معرفت و جلالت امام جواد (ع) زبانزد خاص و عام بود

در آستانه شهادت امام محمدتقی (ع) آیت‌الله صافی گلپایگانی از مراجع تقلید در پیامی  اظهار کرد: امام جواد علیه‌السلام، در اخلاق کریمه و صفات پسندیده و علم، معرفت، دانش، زهد و تقوا، وارث اجداد بزرگوار و در عظمت و جلالت، زبانزد خاص و عام بود و شخصیت‌های بزرگ علمی و دینی در برابر او خاضع و فروتن بودند.

او افزود: محدثان بزرگ و علمای عالی‌قدر، افتخار کسب علوم از آن حضرت را داشته و در دشوارترین مسائل علمی، او را حلاّل مشکلات می‌یافتند.

مرجع تقلید شیعیان بیان کرد: روایات بسیار در فضایل و کرامات، و نصوصی که دلالت بر امامت آن حضرت می‌کند، وجود دارد، با این‌که مدّت زندگی امام جواد علیه‌السلام دیری نپایید و عمر شریفش به بیست و شش سال نرسید، علوم بسیاری از آن بزرگوار صادر شد و مجالس بحث و مناظراتی بین آن حضرت و علمای بزرگ آن زمان صورت می‌گرفت.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه ادامه داد: مانند مناظره علمی و مباحثه‌ای که با «یحیی بن اکثم» قاضی القضاة در حضور مأمون خلیفه عباسی و جمعی از بنی‌عباس و دیگران فرمود و در پاسخ به مسئله او، شقوق آن را چنان بیان کرد که قاضی القضاة، حیران و خجل گشت و حکم تمام آن شقوق را بیان فرموده؛ سپس از یحیی طبق پیشنهاد مأمون مسئله‌ای پرسید که از جواب آن عاجز شد و حلّ آن مسئله را از شخص امام علیه‌السلام درخواست کرد و حضرت پاسخ فرمود و بر همه بنی‌عباس واضع شد که طبق گفته مأمون آن حضرت با وجود کمی سن افضل و اعلم از همه علما است و خداوند متعال او را به این فضیلت و کمال مزیّن کرده است.

آیت‌الله صافی گلپایگانی بیان کرد: از جمله مناظرات و مباحثات آن امام جواد (ع)، مباحثه‌ای است که برحسب روایت «ابن شهرآشوب» از کتاب «الجلاء و الشفاء» در سنّ هشت‌سالگی با جمعی از دانشمندان فرمود و مسائل مشکل آن‌ها را به‌طور علمی پاسخ داد.

او گفت: دست یافتن بر امامت پیش از سن بلوغ گر چه تا آن زمان به‌طور رسمی سابقه نداشت و در بین امامان، هیچ یک در این سن بر مسند امامت ننشسته بود، ولی در بین سایر انبیا و پیامبران سابقه‌دار است و حضرت عیسی (ع) و یحیی (ع) در کودکی به مقام نبوّت رسیدند و قرآن درباره حضرت عیسی می‌فرماید که (اِنّی عَبْدُ اللهِ آتانِی الْکِتابُ وَ جَعَلنی نَبِیّاً؛ منم بنده خدا، به من کتاب داده و مرا پیامبر قرار داده است) و درباره حضرت یحیی می‌فرماید که (وَ آتَیْناهُ الْحُکْم صَبِیّاً؛ و از کودکی به او نبوت دادیم).

مرجع تقلید شیعیان ابراز کرد: این مسئله که علوم و دانش‌های امامان و قّوت فهم و کثرت معارف آنان به واسطه آموزش و گذشت زمان و رشد جسمانی نیست، همواره مقبول خواصّ و عوام بوده است.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه بیان کرد: از دوران کودکی اهل بیت (ع) حکایات و داستان‌های شگفت‌انگیز بسیاری که حاکی از نبوغ فوق‌العاده و فعلیّت کمالات و فضایل آنهاست، نقل شده است، حتّی معاویه و یزید و عبدالله بن عمر نیز از علم لدنّی آن‌ها سخن می‌گفتند، چون ابوحنیفه که وقتی حضرت موسی بن جعفر علیه السّلام در سن هفت سالگی به سر می‌برد، از ایشان مسایل فقهی می‌پرسید و پاسخ می‌شنید.

آیت‌الله صافی گلپایگانی عنوان کرد: هر کس در حالات آن بزرگواران مطالعه کند و علومی را که در دوران کودکی و بعد از بلوغ از آن‌ها صادر شده را ملاحظه کند، می‌فهمد که این همه علم و معرفت از راه تحصیل فراهم نمی‌شود.

او ادامه داد: علوم بی‌پایان امیرالمؤمنین علیه السّلام را در همه رشته‌های علوم اسلامی، حقوق، معارف، الهیّات و غیره، چگونه می‌توان با تحصیل به دست آورد و کدام مکتب و مدرسه غیر از مکتب خاصّ حضرت خاتم‌الانبیا صلّی الله علیه و آله و سلّم می‌توانست در آن زمان چنین فارغ‌التّحصیل داشته باشد و کدام استاد می‌توانست این شاگرد بی‌نظیر را تربیت کند و غیر از علی علیه السّلام چه کسی می‌توانست علوم نبوّت را حمل کند و باب مدینه علوم نبی شود.

مرجع تقلید شیعیان گفت: علوم تمام اصحاب و شاگردان مکتب پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم در برابر علوم علی علیه السّلام قطره‌ای در مقابل دریا بود، این علوم از فضل خدا و میراث آنان از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم است و صدور این علوم اگر از خردسالان تعصّب داشته باشد، از سالمندان نیز متعصّب کننده است، مگر سالمندان دیگر ظرفیّت این همه علم را دارند و مگر دانشمندان سالمند، این گونه بدون سابقه و بالبداهه به مسائل مردم پاسخ داده‌اند.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه افزود: در این باب فرقی ما بین کودک هفت ساله و مرد هفتاد ساله نیست هر دو باید استوار خاص و صلاحیّت تمام و کمال داشته باشند که بتوانند این علوم را اخذ کرده و مُلْهَمْ، مُفَهَّمْ و محّدث به آن شوند.

آیت‌الله صافی گلپایگانی ابراز کرد: همان‌گونه که منصور (خلیفه) در مورد امام جعفر صادق علیه السّلام گواهی داد که آن حضرت از کسانی بود که خدا در شأن آن می‌فرماید (ثُمَّ اَوْرَثْنَا الْکِتابَ الَّذینَ اصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا...).

او تصریح کرد: هر یک از امامان نیز بنده برگزیده خدا بودند که خدا کتاب و علم کتاب را برایشان عطا فرمود و هیچ گاه امّت، از چنین شخصیّتی از اهل بیت محروم نخواهد شد.

مرجع تقلید شیعیان خاطرنشان کرد: احادیث «ثقلین»، «سفینة»، «امان» و حدیث «فی کّل خلف من امتی» و روایات دیگر، همه مبیّن و مؤیّد این موضوع است و مرور زمان نیز ثابت کرد، غیر از این ذوات مقدّسه، فرد دیگری مصداق این احادیث نیست و ایشان هستنند که علمشان از علم خدا و بصیرتشان، موهبت خاصّ خدا است و مسلمانان به شرق بروند یا به غرب، علم صحیح را جز در نزد آن‌ها نخواهد یافت.