داستانی آموزنده از ایثار و انفاق حضرت فاطمه (س)

مرد گرسنه‌ای در مسجد مدینه بپا خاست و گفت:‌ ای مسلمانان، از گرسنگی به تنگ آمده‌ام، مرا مهمان کنید. پیامبر اسلام (ص) فرمود: چه کسی این مرد را امشب مهمان می‏‌کند؟ امام علی علیه‌السلام فرمود، من یا رسول الله.
از زیباترین ارزش‌های دینی، مسئله ایثار و از خودگذشتگی در قبال مردم است. این خصلت به قدری اهمیت دارد که خداوند در آیاتی از قرآن به صورت مستقیم و غیر مستقیم به آن اشاره داشته است.

امیرالمؤمنین علیه‌السلام در روایتی در اهمیت ایثار فرمود: «ایثار، برترین عبادت و شکوه‌مندترین آقایى است؛ الإِیثارُ أفضَلُ عِبادَةٍ و أجَلُّ سِیادَةٍ.» (غرر الحکم، ص. ۶۱) و نیز پیامبر (ص) در روایتی خطاب به امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) فرمود: «اى على، چون روز قیامت شود، منادى از میان عرش ندا مى‌دهد:کجایند دوستداران على و کسى که دوستش مى‌دارد؟ کجایند آنان که به خاطر خدا با یکدیگر دوستى مى‌ورزیدند؟ کجایند آنان که براى خدا به یکدیگر بذل و بخشش می‌کردند؟ کجایند ایثارگران؟ «بیمى بر شما نیست و اندوهگین نمى‌شوید؛ لا َخَوْفٌ عَلَیْکُمْ وَ لاَ أَنتُمْ تَحْزَنُونَ» (الأعراف ۴۹) کجایند همرهان پیامبر، محمد؟ آسوده‌خاطر باشید و شادمان «شما و همسرانتان، شادمانه به بهشت درآیید؛ أمِنوا و قَرّوا عَینا «ادْخُلُواْ الْجَنَّةَ أَنتُمْ وَ أَزْوَاجُکُمْ تُحْبَرُونَ» (الزخرف ۷۰) (تفسیر فرات کوفی، ص. ۴۰۸)
خود اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) نیز تقید عجیبی نسبت به این امر داشتند تا حدی که گاهی از امکانات اولیه زندگی خویش عبور و به نیازمندان انفاق می‌کردند. ما این سبک از زندگانی را در زندگانی امام علی (ع) و فاطمه زهرا (س) به وفور می‌خوانیم. البته این عمل با رضایت کامل خانواده صورت می‌گرفت که این نشان از همدلی بی‌حد اعضای این بیت نورانی دارد.

به عنوان نمونه مرد گرسنه‌ای در مسجد مدینه بپا خاست و گفت،‌ای مسلمانان، از گرسنگی به تنگ آمده‌ام، مرا مهمان کنید. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: چه کسی این مرد را امشب مهمان می‏‌کند؟ امام علی علیه‌السلام فرمود، من یا رسول الله. کمی بعد وارد منزل شد و از فاطمه زهرا (س) پرسید: آیا غذایی در منزل داریم؟ مهمان گرسنه آورده‌ام. حضرت زهراء (س) ایثارگرانه فرمود: در خانه ما غذایی نیست، مگر به اندازه خوراک دختر بچه، اما امشب ایثار می‌کنیم و گرسنگی را تحمل می‌کنیم و همین مقدار غذا را به مهمان می‌بخشیم؛ مَا عِنْدَنَا إِلَّا قُوتُ‏ الصِّبْیَةِ لَکِنَّا نُؤْثِرُ ضَیْفَنَا. على (ع) گفت: بچه‌‏ها را بخوابان و من چراغ را براى مهمان خاموش مى‏‌کنم. فاطمه (س) چنین کرد و به مهمان غذا دادند، چون صبح شد خداوند درباره آنان این آیه را نازل کرد: «وَ یُؤْثِرُونَ عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ؛ و آنان را بر خود ترجیح مى‏‌دهند، گرچه خودشان را نیاز شدیدى باشد» (حشر ۹) (الأمالی طوسی، ص. ۱۸۵؛ وسائل الشیعة، ج‏۹، ص. ۴۶۲)

همچنین از مشهورترین داستان‌های قرآنی که در آیات ابتدایی سوره انسان است، مربوط به ایثار و انفاق امیرالمؤمنین (ع) و حضرت زهرا (س) به مسکین و یتیم و اسیر است. خداوند در آیه ۸ این سوره می‌فرماید: «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى‏ حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیرا؛ و غذای خود را با علاقه (و نیاز) به آن و از روی محبت خدا به فقیر و یتیم و اسیر انفاق می‌کنند.» در این آیه، اطعام با ایثار همراه است که این مسئله بر امتیاز این عمل افزوده است تا آنجا که اطعام آن‌ها بر اساس آیه پنجم همین سوره یکی از کار‌های برجسته "ابرار" سوره شمرده شده است.