم، ناصر، تفسیر نمونه، ج 14، ص 195)

 این آیه می گوید؛ در حقیقت مؤمنان آن چنان ساخته شده اند که نه تنها به اندیشه هاى باطل و سخنان بى اساس و کارهاى بیهوده دست نمى زنند، بلکه به تعبیر قرآن از آن روی گردانند، تا چه رسد به این که به ناحق دیگران را مورد لعن و تکفیر قرار دهند.

کسی که چیزی را لعن کند که او مستحق لعنت نباشد، آن لعنت به شخص لعن کننده باز می گردد

3- در آموزه های دینی ما علاوه بر آن که چنین کارهایی نهی شده است، روایاتی از پیشوایان دین وجود دارد که می گوید؛ اگر لعنی از کسی صادر شود که شخص لعن شده مستحق آن نباشد، این لعن به فرد لعنت کننده باز می گردد: "وَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ لَعَنَ رَجُلٌ الرِّیحَ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و اله) فَقَالَ لَا تَلْعَنِ الرِّیحَ فَإِنَّهَا مَأْمُورَةٌ وَ إِنَّهُ مَنْ لَعَنَ شَیْئاً لَیْسَ لَهُ بِأَهْلٍ رَجَعَتِ اللَّعْنَةُ عَلَیْهِ"؛ (کافی، ج 8، ص 69) مردی در محضر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) باد را لعن کرد، رسول خدا فرمود باد را لعن نکن؛ چرا که او از طرف خدا مأمور است. و همانا کسی که چیزی را لعن کند که او مستحق لعنت نباشد، آن لعنت به شخص لعن کننده باز می گردد.

در این روایت چنان که پیدا است، باد مورد لعن و ناسزا  قرار گرفته، نه انسانی که حرمت و احترامش مانند حرمت خانه کعبه است. و این بیانگر آن است که انسان باید مواظب رفتار و گفتار خویش باشد، و بدون دلیل و حجت شرعی نسبت به کاری اقدام نکند به دیگران قضاوت نکند.

4- البته تذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که لعن نسبت به افرادی که به اذیت و آزار اولیای خدا پرداخته اند، نه تنها مجاز است بلکه رجحان نیز دارد. کسانی که رسولان و اولیای الاهی را مورد اذیت و آزار قرار داده اند آنها مورد لعن خدا و لعن کنندگانند: "کسانى که دلایل روشن، و وسیله هدایتى را که نازل کرده ایم، بعد از آنکه در کتاب براى مردم بیان نمودیم، کتمان کنند، خدا آنها را لعنت مى کند و همه لعن کنندگان نیز، آنها را لعن مى کنند. (بقره، 159)

خلاصه سخن اینکه: