اعمال شب بیست و سوم ماه رمضان

رمضان ماهی است که به ماه مهمانی الهی شناخته می‌شود و بر اساس روایتی از پیامبر(ص)، ماهى است که ابتدایش رحمت، میانه‌‏اش مغفرت و پایانش اجابت و آزادى از آتش جهنم است. جمعه سوم خرداد مصادف با شب نوزدهم ماه مبارک رمضان و اولین شب قدر، شب ارزش‌گذاری انسان‌هاست. هر قدر در این شب به خواسته‌های خدا توجه کنیم و آنها را عرضه بداریم، قدر و ارزش بیشتری پیدا خواهیم کرد. در روایت داریم که خودِ امام زمان (عج) برای تعجیل در ظهورشان دعا می‌کنند، این خواسته ایشان یعنی همان خواسته خدا، پس بدانیم که درخواست برپایی امر ظهور ایشان از مهم‌ترین موضوعاتی است که انسان‌ها را در شب قدر ارزشی‌تر می‌کند، اما این بدین معنا نیست که ما غیر از ظهور امام زمان (عج) چیز دیگری نباید بخواهیم، بلکه باید گفت اگر خواسته‌ای غیر از خواسته خدا داشته باشیم، این قدر و قیمت ما را پایین می‌آورد.

امروز سه‌شنبه 7 خرداد مصادف با شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان است، به همین مناسبت به برخی از مهم‌ترین اعمال این شب که در کتاب شریف مفاتیح الجنان ذکر شده، اشاره می‌شود.

* اعمال مخصوص شب بیست‌ و‌ سوم ماه رمضان

این شب از دو شب قدر گذشته أفضل است، و از احادیث بسیار استفاده می‌شود، که شب قدر همین شب است، این شب شب جهنى است یعنى شبى است که دعاها در آن اجابت می‌شود، در این شب تمام کارها بر پایه حکمت الهى مقدّر شود و براى این شب غیر از اعمالى که با دو شب قدر گذشته مشترک است چند عمل دیگر است:

* اول: خواندن سوره «عنکبوت» و «روم» که امام صادق علیه‌السّلام سوگند یاد کردند که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت خواهد بود.

* دوم: خواندن سوره «حم دخان»

* سوم: هزار مرتبه خواندن سوره «قدر»

* چهارم: بخواند دعای سلامتی امام زمان (عج)

اَللهمَّ کُن لولیَّک الحُجةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ و عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، و فی کُلّ ساعَة وَلیّا و حافظاً وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً و تُمَتّعَهُ فیها طَویلاً.

و همچنین می‌خوانی:

یا مُدَبّرَ الاُموُرِ، یا باعِثَ مَن فی القُبُور، یا مُجرِی البُحُور، یا مُلَیَّن الحَدیدِ لِداوُد، صَل عَلی مُحَّمد وَافعَل بی کَذا وَ کَذا

اى تدبیرگر امور، اى برانگیزنده مرده‌هاى در گور، اى روان کننده دریاها، اى نرم‌کننده آهن براى داود، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و با من چنین و چنان کن.

و به جاى «کذا و کذا» حاجات خود را بخواهد:

و دستهای خود را در وقت خواندن «یا مدبّر الامور» تا آخر به سوى آسمان بردار. این دعا را در حال رکوع و سجود و ایستاده و نشسته بخوان، آن را تکرار کن و در شب آخر ماه رمضان هم بخوان.

* پنجم: بخواند:

اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ

خدایا عمرم را طولانى گردان، و روزی‌ام را وسعت بخش، و بدنم را تندرست بدار، و به آرزویم برسان، و و اگر در زمره بدفرجامان، هستم، مرا از آن گروه محو کن، و در گروه سعادتمندان ثبت فرما، که تو در کتاب فرو فرستاده به پیامبر مرسلت (درود تو بر او و خاندانش) فرمودى: خدا محو میکند آنچه را بخواهد و ثبت می‌کند آنچه را اراده کند و کتاب جامع نزد اوست.

* ششم: بخواند:

اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی

خدایا قرار ده در آنچه حکم میکنى، و مقدّر می‌کنی، از فرمان حتمى، در آنچه از کار حکیمانه جدا می‌سازى در شب قدر، از حکمى که بازگشت نپذیرد، و تغییر نیابد، اینکه مرا در این سال از حاجیان خانه محترمت بنویسى، حاجیانى که حجّشان پذیرفته، و سعیشان قبول افتاده، و گناهانشان آمرزیده گشته، و بدی هایشان محو شده است، و قرار ده در آنچه فرمان می‌دهى و مقدّر مى‌کنی که عمرم را طولانى گردانى، و در روزى ام وسعت بخشى.

* هفتم: دعایى را که در کتاب «اقبال» آمده است بخواند:

یَا بَاطِناً فِی ظُهُورِهِ وَ یَا ظَاهِراً فِی بُطُونِهِ وَ یَا بَاطِناً لَیْسَ یَخْفَى وَ یَا ظَاهِراً لَیْسَ یُرَى یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ یَا غَائِبا [غَائِبُ] غَیْرَ مَفْقُودٍ وَ یَا شَاهِدا [شَاهِدُ] غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ وَ لا یَخْلُو [لَمْ یَخْلُ] مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَةَ [طَرْفَةَ] عَیْنٍ لا یُدْرَکُ بِکَیْفٍ [بِکَیْفَ] وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ [بِأَیْنَ] وَ لا بِحَیْثٍ [بِحَیْثُ] أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ

اى پنهان در حال آشکار بودنش، و اى آشکار در حال پنهان بودنش و اى پنهانى که مخفى نمى شود، اى آشکارى که دیده نمی‌شود، اى به وصف آمده‌اى که هیچ ممکنى به حقیقتش نمى‌رسد و هیچ حدّ بسته‌اى به او احاطه پیدا نمى‌کند، و اى غایب گم نشده، اى حاضرى که مشهود نیست، تا آنکه جستجو شود و او را بیابند، آسمانها و زمین و آنچه بین آنهاست، به اندازه چشم برهم زدن از او خالى نیست، به کیفیتى معیّن دانسته و محدود به مکان و جهت نمى‌شود، تویى روشنایى نور، پروردگار پرورندگان، به همه امور احاطه کرده‌اى، منزّه است آن که چیزى همانندش نیست، و او شنوا و بیناست، منزّه است آن که داراى این صفات است و براى غیر او چنین صفاتى نیست

سپس آنچه را می‌خواهى از خدا طلب کن.

* هشتم: غیر از غسل اوّل شب، غسلى هم در آخر شب انجام دهد.

بدان که برای غسل و شب زنده دارى این شب و زیارت امام حسین علیه‌السّلام، و صد رکعت نماز، فضیلت بسیار نقل شده است، و انجام این اعمال مورد تأکید است.

شیخ طوسى در کتاب «تهذیب» از ابوبصیر از امام صادق علیه‌السّلام روایت کرده که آن حضرت فرمود: در شبى که امید مى‌رود شب قدر باشد، صد رکعت نماز بخوان، در هر رکعت پس از سوره «حمد» 10 مرتبه سوره «توحید» را قرائت کن، گفتم: فدایت شوم، اگر ایستاده قدرت نداشته باشم چه؟ فرمود نشسته بخوان، گفتم اگر نتوانم، فرمود: به همان حالى که در بسترت به پشت خوابیده‌اى این نماز را بخوان.

از کتاب «دعائم الاسلام» روایت شده که رسول خدا صلى اللّه علیه و آله در دهه آخر ماه رمضان بستر خود را جمع می‌کرد، براى عبادت کمر همّت را محکم می‌بست، و در شب بیست و سوم اهل خود را بیدار می‌کرد، و آنهایى را که خواب در ربوده بود، به رویشان آب می‌پاشید، و حضرت فاطمه علیهاالسلام در این شب اجازه نمی‌داد احدى از اهلش بخوابد، و خواب آنها را به کمى طعام علاج می‌فرمود، و آنها را با خواباندن در روز براى بیدارى و احیاى شب آماده می‌کرد، و می‌فرمود: محروم کسى است که از خیر این شب محروم بماند.

روایت شده که امام صادق علیه السّلام به بیمارى سختى دچار شده بود، وقتى شب بیست و سوم ماه رمضان رسید، به خدمتکارانش دستور داد او را به مسجد بردند، و تا صبح در مسجد بود. علاّمه مجلسى (ره) فرموده است هرقدر که خواندن قرآن ممکن باشد، در این شب خوانده شود، و دعاهاى صحیفه کامله (سجادیه)، به ویژه دعاى مکارم الأخلاق، و دعاى توبه قرائت شود و روزهاى این شبها را نیز باید حرمت نهاد، و به عبادت و تلاوت قرآن به سر آورد، زیرا در احادیث معتبر آمده که روز قدر در فضیلت همانند شب قدر است.

* نهم: بخواند این دعا را:

یَا رَبَّ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ جَاعِلَهَا خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ وَ رَبَّ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ الْجِبَالِ وَ الْبِحَارِ وَ الظُّلَمِ وَ الْأَنْوَارِ وَ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ یَا بَارِئُ یَا مُصَوِّرُ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اللَّهُ یَا قَیُّومُ یَا اللَّهُ یَا بَدِیعُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِیناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَاناً یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلامُ .

اى پروردگار شب قدر، و قراردهنده آن بهتر از هزار ماه، و پروردگار شب و روز، و کوه‌ها و دریاها، و تاریکی‌ها و روشنایی‌ها، و زمین و آسمان، اى پدیدآورنده، اى صورت بخش، ای عطا کننده، اى نعمت ده، اى خدا، اى بخشنده، اى خدا، اى به خود پاینده، اى خدا، اى نو آفرین، اى خدا، اى خدا، اى خدا، نام‌هاى نیکوتر، و نمونه‌هاى والاتر، و بزرگ منشى و نعمت ها از آن توست، از تو درخواست می کنم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى، و قرار دهى در این شب نامم را در زمره سعادتمندان، و روحم را با شهیدان، و نیکوکاری ام را در بلندمرتبه ترین درجه بهشت، و گناهم را آمرزیده، و ببخشى بر من یقینى که دلم با آن همراه باشد، و ایمانى که شک را از من زدوده کند، و خشنودى به آنچه نصیبم کرده‌اى، و ما را در دنیا و آخرت پاداش نیکو عنایت فرما، و از عذاب آتش سوزان حفظ کن، و در این شب ذکر و شکر خویش و رغبت به سوى خود، و بازگشت و توبه روزی ام فرما، و به آنچه محمّد و و خاندان محمّد (درود خدا بر آنان باد) را به آن موفق کردى توفیقم ده.