میرزا جواد آقاملکی تبریزی؛ ستاره آسمان عرفان

آیت‌الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی؛ ‌عارف، حکیم، استاد اخلاق و فقیه بزرگ شیعه و اسلام در تبریز به دنیا آمد که تاریخ تولدش به طور دقیق معلوم نیست اما وفات وی در سال ۱۳۰۴ شمسی ثبت شده است. وی فرزند حاج میرزا شفیع بود و به دلیل نسبتش با خانواده ملک‌التجار تبریزی، به ملکی معروف شد.

تحصیلات
آیت‌الله ملکی تبریزی، علوم صرف، نحو،‌ منطق، معانی بیان و دروس مقدّماتی دیگر را در تبریز فرا گرفت و پس از مدّتی «سطح» را به پایان رساند و برای استفاده بیشتر به نجف اشرف مشرف شد.

تدریس و تهذیب در قم
قم در سال ۱۳۲۹ قمری پذیرای میرزا جواد آقا شد. در آن ایام این شهر از حداقل امکانات محروم بود، جمعیتی اندک داشت و هنوز حوزه علمیه کنونی تأسیس نشده بود.
این عارف فرزانه اندکی پس از ورود، به درخواست برخی از افراد پارسا، جلسات درس و محافل اخلاق برپا کرد. درس «فقه» که متن آن مفاتیح فیض کاشانی بود و در پی آن، درس «اخلاق و عرفان» برای عموم مردم که در مدرسه فیضیه تشکیل می‌‎شد.
علاوه بر این، نماز جماعت در مسجد بالا سر حرم مطهر حضرت معصومه(س) نیز از سوی ایشان اقامه می‌‎شد که امام خمینی(ره) و آیت‌الله بهاء‌‌الدینی در نماز حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی شرکت می‌‎کردند.

حالات میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
آنان که با حالات ملکوتی و عبادی این فرزانه عارف آشنا بودند ایشان را از بکائون می‎شمردند. عالمی که از خوف و شوق خداوند بسیار گریه می‌‌کرد و از بسیار گریه کنندگان عصر بود.
سه ماه رجب، شعبان و رمضان را پی در پی روزه می‌‌‎گرفت و در قنوت نمازهای نافله این بیت حافظ را مکرر می‎خواند: ما را ز جام باده گلگون خراب کن، زان پیشتر که عالم فانی شود خراب.
برای آگاهی بیشتر از شخصیت این عارف وارسته گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین مردانی، مدیر حوزه علمیه قائمیه فرخشهر انجام شده که در ادامه می‌خوانید.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین مردانی، مدیر حوزه علمیه قائمیه فرخشهر، در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال و بختیاری، در تشریح مشخصه‌های شخصیت میرزا جوادآقا ملکی تبریزی، اظهار کرد: این عارف وارسته با دو ویژگی شاخص قابل توصیف است، نخست طی مسیر سلوک عرفانی و دوم، ملازمت و شاگردی در محضر مرحوم ملا حسینقلی همدانی، که فرد ممتازی بوده است.
وی با اشاره به اینکه این استاد حوزه علمیه در چند رشته حائز کرسی تدریس بود، تصریح کرد: وی در فقه و اصول و اخلاق در نزد اساتید برتر چون آخوند خراسانی، وحید بهبهانی و رضا همدانی تلمذ کرد و بعدها به تدریس پرداخت اما در عرفان، حرف اول را می‌زد و در این حوزه چهره شاخص به شمار می‌رود.
مردانی با تأکید بر سیر و سلوک عرفانی این عارف بی‌بدیل، ادامه داد: در حوزه عرفان وی از شاگردان و ملازمان ملا حسینقلی همدانی است و همواره از وی درس تقوا و وارستگی می‌آموخت که در این خصوص داستان‌های آموزنده فراوانی نقل شده است.
وی با تأکید بر احترام خاص امام خمینی(ره) به مقام علمی و عرفانی آیت‌الله ملکی، بیان کرد: در برخی متون آمده که امام(ره) شاگرد آیت‌الله ملکی تبریزی بوده در حالی‌که مستندات، این موضوع را تأیید نمی‌کنند و در نقل برخی بزرگان آن روزگار، از جمله آیت‌الله فاضل لنکرانی، امام(ره) تنها دو ساعت در کلاس درس آن مرحوم حاضر بوده اما به وی ارادت خاص داشته‌اند.
این استاد حوزه در استان با اشاره به شاگردان آیت‌الله ملکی تبریزی، گفت: از شاخص‌ترین شاگردان وی آخوند ملا علی همدانی، خلیل کمره‌ای و حسینی شاهرودی هستند.
وی مهم‌ترین تألیفات آیت‌الله ملکی تبریزی را مربوط به حوزه عرفان دانست و بیان کرد: در فقه و مباحث دیگر آثاری از وی برجا مانده اما مهم‌ترین و تأثیرگذارترین آثارش در حوزه مباحث عرفانی و اخلاقی قرار می‌گیرند که «اسرارالصلاة»، «المراقبات» و «لقاء إلی‌الله» از جمله این آثار هستند.
مردانی با اشاره به اقوالی که ذیل عنوان کرامت به این عارف برجسته منسوب است، خاطرنشان کرد: داستان‌های فراوانی در خصوص کرامات وی در متون موجود است که در موضوع انتساب کرامات به چهره‌های بزرگ عرفانی، مذهبی و... گاهاً به دلیل عدم آگاهی، افراط و تفریط‌هایی رخ می‌دهد و مسیر صحیح و هدف واقعی گرفتار تحریف می‌شوند. 

منبع:حوزه