چهل حج در برابر يك قرص نان!

وارث:چهل بار، حج به جا آورده بودم و در همه آن‏ها، جز توكل زاد و توشه‏‌اى همراه خود نداشت . در آخرين حج خود، در مكه، سگى را ديد كه از ضعف مى‌‏ناليد و گرسنگى، توش و توانى براى او نگذاشته بود .

شيخ كه مردم او را «نصر آبادى» خطاب مى‌‏كردند، نزديك سگ رفت و چاره او را يك قرص نان ديد . دست در كيسه خويش كرد؛ چيزى نيافت . آهى كشيد و حسرت خورد كه چرا لقمه‌‏اى نان ندارد تا زنده‏‌اى را از مرگ برهاند .

ناگاه روى به مردم كرد و فرياد كشيد: «كيست كه ثواب چهل حج مرا، به يك گرده نان بخرد؟ » يكى بيامد و آن چهل حج عارفانه را به يك قرص نان خريد و رفت . شيخ آن نان را به سگ داد و خداى را سپاس گفت كه كارى چنين مهم از دست او بر آمد.

آن جا مردى ايستاده بود و كار شيخ را نظاره مى‌‏كرد . پس از آن كه سگ، جانى گرفت و رفت، آن مرد نزد شيخ آمد و گفت: «اى نادان! گمان كرده‏‌اى كه چهل حج تو، ارزش نانى را داشته است؟ پدرم (حضرت آدم ) بهشت را با همه شكوه و جلالش، به دو گندم فروخت و در آن نان كه تو از آن رهگذر گرفتى، هزاران دانه گندم است .»

شيخ، چون اين سخن را شنيد، از شرم به گوشه‏اى رفت و سر در كشيد .

حافظ، اين مضمون را در چند جاى ديوان خود آورده است؛ از جمله:

پدرم روضه رضوان به دو گندم بفروخت

ناخلف باشم اگر من به جوى نفروشم

منبع : تذكرة الاولياء، ص 788 .