پیاده‌روی اربعین الگوی معاصر آرمان‌شهر همبستگی است
علیرضا امیدبخش اربعین را الگوی معاصر آرمانشهری و همبستگی معرفی کرد و گفت: متاسفانه برخورد ما با این موضوع بسیار احساسی بوده و نگاه حرفه‌ای و تخصصی به این موضوع کم‌تر بوده است.
وارث: علیرضا امیدبخش، استاد دانشگاه علامه گفت: مقاله «پیاده‌روی اربعین، الگوی معاصر آرمانشهری همبستگی» با هدف به تصویر کشیدن یک آرمان‌شهر مذهبی در دنیای مدرن نگاشته شده است.
امیدبخش افزود: این مقاله که قرار است در کنفرانس علمی «آرمان‌شهر» در لهستان ارائه شود با تکیه بر مفهوم آرمانشهری که اول بر مبنای یک نارضایتی و بعد رسیدن به وضعیت مطلوب، شکل می‌گیرد زیارت و پیاده‌روی اربعین را بررسی می‌کند.
وی ادامه داد: وقتی زائر به زیارت مزور می‌رود از وضع موجود خودش ناراضی است یا اصطلاحا حال خوشی ندارد و گرهی دارد که می‌خواهد رفع شود و معتقد است دیدن مزور این گره را باز خواهد کرد یا حال او را عوض خواهد کرد. یعنی هسته مرکزی و معنا دهنده به همه این‌ها امام است و این ها مبتنی بر همان سرشت آرمانشهری است. در این مورد آقای محمد نصراوی که در حوزه تحلیل گفتمان تخصص دارند باب های جدیدی را در حوزه مطالعات آرمانشهری گشوده‌اند.
امیدبخش با اشاره به مدینه فاضله فارابی می‌گوید: فارابی در مدینه فاضله آرمان‌شهر را به یک بدن تشبیه می‌کند که قلب آن امام است و جالب این‌جاست که تصویری که فارابی در آرمان‌شهر خودش می‌سازد یک آرمان‌شهر جهانی با زبان فلسفه است.
این مدرس دانشگاه در ادامه با اشاره به موضوع این کنفرانس علمی، گفت: موضوع امسال این کنفرانس، همبستگی است و ما هم در پیروی از این موضوع بر اربعین متمرکز شدیم و می‌خواهیم نشان دهیم پیاده‌روی اربعین یک الگوی آرمانشهری و همبستگی است.
وی تاکید کرد: کشوری مثل عراق که جنگ‌زده است و در محاصره نیروهای تکفیری است وقتی میزبانی چنین اجتماعی را دارد یکی از بزرگ‌ترین تناقضات دنیای مدرن را رقم زده است، چرا که مردمان بسیاری فارغ از تعلقات قومی، ملی و فرقه‌ای کنار هم در این اجتماع حضور دارند و این نماد همان همبستگی است که در بالا ذکر شد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: هدفی که گروه ما از ارائه این مقاله‌ها دنبال می‌کند یافتن و به تصویر کشیدن هویت‌های آرمانشهری در ادبیات و مذهب است. چرا که بسیاری «آرمان‌شهر» را یک مفهوم غربی می‌دانند که نمی‌تواند در خارج از تفکر غربی و زندگی غربی تجلی کند.
وی تصریح کرد: اگر با مطالعات علمی نظام‌مند بر هویت‌های مذهبی و ملی خود متمرکز شویم می‌توانیم تصویر ارائه شده از آرمان‌شهر را به عنوان یک مسلمان شیعه و حتی یک ایرانی تغییر دهیم. به عنوان مثال می‌توانیم روی مهدویت، آخر الزمان اسلام و شیعه متمرکز شویم و هر کسی در حوزه تخصصی خودش دنبال آرمان‌شهر باشد. نتیجه این می‌شود که این هویت آرمان‌شهر که به لحاظ مطالعات غربی یک رشد سرطانی داشته از ابعاد دیگر هم معرفی شود.
امیدبخش خاطرنشان کرد: قطعا تعریف از آرمان‌شهر می‌تواند متفاوت باشد. یعنی آرمان‌شهر شرقی و مذهبی می‌تواند متفاوت از آرمان شهر غربی مدرن باشد. چطور که در طول تاریخ هم این مفهوم دست‌خوش تغییرات بسیاری بوده است. به عنوان مثال تا قبل از جنگ‌های جهانی ادبیات آرمانشهری مبتنی بر امید به آینده بوده است اما بعد از جنگ‌های جهانی مبتنی بر ترس از ویران‌شهری بوده است. اما تنها نقطه اشتراک این است که همه در سرشت آرمان شهری مشترک‌اند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه تاکید کرد: آرمان‌شهر دو ستون اصلی دارد، نخست اینکه اندیشه آرمانشهری همیشه با کمبود، نارضایتی و نقصان شروع می‌شود، حتی نگاه اسطوره‌ای می‌گوید حضرت آدم علیه‌السلام برای همین بهشت را رها کرد. اما گام دوم ترسیم وضعیت مطلوب است. پس آرمان‌شهر به عنوان یک مفهوم دو عنصر اصلی دارد، نقصان و ترسیم وضعیت مطلوب. این تعریفی است که اکثر نظریه‌پردازها آن را قبول دارند.
وی ادامه داد: یک سری نظریه‌پردازها معتقدند این یک اعتقاد فطری است که «ارنست بلاخ» می‌گوید انسان در فطرتش حرکت آرمانشهری دارد یعنی انسان همیشه به دنبال یک وضعیت بهتر است.
این استاد دانشگاه با اشاره به ابعاد مختلف پیاده‌روی اربعین گفت: متاسفانه برخورد ما با این موضوع بسیار احساسی بوده و نگاه حرفه‌ای و تخصصی به این موضوع کم‌تر بوده است. بنابراین چنان چه باید نتوانسته‌ایم این حرکت عظیم را به جهانیان معرفی کنیم وگرنه در دنیای فعلی که برخی حرکت‌های افراطی به اسم اسلام تبلیغ می‌شود این حرکت با نگاه علمی و مستند می‌توانست بسیاری از ذهنیت‌ها را تغییر دهد.
وی تاکید کرد: باید بپذیریم ما کم‌کاری کرده‌ایم. باید کارهای پژوهشی و ریشه‌دار انجام پذیرد تا برداشت درستی از این حرکت‌ها اتفاق بیفتد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه در پایان خاطر نشان کرد: در حاشیه برگزاری این کنفرانس نمایشگاه عکسی از اربعین هم برگزار خواهد شد.