نحوه گرفتن مالیات از مردم در کلام امام علی (ع)

وارث: امام علی(ع)در بخشی از نامه 53 کتاب شریف نهج البلاغه در مورد نحوه گرفتن مالیات از مردم توسط عوامل حکومت به مالک اشتر می فرماید:در كار گرفتن مالیات نيكو نظر كن ، به گونه  اى كه به صلاح مالیات دهندگان باشد . زيرا صلاح كار مالیات و مالیات دهندگان ، صلاح كار ديگران است و ديگران حالشان نيكو نشود ، مگر به نيكوشدن حال مالیات دهندگان ، زيرا همه مردم روزي خوار خراج و خراجگزاران هستند . 

 

سپس امام در ادامه می فرماید:ولى بايد بيش از تحصيل خراج در انديشه زمين باشى ، زيرا خراج حاصل نشود ، مگر به آبادانى زمين و هر كه خراج طلبد و زمين را آباد نسازد ، شهرها و مردم را هلاك كرده است و كارش استقامت نيابد ، مگر اندكى . هرگاه از سنگينى خراج يا آفت محصول يا بريدن آب يا نيامدن باران يا دگرگون شدن زمين ، چون در آب فرو رفتن آن يا بى آبى ، شكايت نزد تو آوردند ، از هزينه و رنجشان بكاه ، آنقدر كه اميد مى دارى كه كارشان را سامان دهد . كاستن از خراج بر تو گران نيايد ، زيرا اندوخته  اى شود براى آبادانى بلاد تو و زيور حكومت تو باشد ، كه ستايش آنها را به خود جلب كرده اى و سبب شادمانى دل تو گردد ، كه عدالت را در ميانشان گسترده اى و به افزودن ارزاقشان و به آنچه در نزد ايشان اندوخته  اى از آسايش خاطرشان و اعتمادشان به دادگرى خود و مدارا در حق ايشان ، براى خود تكيه  گاهى استوار ساخته اى . چه بسا كارها پيش آيد كه اگر رفع مشكل را بر عهده آنها گذارى ، به خوشدلى به انجامش رسانند .

سپس امام علی (ع) در انتهای این بخش می فرماید:اگر بلاد آباد گردد ، هر چه بر عهده مردمش نهى ، انجام دهند كه ويرانى زمين را تنگدستى مردم آن سبب شود و مردم زمانى تنگدست گردند كه همت واليان ، همه گردآوردن مال بود و به ماندن خود بر سر كار اطمينان نداشته باشند و از آنچه مايه عبرت است ، سود برنگيرند .