چگونه برای دیگران زیارت نیابتی انجام دهیم؟
وارث: زیارت کردن به نیابت از دیگران ( چه آنان که از دنیا رفته اند و چه کسانی که در قید حیات هستند) مستحب است و «نائب» و «منوبٌ عنه» (1) هر دو از ثواب آن بهره مند خواهند شد.
در حدیث است که داود صرمی به امام حسن عسکری (ع) عرض کرد: من پدر شما را زیارت کردم و ثوابش را برای شما نیّت کردم. امام فرمود: «لَكَ مِنَ اللَّهِ أَجْرٌ وَ ثَوَابٌ عَظِيمٌ وَ مِنَّا الْمَحْمَدَةُ». (2)
برای شما از جانب خداوند اجر و ثواب عظیم است و از جانب ما حمد و ثنا.
در روایت دیگری می خوانیم که از بعضی از ائمه (ع) سؤال کردند: آیا کسی که دو رکعت نماز می خواند یا یک روز، روزه می گیرد، یا حج یا عمره ای به جا می آورد، یا رسول گرامی و یا یکی از ائمه (ع) را زیارت می کند و ثواب آن را به پدر و مادر یا برادر دینی خود هدیه می کند، برای خود او نیز ثوابی هست؟.
حضرت در پاسخ به این سؤال فرمودند: ثواب آن عمل به «منوبٌ عنه» هم می رسد بدون آن که از ثواب خودش چیزی کاسته شود. (3)
شیخ طوسی در تهذیب می گوید: نائب در زیارتش این سلام را نیز بگوید: «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلَايَ مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ أَتَيْتُكَ زَائِراً عَنْهُ فَاشْفَعْ لَهُ عِنْدَ رَبِّكَ» (4) و به جای فلان بن فلان، اسم شخص مورد نظر و پدرش را بیاورد.
کسی که بخواهد از سوی همه برادران ایمانی و یا گروه خاصی به نیابت زیارت کند، پس آن ها را به زبان یا در قلب خود نیّت می کند و زیارت را به نیابت از سوی آن ها می خواند؛ سپس دو رکعت نماز زیارت را به جای آورده و می گوید:
«اللَّهُمَّ إِنِّي زُرْتُ هَذِهِ الزِّيَارَةَ وَ صَلَّيْتُ هَذِهِ الصَّلَاةَ وَ هَاتَيْنِ الرَّكْعَتَيْنِ وَ جَعَلْتُ ثَوَابَهُمَا هَدِيَّةً مِنِّي إِلَى مَوْلَايَ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ (نام امامی را که زیارت می کند بگوید) عَنْ جَمِيعِ إِخْوَانِيَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ عَنْ جَمِيعِ مَنْ أَوْصَانِي بِالزِّيَارَةِ وَ الدُّعَاءِ لَهُ- اللَّهُمَّ تَقَبَّلْ ذَلِكَ مِنِّي وَ مِنْهُمْ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِين» (5)
«فَإِنَّكَ إِذَا قُلْتَ لِأَحَدِهِمْ إِنِّي قَدْ صَلَّيْتُ وَ زُرْتُ وَ سَلَّمْتُ عَلَى الْإِمَامِ عَنْكَ كُنْتَ صَادِقاً فِي قَوْلِك» (6)
همانا اگر بعد از مراجعت به هر کدام از برادران ایمانی خود بگویی؛ من از جانب تو نماز خواندم و زیارت کردم و بر امام سلام دادم؛ تو در گفتارت صادق هستی.
پاورقی:
(1)- «منوبٌ عنه» یعنی کسی که زائر به نیابت او زیارت می کند: پدر، مادر، برادر دینی یا هر کس دیگر.
(2)- تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان)، ج6، ص: 111.
(3)- بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج85، ص: 311.
(4)- تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان)، ج6، ص: 105.
(5)- بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج99، ص: 263-262.
(6)- بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج99، ص: 263.
منبع: راهنمای مصوّر سفر زیارتی عراق.