٢٦ ربیع الاول سالروز صلح تاریخی امام مجتبی (ع) با معاویه

معاویه در عصر خلافت و قدرت مطلقه‎اش سفری به مدینه کرد. در آنجا طبق رسم روزگار همه‎ی نام و نشان‎داران شهر، از جمله جماعتی از بنی‎هاشم به دیدن او آمدند، و درباره‎ی کارها و مشکلات خودشان با او سخن گفتند. او جواب داد: بنی‎هاشمیان! با آنکه شما عثمان را کشته‎اید، به اینکه از خون شما می‎گذریم، قانع و خشنود نیستید، و نزد من می‎آیید و این حرف‎ها را می‎زنید و این تقاضا‎ها را می‎کنید؟ به‎خدای سوگند! خون شما از هر حلالی حلال‎تر است! بعد هم سخنان سخت دیگری به این مثابه گفت. 

پس از اتمام سخن او عبدالله‎بن‎عبّاس جواب داد: هر‎چه گفتی از شرّ درونی تو سر‎چشمه گرفته و خود سزاوارتر از ما به آن بودی؛ تو خود عثمان را کشتی، و آن‎گاه به‎عنوان انتقام خون عثمان قیام کرده‎ای! معاویه شرمنده شده و جوابی نداشت... (تاریخ یعقوبی: 2/152، ترجمه‎ی دکتر محمد ابراهیم آیتی)

سخنی که حضرت‎مجتبی علیه السلام در دلیل صلح خود می‎گویند نیز همین مضمون را داراست. آن حضرت به صلح با معاویه تن در داد، تا بنی‎هاشم و شیعیان را از یک قتل‎عام حتمی نجات دهد.

ابن‎عساکر نقل می‎کند: مالک بن ضَمُرَه (نگاه کنید به: قاموس الرجال: 8/654، 655) به نزد آن حضرت آمده عرضه داشت: سلام بر تو باد ای کسی که روی مؤمنین را سیاه کرده‎ای! امام فرمود: مالک این‎چنین سخن مگو! آن هنگام که من مشاهده می‎کردم که مردم -همه- این جبهه را رها کرده و جز اندک کسانی از اهل این راه، باقی نمانده است، ترسیدم که جمع شما را از زمین ریشه‎کن کنند. می‎خواستم با ماندن شما برای دین (که به‎دست بنی‎امیّه نابود می‎شود) سوگواری‎کننده‎ای بماند.( تاریخ مدینه دمشق، الامام الحسن: 203)

و در نقلی که موّرخ شیعی ابن‎شهر آشوب می‎آورد، امام فرمود: من تنها برای حفظ خون مردم (که در اثر جنگ بر زمین ریخته می‎شود) و به خاطر ترس از جان دوستان مخلص و اهل‎بیت و خاندانم صلح کرده‎ام. (مناقب آل ابی‎طالب: 4/39 - بحارالأنوار: 44/56)

در نقل موّرخ دیگر شیعی ابوالحسن اربلی آمده است: آن حضرت در هنگام صلح با معاویه خطبه‎ای طولانی خواند، و در آن جوانب مختلفی از مسائل لازم را توضیح داده و در آخر فرمود: فکر کردم که حفظ خون مردم بهتر از ریختن آن است، و از این کار، جز صلاح و بقای شما نظری نداشتم. 

(کشف الغمه: 2/393 -بحارالأنوار: 44/66)