بیان کیفیت ظهور در روایت امام جواد(ع) به عبدالعظیم حسنی

 به اعتقاد شیعه، مهدویت اصلی‎ترین معارف الهی است که خداوند متعال وعده تحقق آن را در قرآن کریم بارها با مفاهیم مختلف بیان کرده است و بهترین خوبان بشر یعنی انبیاء و رسل(ع) و بر فراز رسولان(ع)، اولوالعزم من‌الرسل را در مسیر تحقق آن قرار داده است. مقام معظم رهبری در این زمینه فرمودند: «مسأله مهدویت یک مسأله اصلى است؛ جزو اصلى‌ترین معارف الهى است ... همان چیزی است که همه‌ انبیاء، همه‌ بعثتها برای خاطر آن آمدند». (بیانات در 18/4/90)

از این جهت از رایج‌ترین تفکرات عصر پیامبر(ص)‌ و اهل‌بیت(ع) مربوط به مهدویت بود. صدور احادیث فراوانی از رسول گرامی اسلام(ص) و سایر اهل‌بیت(ع) درباره کیفیت ولادت امام زمان(عج)، وقایع عصر غیبت، فتنه‌های آخرالزمان و معرفی کیفیت عصر ظهور حجم زیادی از معارف مهدوی را در بین مردم رواج داده بود تا حدی که موضوع مهدویت و ظهور نقل مجالس آن زمان بود. 

این مسئله در عصر امام جواد(ع) با توجه به نزدیکی با عصر ولادت امام مهدی(عج) به اوج خود رسیده بود. علاوه بر عباسیان که خود داعیه‌داران مهدویت دروغین بودند و در این مسیر تلاش‌های خصمانه‌ای به خرج دادند،‌ فرقه‌های دیگری نیز بر این ادعا بودند. واقفیه مهمترین انحراف بعد از شهادت امام هفتم (ع) بود که به بهانه باور نداشتن به درگذشت امام کاظم‌ علیه‌السلام بر اعتقاد به امامت یا مهدویت آن حضرت شکل گرفت. و به عبارتی ، باور به مهدویّت یا قائمیت امام کاظم سبب پیدایش انحراف در شیعه شد و کسانى بدون امام و در واقع سر در گم رها شدند و امام رضا علیه‌السلام در وصف آنان اینگونه فرمود: «یَعِیشُونَ حَیَارَى وَ یَمُوتُونَ‏ زَنَادِقَةً؛ در حیرت زندگى مى‏‌کنند و نهایت در حال کفر مى‏‌میرند.»

در چنین شرایطی هر یک از اهل‌بیت(ع) به تبیین معارف مهدویت می‌پرداختند تا شیعیان هم‌عصر و همچنین نسل‌های بعدی را از خطر انحراف رهایی بخشند. به عنوان نمونه امام جواد(ع)‌ با توجه به فضای فتنه‌گونه آن دوران در بحث مهدیان دروغین، معارفی از ظهور را خطاب به عبدالعظیم حسنی(ع) فرمودند. متن روایت را در ادامه می‌خوانید.

عبدالعظیم حسنی(ع) می‌گوید بر مولاى خود امام جواد علیه‌السلام وارد شدم و مى‏‌خواستم از قائم پرسش کنم که آیا مهدى هم اوست یا غیر او؟ امام آغاز سخن کرد و فرمود:

اى ابو القاسم قائم ما همان مهدى است کسى که باید در غیبتش او را انتظار کشند و در ظهورش او را فرمان برند و او سومین از فرزندان من است؛ یَا أَبَا الْقَاسِمِ إِنَّ الْقَائِمَ مِنَّا هُوَ الْمَهْدِیُّ الَّذِی یَجِبُ أَنْ یُنْتَظَرَ فِی غَیْبَتِهِ وَ یُطَاعَ فِی ظُهُورِهِ وَ هُوَ الثَّالِثُ مِنْ وُلْدِی.

سوگند به کسى که محمد را به نبوّت مبعوث فرمود و ما را به امامت مخصوص کرد، اگر از عمر دنیا جز یک روز باقى نمانده باشد خداوند آن روز را طولانى کند تا در آن قیام‏ کند و زمین را پر از عدل و داد نماید همچنان که آکنده از ظلم و جور شده باشد؛ وَ الَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً ص بِالنُّبُوَّةِ وَ خَصَّنَا بِالْإِمَامَةِ إِنَّهُ لَوْ لَمْ یَبْقَ مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا یَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِکَ الْیَوْمَ حَتَّى یَخْرُجَ فِیهِ فَیَمْلَأَ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً.

و خداى تعالى امر او را در یک شب اصلاح‏ فرماید چنان که امر موساى کلیم‌الله را اصلاح فرمود، او رفت تا براى خانواده‌‏اش شعله‏‌اى آتش بیاورد اما چون برگشت او رسول و پیامبر بود؛ وَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لَیُصْلِحُ لَهُ أَمْرَهُ فِی لَیْلَةٍ کَمَا أَصْلَحَ أَمْرَ کَلِیمِهِ مُوسَى ع إِذْ ذَهَبَ لِیَقْتَبِسَ لِأَهْلِهِ نَاراً فَرَجَعَ وَ هُوَ رَسُولٌ نَبِی‏. (کمال الدین و تمام النعمة، ج‏2 ، ص377 )

منبع: تسنیم