چرا از خدا درخواست می شود؟
پنج دسته از آیاتی که دلالت می کند بر نقلی بودن اختیار انسان و آیاتی که افعال را به بندگان نسبت می دهد مانند آیاتی که مومن را به خاطر ایمانش ستوده و کافر را به خاطر کفرش نکوهش کرده و آیاتی که دلالت دارد که افعال ما مانند فعل خدا نیست و آیاتی که انسان را به خاطر کفر توبیخ می کند در مقالات پیشین بررسی شد و نتیجه آن شد که جبری در کار نیست بلکه دلیل بر اختیار انسان است.
وارث: بحث قضا و قدر هم از مباحث مهم افعال الهی است و چون بحث مبتلابهی هست گروهی از مسلمانها و غیرمسلمانها گرفتار این تفکر شده اند که انسان اختیار ندارد. در حالی که قضا و قدر با اختیار انسان منافات ندارد. دلایل نقلی و دلایل عقلی و وجدانی را مطرح کردیم و در این مقاله ادامه آیاتی که مطرح شد مخصوصاً آیات دسته پنجم بررسی خواهد شد.
چگونه دعوت خدا و رسولش را بپذیریم؟
" إستجیبوا لله و للرسول ، هنگامی که خدا و رسول شما را دعوت می کنند شما خدا و رسول را اجابت کنید " یعنی دعوت خدا و رسول را بپذیرید. از نیکویی ها و محاسنی که شما را به سوی آنها دعوت کردند و بر شما نازل شده پیروی بکنید و پیرو آن چیزهای پسندیده ای باشید که از طرف شرع بر شما نازل شده یعنی می توانید این کار را بکنید و این اختیار را دارید.
" و أنیبوا إلی ربکم ، به سوی پروردگارتان بر گردید.
این آیات دلالت دارند که انسان قادر است که با سرعت به سوی راه حق حرکت کند و مختارست که در این راه و در این مسابقه پسندیده شرکت بکند.
دسته بعدی آیاتی است که مردم را به کمک خواستن از خدا ، دعوت می کند یعنی مردم می توانند و اختیار دارند که از خدا کمک بخواهند تا مشکلاتشان حل بشود. اگر جبر بود کمک خواستن دیگر معنا نداشت. "
" ایاک نعبد و ایاک نستعین ، و تنها از تو کمک می خواهم.
" فاستعذ بالله من الشیطان الرجیم ، از شر شیطان رانده شده به خدا پناه ببرید.
" إستعینوابالله ، از خدا کمک بخواهید.
" أولایرون أنهم یفتنون فی کل عام مرة أو مرتین ثم لا یتوبون و لا هم یذّکرّون ، آیا نمی بینید که آنها در هر سال یک یا دو بار آزمایش می شوند آنگاه توبه نمی کنند و متذکر نمی شوند.
می فرماید اینها می توانستند توبه بکنند و متذکر بشوند. در اختیار خودشان بود که برگردند ولی این کار را نمی کنند.
" و أنیبوا إلی ربکم ، به سوی پروردگارتان بر گردید.
این آیات دلالت دارند که انسان قادر است که با سرعت به سوی راه حق حرکت کند و مختارست که در این راه و در این مسابقه پسندیده شرکت بکند.
دسته بعدی آیاتی است که مردم را به کمک خواستن از خدا ، دعوت می کند یعنی مردم می توانند و اختیار دارند که از خدا کمک بخواهند تا مشکلاتشان حل بشود. اگر جبر بود کمک خواستن دیگر معنا نداشت. "
" ایاک نعبد و ایاک نستعین ، و تنها از تو کمک می خواهم.
" فاستعذ بالله من الشیطان الرجیم ، از شر شیطان رانده شده به خدا پناه ببرید.
" إستعینوابالله ، از خدا کمک بخواهید.
" أولایرون أنهم یفتنون فی کل عام مرة أو مرتین ثم لا یتوبون و لا هم یذّکرّون ، آیا نمی بینید که آنها در هر سال یک یا دو بار آزمایش می شوند آنگاه توبه نمی کنند و متذکر نمی شوند.
می فرماید اینها می توانستند توبه بکنند و متذکر بشوند. در اختیار خودشان بود که برگردند ولی این کار را نمی کنند.
" ولولا أن یکون الناس أمة واحدة ، اگر چنانچه مردم امت واحده ای نبودند " یعنی می توانستند امت واحده باشند و اختلاف نداشته باشند ولی خودشان هستند که اختلاف می کنند.
" ولو بسط الله الرزق لعباده ، اگر خداوند رزق را بر بندگانش بسط و توسعه دهد ". یعنی از خدا بخواهید که رزق را بر بندگانش توسعه دهد.
" فبما رحمة من الله لنت لهم ، به سبب رحمتی از سوی خدا با آن ها نرم خو گشتی " به پیغمبر می فرماید به خاطر رحمت خدا با اینها نرم شدی. رحمت خدا را بخواهید تا نرم خو شوید تا مردم اطراف شما جمع بشوند و از اطراف شما پراکنده نشوند.
" إنّ الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر ، نماز از فحشا و منکرات انسان را باز می دارد " یعنی شما می توانید از طریق نماز از فحشا و منکرات باز بایستید و رحمت خدا را برای خودتان بخواهید و دوری از فحشا و منکرات را بخواهید.
" ولو بسط الله الرزق لعباده ، اگر خداوند رزق را بر بندگانش بسط و توسعه دهد ". یعنی از خدا بخواهید که رزق را بر بندگانش توسعه دهد.
" فبما رحمة من الله لنت لهم ، به سبب رحمتی از سوی خدا با آن ها نرم خو گشتی " به پیغمبر می فرماید به خاطر رحمت خدا با اینها نرم شدی. رحمت خدا را بخواهید تا نرم خو شوید تا مردم اطراف شما جمع بشوند و از اطراف شما پراکنده نشوند.
" إنّ الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر ، نماز از فحشا و منکرات انسان را باز می دارد " یعنی شما می توانید از طریق نماز از فحشا و منکرات باز بایستید و رحمت خدا را برای خودتان بخواهید و دوری از فحشا و منکرات را بخواهید.