چرا اهل بیت (علیهم السلام) نام برخی از فرزندان خود را به نام های خلفا، نام گذاری کرده اند؟
برگزيدن نامي که يك فرد آن عالم و فرد ديگر آن جاهل است، به معناي دوست داشتن افراد جاهل يا تأييدکردن جهل نيست. نامگذاري به نام خلفا نيز چنين است. از اين‌رو، كساني كه نام آنان را بر فرزندان خود نهاده‌اند، نه به انگيزه برخورداري خلفا از اين نام ها، بلكه به دليل رواج اين نامها ميان عرب‌ها بوده است. نامگذاري فرزندان اهل بيت نيز به همين دليل صورت پذيرفته است.
وارث: هر جامعه اي آداب و رسومي دارد که جامعه ديگر آنها را نمي پذيرد؛ براي نمونه، عرب ها آدابي دارند كه عجم ها آنها را نمي پذيرند. نامگذاري در هر قوم و قبيله اي وجود دارد؛ يعني هر پدري با انگيزه ويژه اي براي فرزندان خود نامي بر مي گزيند. گاه نامي، مانند نام هاي ايراني جمشيد، داريوش و… نزد گروهي خوب و پسنديده است. اما عرب ها اين نام ها را نمي پسندند؛ چنانکه نام هايي مانند خالد، مالك، شِمر، عُدَي، بكر، عمر، عثمان، معاويه، يزيد و…، نزد آنان مرسوم است. صاحبان اين نامها هم از جنبه خوبي و بدي با يکديگر متفاوت‌اند؛ برخي، انسانهاي شجاع و نيرومند، برخي ديگر ترسو و شماري از آنان عالم و برخي ديگر جاهل اند.
از اين رو، برگزيدن نامي که يك فرد آن عالم و فرد ديگر آن جاهل است، به معناي دوست داشتن افراد جاهل يا تأييدکردن جهل نيست. نامگذاري به نام خلفا نيز چنين است. از اين‌رو، كساني كه نام آنان را بر فرزندان خود نهاده‌اند، نه به انگيزه برخورداري خلفا از اين نام ها، بلكه به دليل رواج اين نامها ميان عرب‌ها بوده است. نامگذاري فرزندان اهل بيت نيز به همين دليل صورت پذيرفته است.
افزون بر اين، چنين نام گذاري از همكاري و مشاوره حضرت امير(ع) با خلفا يا بيعت وي با آنان ـ بر فرض تحقق آن ـ مهم تر نيست؛ پس نه اين همكاري و بيعت و نه آن نام گذاري بر تأييد خلافت دلالت نمي‌کند؛ زيرا افزون بر اين ها دلايل قوي ديگري مانند حفظ اسلام و پرهيز از پديد آمدن اختلاف ميان مسلمانان وجود داشته است و هنگام تعارض دو دليل با يکديگر دليل قوي تر را بايد برگزيد.
ابوبكر كنيه فرزند علي عليه السلام بوده است نه نام آن، نام اصلی آن، عبد اللّه بوده كه در كربلا سنّش 25 سال بوده است.[1]
بنا بر اين سال ولادت عبد الله در اوائل خلافت حضرت علي عليه السلام بوده كه حضرت در آن دوره تندترين انتقاد‌ها را از خلفاي پيشين داشته است.
در باره عمر فرزند امام علی علیه السلام، باید گفت که این را عمر ابن خطاب بر فرزند امام علی گذاشته بود و يكي از عادات عمر تغيير نام افراد بوده است و بر اساس اظهار مورخان شخص عمر اين نام را بر او گذارد و به اين نام نيز معروف شد، بلاذري در انساب الأشراف مينويسد:«وكان عمر بن الخطاب سمّي عمر بن عليّ بإسمه»، عمر بن خطاب، فرزند علي را از نام خويش، «عمر» نام گذاري كرد.[2] ذهبي در سير اعلام النبلاء مينويسد: « ومولده في أيام عمر. فعمر سماه باسمه.» در زمان عمر متولد شد و عمر، نام خودش را براي وي انتخاب كرد.[3]
عمر بن الخطاب، اسم افراد ديگري را نيز در تاريخ تغيير داده است که به برخی از آنها اشاره می‌گردد:
« عبد الرحمن بن الحارث…. كان أبوه سماه إبراهيم فغيّر عمر اسمه»؛ پدرش اسم او را ابراهيم گذاشته بود؛ ولي عمر آن را تغيير داد و عبد الرحمن گذاشت.[4]
«الأجدع بن مالك بن أمية الهمداني الوادعي… فسماه عمر عبد الرحمن»؛ عمر بن الخطاب، اسم اجدع بن مالك را تغيير داد و عبد الرحمن گذاشت.[5]
«وكان إسم المعلي ثعلبة، فسماه عمر بن الخطاب المعلي.»؛ نام معلي، ثعلبه كه عمر آن را تغيير داد و معلي گذاشت.[6]
نام گذاري به عثمان، نه به جهت هم نامي با خليفه سوم و يا علاقه به او است؛ بلكه همانگونه كه امام عليه السلام فرموده، به خاطر علاقه به عثمان بن مظعون اين نام را انتخاب كرده است.
إنّما سمّيته بإسم أخي عثمان بن مظعون»؛ فرزندم را به نام برادرم عثمان بن مظعون ناميدم.[7]
پی نوشت:
[1] . أبو الفرج اصفهاني، مقاتل الطالبيين، دار المعرفة، بيروت ، ص 88.
[2] . أحمد بن يحيي بن جابر البلاذري، (متوفاي279هـ)، أنساب الأشراف، دار الفكر – بيروت
الأولى، 1417 هـ – 1996 م ج 2، ص 192.
[3] . شمس الدين ذهبي، (متوفاي748هـ)، سير أعلام النبلاء، تحقيق: شعيب الأرناؤوط، محمد نعيم العرقسوسي، مؤسسة الرسالة – بيروت، التاسعة، 1413هـ.ج 4، ص 134،
[4] . أحمد بن علي بن حجر عسقلاني (متوفاي852هـ)، الإصابة في تمييز الصحابة تحقيق: علي محمد البجاوي، ناشر: دار الجيل – بيروت، اول، 1412 – 1992.، ج 5، ص 29،
[5] . همان.
[6] . أبو المنذر سلمة عوتبي، (متوفاي: 511هـ)، الأنساب، ج 1، ص 250. بی نا، بی تا، بی جا.
[7] . مقاتل الطالبيين، ج 1، ص 23.
منبع : پایگاه علمی فرهنگی اعتقادی الشیعه